Truyện cổ cố đô - nhiều tác giả

Hồi ở Huế, cố đạo Benigne Vachet thường được chúa Hiền Nguyễn Phúc Tần (1648 - 1687) gọi vào Vương phủ (tại Kim Long) hỏi những công việc có liên quan đến Tây dương. Một hôm ông nhận được một cái đồng hồ báo thức ở bên Tây gửi qua, liền đưa vào kính biếu Chúa và hướng dẫn cách xử dụng cẩn thận.
Cách mấy tháng sau, người thợ bạc trong Vương phủ táy máy tháo tung đồng hồ ra xem, làm gãy mất một bánh xe răng cưa, thành ra đồng hồ không chạy được nữa. Chúa Hiền sai người bảo cố Vachet rằng đồng hồ tặng ông độ trước đã hỏng mất rồi. Vachet lấy đồng hồ ra nhà trọ xem hỏng chỗ nào để chữa lại. Chủ nhà trọ người Thuận Hóa, cũng làm nghề thợ bạc. Trước mắt anh ta, Vachet tháo đồng hồ ra xem, và chỉ bảo hư hỏng tại đâu:
- Ồ, gãy mất một cái răng cưa thế này, hèn gì đồng hồ chẳng chết!
Người thợ bạc xứ Huế cầm lấy cái bánh xe gãy răng cưa ngắm nghía giây lát rồi nói:
- Trời ơi, tưởng hỏng thế nào chứ thế này thôi thì tôi chữa được ngay !
- Anh chữa thế nào được? Vachet trố mắt hỏi.
- Chỉ làm một cái bánh răng cưa mới, giống hệt cái đã gãy thì khó khăn gì? Anh thợ bạc quả quyết đáp.
Vachet cho đó là một ý nghĩ dại dột. Ông đã hết sức bình tỉnh giải thích một cách cặn kẻ với người thợ bạc rằng:
- Chuyện máy móc đâu phải là một trò chơi. Phải biết ở bên Tây người ta có máy đúc, máy cưa, máy bào, máy tiện, bao nhiêu công phu mới làm nên cái bánh xe này. Anh nghĩ sao mà dễ dàng vậy, đừng có làm mất công, người ta cười cho!
- Vâng, tôi sẽ làm, ai cười thì cười! Anh thợ bạc nói dứt khoát.
Cuối cùng anh thợ bạc đã làm cho Vachet kinh ngạc. Ông đã tường thuật lại chuyện này như sau:
"Tôi mất công giảng giải vì những lẽ gì anh ta sẽ không làm được. Nhưng anh không nghe. Thật sự tôi không tin rằng một người thuở nay chưa bao giờ nói đến máy móc đồng hồ lại làm nổi cái bánh xe răng cưa.
Bảo rằng anh ta làm được thành công thì chưa hẳn đúng. Chẳng những anh làm được cái bánh xe răng cưa ấy thôi mà còn chế tạo được một cái đồng hồ mới nguyên vẹn mới kỳ.
Khoảng 23 hay 24 ngày sau, anh đặt vào tay tôi hai cái đồng hồ giống nhau như đúc, đến nổi mắt tôi nhìn không thể phân biệt được cái cũ với cái mới làm. Giá như không phải chính mắt trông thấy thì tôi tưởng chừng như mình nằm mộng, không thể nào tin được. Hai cái đồng hồ lại chạy đúng như nhau."
Cố Vachet cuối cùng phải nhìn nhận rằng người Việt Nam thật có tư chất tốt về kỹ thuật và khoa học.
Chỉ tiếc một điều là cố Vachet không ghi tên tuổi và nơi ở của người thợ tinh xảo ấy ở đâu.

<< Truyện 01 | Truyện 03 >>

Dành cho quảng cáo