CHIẾC CẦU PHÚC ĐỨC

CHÀNG QUAN TRIỀU TÀI XÌ PHOÒNG MẤT TAI, MẤT TÓC HAI ANH EM VÀ BA CON YÊU TINH BÁN CÁI TỦ ĐỨNG MỒ CÔI XỬ KIỆN KHÔNG BAO GIỜ BIẾT GIẬN CHIẾC CẦU PHÚC ĐỨC HÒ KÍNH THÁN CHÀNG NHO SĨ VÀ CÓC THẦN TÌNH BẠN BẮT ĐỀN CHẬU VÀNG CÁ BỐNG NUỐT CÁ TRÊ CHÀNG NGỐC ĐI HỌC TUNG CÒN LẤY ĐƯỢC VỢ TIÊN

Ngày xưa có anh chàng chuyên sống về nghề ăn trộm. Trong  nhà còn có mẹ già phải nuôi. Tuy có lúc được nhiều, có lúc được ít,  nhưng trong nhà không bao giờ có của để dành. Hai mẹ con chàng  thường phải chịu bữa ăn, bữa nhịn.
Một hôm, nhân ngày giỗ cha, mẹ chàng ôn lại cho chàng nghe  cuộc đời của ông và cha chàng xưa kia.
Xưa kia ông nội chàng cũng làm nghề ăn trộm, có đêm kiếm  được những món đáng bạc chục, bạc trăm, vậy mà khi nhắm mắt  xuôi tay cũng không để lại cho cha chàng được chút gì.
Rồi đến đời cha chàng. Lớn lên, không biết chọn nghề gì khác  tốt hơn, cha chàng lại nối nghề ông cụ, đến đêm lại đi rình mò hết  làng trên xóm dưới, mà cũng không bao giờ kiếm được nổi hai bữa  cho hai vợ chồng và đứa con. Rồi cha chàng chết đi cũng không có  gì để lại. Nay đến đời chàng, lao theo c¸i nghÌ nµy ®• gÇn hai chĩc  n¨m råi mµ tay tr¾ng vÉn hßa tr¾ng tay. §• vËy, chàng cũng không  tìm được nổi một người vợ, mặc dầu đã gần bốn chục tuổi đầu.
Ôn lại đời cha ông xưa và nhìn cuộc đời mình chàng không khỏi  thấy ngán ngẩm.
Một đêm, chàng đến rình nhà ông thầy đồ ở xóm bên, định ăn  trộm cái thủ lợn mà một nhóm học trò mang đến biếu. Rình mãi  tới khuya, ông thầy vẫn chưa đi ngủ, ông đọc hết trang sách này tới trang sách khác. Chợt ông thấy đọc tới câu : “Tích thiện chi gia  tất hữu dư hương ; tích bất thiện chi gia tất hữu dư ương”*. Chàng  bụng bảo dạ : “Phải chăng ông cha ta làm nghề thất đức nên để  khổ nhục lại cho ta?” Rồi tự đáp : “Phải, quả thật đúng như vậy”.  Đoạn chàng chạy một mạch về nhà, quyết từ nay bỏ nghề ăn trộm.
Sáng hôm sau, chàng vác búa vào rừng hái củi mang ra chợ  bán. Công việc thật là vất vả, hái được một gánh củi chàng phải  đổi một bát mồ hôi mới kiếm được một món tiền mua gạo, nhưng  chàng thấy yên tâm hơn mọi ngày. Tuy vậy, đi đến đâu, chàng  cũng nghe tiếng người xì xào : “Cẩn thận đấy ! Cái thằng ba đời ăn  trộm đã đến kia!” Cái tiếng “ba đời ăn trộm” làm cho chàng buồn  bã. Chàng nghĩ : “Từ nay ta phải làm những việc gì phúc đức họa  may mới xóa được mấy tiếng đó”.
