TỘI TRẠNG CÔ VŨ THỊ CÚC

KIỂU ĐẤT Ở PHỐ HÀNG TRỐNG MƯỜI NĂM NỮA MẤY LỜI NHẮN NHỦ CÁC ÔNG ĐỒ HỠI ĐỒNG BÀO VIỆT NAM ĐỪNG GIỞ NHỮNG NGÓN ẤY RA NỮA XIN NHỜ LƠMUYA CÁT TƯỜNG VIỆC NÀY NỮA GIẾT NGƯỜI LẤY CỦA KÍNH MỪNG VIỆT NAM TỔ QUỐC BÃI NƯỚC BỌT CON CHÁU KHÔN HƠN ÔNG VẢI ? CỨ ĐỂ CHO NÓ CHẾT AN NAM LẠI SINH THÁNH VIỆC NÀY LẠI PHẢI NHỚ ĐẾN CỤ NGHÈ BÂN BẮC NINH CẦU CỨU HỌ VẪN ĂN VÀO CÁI XÁC CHẾT NGƯỜI CÓ DANH VỌNG TRONG LÀNG BÁO TÂN VIỆT NAM VÀ VỢ CHU MÃI THẦN HỌ LẠI KIẾM ĂN VÀO NẮM XƯƠNG KHÔ TRỪ NẠN CHO VAY NẶNG LÃI, CÔ TÂY HOẺN TÉ RA ÔNG BÙI TIẾN M... PHẢI HỎI NGÔI ĐỀN ẤY THỜ ÔNG NÀO ĐÃ THẾ THÌ NHÀ BÁO LÀ ÔNG TRỜI TỘI TRẠNG CÔ VŨ THỊ CÚC TỘI TẠI BÀ CHÚA HÀNG TRỐNG VIỆC TUẦN PHÒNG Ở CÁC LÀNG ĐẺ CHẬM MẤT VÀI NGHÌN NĂM MỘT NGƯỜI OAN, BÀ GIÀ ĐÃ TÁM MƯƠI TƯ, HẾT NĂM BÀ ẤY CHỈ HIỂU LẦM MỘT CÂU TRUYỆN KIỀU LỜI CỦA GIẢN UNG ĐÃ ĐƯỢC THỰC HÀNH THUỐC LẬU, CHUYỆN KIẾM HIỆP NGUYỄN KHẮC NƯƠNG VÀ BÀ BÉ TÝ CHỦ NGHĨA "TỰ DO LUYẾN ÁI"

Hỡi ôi thương thay, ông huyện Trường Bắc Giang đã theo ông huyện Toán Yên Bái mà há sinh tính mệnh cho nghề đào mỏ  mất rồi. Thế là trong một năm trời, cái nghề tai hại đã giết chết  của dân Bắc Kỳ hai ông "phụ mẫu". Thật là "sinh ư nghệ, tử ư  nghệ", tôi xin trịnh trọng có lời chia buồn cùng các tang quyến. Chỉ  tiếc nghề đào mỏ này không giống nghề đào khác, người ta không  thể vin luật lao động mà đòi tiền tuất của chủ. Tội nghiệp! Với ông  huyện Trường cũng như ông huyện Toán tôi phải kính trọng vong  linh những người đã quá cố (dù là quá cố về nạn đào mỏ cũng không dám động đến). Và nếu có cần, tôi cũng kính trọng cả cái  nghề nghiệp của các ông ấy luôn thể. Bởi vì nhân sinh bách nghệ,  ai thích nghề gì làm nghề ấy, miễn là nhất nghệ tinh, thì nhất  thân vinh. Hai ông ấy đã làm tri huyện lại kiêm cả nghề đào mỏ  chẳng qua cũng muốn vinh thân như mọi người vậy. Chẳng may  gặp phải cái "mỏ dữ", các ngài đã lỗ đến thân thể, thì nó chỉ thiệt  cho đời các ngài chứ có hại gì đến ai mà nói. Không nói ông huyện  Trường. Nhưng không thể nể cô Vũ Thị Cúc, cái cô hàng gạo đã có  mỏ để ông Trường đào và đã vừa đâm vừa chém ông Trường đến  34 nhát. Người ta đồn rằng: cô ấy có biết võ nghệ. Trong lúc mở  cửa hàng gạo, cô ấy tuy lượt thượt với bộ quần áo tân thời, nhưng  có lần đã một mình đẩy một chiếc xe gạo từ Hà Đông lên Hà Nội  không quản ngại. Có thật vậy không? Nếu quả như vậy thì cô Cúc cũng là một hạng đàn ông trong đám đàn bà. Vả lại, trong khi sắp  giết ông Trường, mà gặp ông ấy đương ngủ, cô ta còn đánh thức  dậy để bảo cho biết sự hành động của mình, không thèm giết vụng,  giết trộm.
Như vậy, cô ấy vẫn không tránh khỏi tội lỗi. Tôi không nói  cái tội giết người. Là vì việc đó phần của Tòa án. Tha bổng hay  làm án cô ấy do ở quyền các quan tòa, phúc đức nhà tôi được bao  mà dám buộc tội cho người? Tôi chỉ ghép cô ấy vào cái tội dốt,  không đọc Cung oán ngâm khúc. Các ngài hẳn không ai mà không  nhớ ở trong Cung oán ngâm khúc, tác giả đã nói nhiều câu chí lý,  đáng làm gương cho các cô gái kén chồng. Thí dụ:
Mỗi phú quí dử làng xa mã, Bả vinh hoa lừa gã công khanh  Giấc Nam kha khéo bất bình, Bừng con mắt dậy thấy mình tay  không Hay là Miếng chung đỉnh phong lưu nhưng lợm Mùi hoắc lê  thanh đạm mà ngon Cùng nhau một giấc hành môn Lau nhau ríu  rít có con cũng tình Giả sử cô Cúc mà đọc những câu đó, tất nhiên  không phải mang tội sát nhân. Bởi không chịu đọc những bài học  đó, nên cô ấy mới say mồi phú quí, thèm bả vinh hoa, mà đem mỏ  của mình dâng cho ông Trường, để hòng mua lấy chức bà huyện.  Rồi vì thích làm bà huyện, cô ấy mới bị ông Trường hắt hủi trong  khi quặng mỏ đã hết. Lâm đến nước ấy, cô gái táo bạo kia nếu  không làm kẻ giết người, thì chỉ còn cách tự tử, chứ biết ăn làm  sao nói làm sao cho khỏi nhục với cha mẹ chị em! Thôi thế cũng  xong! Từ nay trở đi xã hội An Nam có lẽ sẽ ít người nghiệm làm bà  và cũng đỡ sản xuất những ông kỹ sư đào mỏ.