TRỪ NẠN CHO VAY NẶNG LÃI,

KIỂU ĐẤT Ở PHỐ HÀNG TRỐNG MƯỜI NĂM NỮA MẤY LỜI NHẮN NHỦ CÁC ÔNG ĐỒ HỠI ĐỒNG BÀO VIỆT NAM ĐỪNG GIỞ NHỮNG NGÓN ẤY RA NỮA XIN NHỜ LƠMUYA CÁT TƯỜNG VIỆC NÀY NỮA GIẾT NGƯỜI LẤY CỦA KÍNH MỪNG VIỆT NAM TỔ QUỐC BÃI NƯỚC BỌT CON CHÁU KHÔN HƠN ÔNG VẢI ? CỨ ĐỂ CHO NÓ CHẾT AN NAM LẠI SINH THÁNH VIỆC NÀY LẠI PHẢI NHỚ ĐẾN CỤ NGHÈ BÂN BẮC NINH CẦU CỨU HỌ VẪN ĂN VÀO CÁI XÁC CHẾT NGƯỜI CÓ DANH VỌNG TRONG LÀNG BÁO TÂN VIỆT NAM VÀ VỢ CHU MÃI THẦN HỌ LẠI KIẾM ĂN VÀO NẮM XƯƠNG KHÔ TRỪ NẠN CHO VAY NẶNG LÃI, CÔ TÂY HOẺN TÉ RA ÔNG BÙI TIẾN M... PHẢI HỎI NGÔI ĐỀN ẤY THỜ ÔNG NÀO ĐÃ THẾ THÌ NHÀ BÁO LÀ ÔNG TRỜI TỘI TRẠNG CÔ VŨ THỊ CÚC TỘI TẠI BÀ CHÚA HÀNG TRỐNG VIỆC TUẦN PHÒNG Ở CÁC LÀNG ĐẺ CHẬM MẤT VÀI NGHÌN NĂM MỘT NGƯỜI OAN, BÀ GIÀ ĐÃ TÁM MƯƠI TƯ, HẾT NĂM BÀ ẤY CHỈ HIỂU LẦM MỘT CÂU TRUYỆN KIỀU LỜI CỦA GIẢN UNG ĐÃ ĐƯỢC THỰC HÀNH THUỐC LẬU, CHUYỆN KIẾM HIỆP NGUYỄN KHẮC NƯƠNG VÀ BÀ BÉ TÝ CHỦ NGHĨA "TỰ DO LUYẾN ÁI"

Muốn trừ nạn cho vay nặng lãi, chính phủ định ra các điều  kiện nghiêm ngặt để hạn chế các chủ nợ. Các chủ nợ ngày nay  không dùng tiền để đặt lãi được, xoay ra mua rẻ sản nghiệp của kẻ  cần tiền, thì lại càng nguy khốn hơn nữa. Trước kia, số tiền lãi 5  phân hay 10 phân, còn có hạn, con nhà công nợ tuy phải nhắm  mắt mà vay, nhưng còn há vọng có món nọ đập món kia, hoặc tới  hạn dù không trả được gốc thì cố lo lấy tiền lãi, khất lại để giữ lấy ruộng đất mà làm ăn. Cùng ra, không trả được, chủ nợ muốn tịch  biên gia sản, còn phải trước bạ văn tự, thưa tòa án, xin bán đấu  giá, còn bị nhiều khoản phí tổn. Nay họ viện lẽ nhà nước cấm cho  vay, không chịu cho người cần tiền cầm ruộng đất, phải bắt viết  văn tự bán đứt, hạn chuộc lại, chỉ ước hẹn với nhau bằng miệng  mà thôi; đã thế, quá mười đồng thì chỉ bán được hai ba thôi và  tính gốc lãi tới ngày giao hẹn viết bằng văn tự. Tới hạn, không trả  được thì văn tự ấy chỉ cần trước bạ sang tên thôi.
Kỳ trả nợ của dân quê tức là sau vụ gặt bán thóc để chuộc  ruộng thì lại bị kẻ trung gian, kẻ đầu cơ bắt chẹt lần nữa! Ruộng  đất đã bán rồi, chẳng lẽ ngồi không nhịn đói, vì dân quê, ngoài  việc cày cuốc ra chẳng còn nghề nghiệp gì làm kế sinh nhai cả, bất  đắc dĩ lại phải đem đầu tới chủ ruộng xin làm giấy lĩnh canh, vì  chỉ có những kẻ lĩnh canh mới có há vọng vay mượn khi túng bấn.  Mùa mất, chiêm hỏng, mặc mình chủ ruộng cứ chiếu số thóc ghi  trong giấy bắt phải nộp. Nếu số thóc còn thiếu ít nhiều thì chủ  ruộng, tuy lại cho chịu, nhưng bắt phải giấy nhận lĩnh số thóc ấy  làm lương ăn mà chủ ruộng cấp cho, chờ vụ lúa sau sẽ nộp trả, nếu  không có trả thì xin chịu tội lừa đảo. Vụ lúa sau, cố nhiên cũng  không trả được, vì số lương ăn viết nhận trong giấy chỉ là nợ,  muốn có ăn, tất phải vay nữa. Muốn tránh cái tội lừa đảo chủ  ruộng bắt làm giấy gán người, người đàn ông mạnh khỏe cày bừa  được thì mười hai đồng một năm, người đàn bà cấy hái được thì  tám đồng, trẻ con từ 15 tuổi trở lên 4 đồng, ở làm trừ khi hết nợ,  trái chủ xé văn tự cho về; bỏ trốn đi, thì cái tội lừa đảo kia còn ở  trong tay chủ nợ. Cái sản nghiệp của người dân quê đã mỏng manh, cho nên từ anh hữu sản đến anh vô sản, từ anh vô sản tới  anh can án, từ anh can án tới anh trộm cướp, những cái "giai cấp"  không cách xa nhau mấy nỗi.