Một ngày mùa hạ, trời mưa to nước lũ tràn về. Chàng đem củi  đi chợ bán, vì nước lũ tràn về nhanh quá, không thể lội qua sông  như mọi hôm được. Hàng trăm người ùn lại vì chưa có đò, mặt trời  đã khuất sau rặng núi, mà mọi người vẫn loay hoay ở bờ sông.  Chàng bèn nghĩ tới việc bắc một cái cầu. Đêm ấy, ngủ lại ở bến  sông cùng với nhiều người khác, chàng đem chuyện bắc cầu ra hỏi  bà con, nhiều người nói :
- Đó là một điều phúc đức được muôn ngàn người nhớ ơn. Trước  đây cũng đã có người làm nhưng rồi lại bỏ dở...
Sáng hôm sau, nước rút, chàng lội sông về nhà, tới nhà, chàng  đem ý định bắc cầu ra hỏi ý kiến mẹ. Mẹ chàng hứa sẽ thu xếp ổn  thỏa mọi công việc trong nhà, để chàng rảnh tay dốc sức bắc cầu !
Từ đó, cứ sáng chàng lên rừng chặt cây ; chiều ra sức chuyển  gỗ ; trưa cố hái thêm một gánh củi để về cho mẹ đi chợ.
Chàng làm việc quên ngày tháng. Buổi chặt cây, buổi chuyển  gỗ, buổi bắc cầu, không bao lâu, đã bắc được hơn chục sải cầu.  Công việc còn nhiều nặng nhọc vì con sông rộng gần hai trăm sải.  Vì ăn đói mà làm nhiều nên chàng bị kiệt sức. Một hôm đói quá  chàng nằm lăn ra mê man ở đoạn cầu đang làm dở. Những người  đi qua xúm lại cứu chữa, nhưng chàng vẫn chưa hồi tỉnh.
Giữa lúc ấy có một viên quan võ đi đến, thấy một đám đông  đang xúm quanh một người nằm sóng soài, viên quan xuống ngựa  đến gần hỏi chuyện. Mọi người cho biết đây là anh chàng bắc cầu  làm phúc đang làm thì vì mệt quá mà lăn ra ngất đi... Viên quan  liền mở túi lấy thuốc cho chàng uống. Được một lúc, chàng bắc cầu  tỉnh lại, mọi người tản dần ra về, viên quan ngồi lại bên chàng ân  cần hỏi chuyện. Chàng thật thà kể hết cho ông nghe cuộc đời của  mình và nói rõ ý định cùng công việc đang làm. Viên quan võ nghe  nói ra chiều cảm động, ông ngồi ngẫm nghĩ hồi lâu rồi nói :
- Xưa kia cha ông chàng làm nghề thất đức để cho chàng ngày  nay phải đói nghèo. Nay, chàng muốn làm điều phúc đức để chuộc  lỗi lầm xưa kia, quả là hay vô cùng ! Về phần tôi, tôi xin nói thật :  cha tôi, ông tôi, ông cụ ông kỵ tôi, đời đời làm quan ức hiếp dân  lành, bóp hầu bóp cổ để nã tiền, nã của. Đấy cũng là điều thất đức,  vì vậy đến tôi ngày nay trời quả báo : lấy vợ đã hơn hai mươi năm  rồi mà không có một mụn con để vui cửa vui nhà, cho nên, tuổi đã  ngoài bốn mươi, chúng tôi vẫn phải sống hiu quạnh. Nay tôi cũng muốn làm điều phúc đức để chuộc lỗi lầm xưa, chẳng hay chàng có  cho tôi góp sức cùng nhau bắc cầu được không ?
Chàng bắc cầu mỉm cười nói :
- Nếu quan lớn cho chí hướng như vậy thì cái cầu này sẽ chóng  xong, dân chúng sẽ mau được qua lại, còn gì tốt hơn !
Hai người bèn kể cho nhau biết tên tuổi, quê quán rồi kết làm  anh em, viên quan võ hơn chàng bắc cầu bốn tuổi, được nhận là  anh. Chàng bắc cầu nói :
- Em còn có mẹ già ở nhà, vì nhà nghèo, phải bán củi lấy tiền  mua gạo cho nên ngày nào em cũng phải đem củi về nhà để sáng  hôm sau mẹ đem củi ra chợ bán lấy tiền đong gạo.
