Người vẽ mắt thuyền

Lời vào truyện Chuyện kể bắt đầu từ miếu ông Cọp Làng Cọp Râu Trắng Thế võ roi cá đuối Con còng gió láu lỉnh Hội làng trống da cá óc nóc Cá ông hình khoang tàu Đôi két đảo màu lam Chàng trai mò ngọc trai Kẻ trộm răng cá ông Người câu mực Bà Roong vào hang cú mèo biển Chuyện kể trên giàn thiêu Thần ốc Làng Cọp Râu Trắng nói về chim Yến Đôi mắt cánh buồm làng Cọp Râu Trắng Thổi ốc tai tượng đuổi giặc dơi Múa Bá Trạo Sân võ trên sạp thuyền Người đi bắt bạch tuộc Người vẽ mắt thuyền Tiếng đàn bầu gọi chim mồ mộ Người đi tìm trầm về lại biển Rái cá trả ơn người Đầm Rô có ngọc Con chim nói tiếng người Người đâm tôm hùm Đánh mười hai trống lễ Xăm hình cọp trên cánh tay Đôi rắn thần từ biển vào Con Vện hào hùng Từ hố chôn sống trở về

Trên cánh buồm của thuyền bà Roong ra biển có mắt cú mèo biển để làm con mắt. Múa bá trạo, trong đội hình cũng có hai đèn lồng tượng trưng hai con mắt của chiếc thuyền. Từ đó các già làng bắt đầu nghĩ tới thuyền ghe ra biển cũng phải có hai con mắt như người. Không có mắt, thuyền ghe không thấy đường đi trong đêm tối, trong bão táp.
Một lần, trong trận động biển, đoàn thuyền chưa nhận ra đường trở về làng. Bỗng phía trước, một màn trắng giăng kín. Từ trong màn trắng hiện ra cảnh làng xóm và cửa biển. Khi lưng con thuyền chạm cát làm ai cũng giật mình mới biết đó là một đảo hoang. Màn trắng tan ra, đoàn thuyền mới nhận được hướng về làng. Vừa về đến cửa biển gặp ông già Mười mù cả hai mắt đưa ta ra đón. Giọng ông hỏi lớn:
- Có phải thuyền ta lạc vào một cái đảo hoang không. Hãy coi lại dưới lưng thuyền của chiếc đi đầu có ngọc trai hình mắt Cá Ông thì lấy ra ngay.
Làm theo lời ông, mọi người đều ngạc nhiên, cho là chuyện lạ. Ông già mù cho biết, ở nhà hai mắt của ông thấy qua màn trấng trên biển đoàn thuyền đi lạc hướng. Và nhờ ngọc trai dán dưới lưng thuyền làm mắt nên thuyền trở về được làng. Ông già mù còn bảo, tất cả thuyền ghe của làng Cọp Râu Trắng phải vẽ mắt thuyền theo hình ngọc trai do ông vẽ.
Rồi lúc ông già mù cầm lên con ngọc trai là lúc các già làng nhớ lại không đạ bị mù từ trong bụng mẹ. Lúc ông lên năm, có người tìm được ngọc trai đem về để cho ông thả xuống đầm Rô. Cho đến bây giờ ông còn nhớ ngọc trai có hình con mắt. Sau hơn sáu mươi năm nay con ngọc trai làm mắt theo đoàn thuyền trở về lại với ông. Cầm lại ngọc trai ông đã hình thành từng nét vẽ con mắt thuyền làng Cọp Râu Trắng.
Ngày hôm sau, trên bãi làng, thuyền ghe nằm đợi sẵn trên giá. Đúng ngọ, khói trắng hun thuyền, lửa vàng màu da cam hong thuyền đợi vẽ mắt thuyền. Ông già mù đến từng giá gác thuyền rồi vẫy but lông chấm mắt cho thuyền. Tay ông vẽ, mắt ông hướng lên trời.
Cứ thế xong thuyền này sang thuyền khác, hàng trăm mắt thuyền giống y như một. Vẽ tới đâu, ông phà hơi thở vào đó. Hơi thở của ông làm hàng trăm con mắt thuyền cứ như rựng lên, nhấp nháy, sinh động. Bà con mỗi lần xem mắt thuyền kêu lên kinh ngạc:
- Ô, mắt ngọc trai... Mắt ngọc trai...
Ngọc trai là giọt máu Cá Ông. Mắt ngọc trai cũng là mắt cá Ông. Mắt Cá Ông có trong mắt ông già mù nên mới thấy được từ xa, thấy được từ bên trong.