Viên quan võ thân mật bảo chàng :
- Anh có nhiều tiền của, anh sẽ bỏ ra nuôi mẹ để em khỏi phải  bận tâm, như vậy chúng ta sẽ chuyên chú vào việc bắc cầu, em  nghĩ thế nào ?
Chàng bắc cầu nói :
- Nếu được vậy thì còn gì hay hơn !
Từ đấy, hàng ngày hai anh em cùng nhau lên núi đốn cây,  chuyển gỗ. Chẳng bao lâu, hai người đã dựng xong chiếc cầu gỗ  hơn hai trăm sải. Dân chúng ai cũng vui mừng, họ đặt tên là cầu  Phúc Đức. Các cụ hai làng hoan hỉ cùng nhau bàn định góp tiền  làm một bữa tiệc ăn mừng cầu.
Ngày ăn mừng chiếc cầu, các vị bô lão và tất cả dân chúng  quanh vùng nô nức đến dự, ai cũng cầu xin Ngọc hoàng ban phúc  cho hai người bắc cầu, họ ăn uống linh đình suốt cả buổi sáng.
Bỗng một cơn gió bất chợt kéo đến, gió thổi mạnh, làm cúi rạp  ngọn cỏ, nghiêng ngả cành cây. Gió thổi mỗi lúc một mạnh, rồi bất  thình lình cuốn anh chàng bắc cầu đi mất. Viên quan võ thất  thanh kêu gọi, tất cả mọi người đều ngậm ngùi.
Thấy người em kết nghĩa của mình hết lòng hết sức hàng ba  năm trời ra làm cầu mà lại không được hưởng phúc, viên quan xót  xa lắm. Sau khi mọi người đã ra về, ông đón vợ sang ở chung với  bà cụ để sớm hôm trông nom, phụng dưỡng bà thay người em kết  nghĩa.
Lại nói đến chàng bắc cầu bị gió lốc cuốn tới một cái hang trên  một ngọn núi cao. Chàng lảo đảo đứng chưa kịp vững. Cơn gió  bỗng vụt hóa thành người tươi cười nói với chàng :
- Nhà ngươi chớ sợ, ta là thần Gió được Ngọc hoàng sai đi đón  nhà ngươi về đây để thưởng cho ngươi cái công thành tâm làm  chuyện phúc đức. Bạc vàng đấy, nhà ngươi muốn lấy bao nhiêu thì  lấy.
Chàng bắc cầu nhìn vào hang thấy đống vàng sáng chói. Chàng  cởi áo gói lấy một số vàng, rồi buộc lại cẩn thận, chàng vác gói  vàng lên vai, tiến ra cửa hang, thần Gió lại hóa thành cơn gió lốc  cuốn chàng đi, trả về bản và đặt chàng nhẹ nhàng xuống giữa sân  nhà.
Chàng bắc cầu sung sướng để gói vàng xuống rồi lên tiếng gọi  cửa. Nghe tiếng gọi, mẹ chàng và hai vợ chồng viên quan võ tưởng  là hồn chàng bắc cầu hiện về, liền dắt nhau lại ngồi quanh chiếc  bàn thờ thắp hương khấn vái lầm rầm. Nhìn qua kẽ liếp thấy ba người vừa cúi lạy, vừa khấn, chàng bắc cầu bật cười lại một lần  nữa chàng lên tiếng gọi :
- Mẹ ơi ! Anh ơi ! Em đây mà ! Em hãy còn sống trở về nhà đây  ! Mau mau mở cửa !
Nghe rõ tiếng gọi của con, bà mẹ mừng quýnh, lật đật xuống  giường. Vợ chồng viên quan võ cũng chạy ra mở cửa, đón người em  kết nghĩa. Chàng bắc cầu ngồi xuống kể lại ngọn ngành câu chuyện được  thần Gió đưa đi lấy vàng cho cả nhà nghe, mọi người reo mừng  sung sướng. Từ đấy mẹ con chàng bắc cầu bắt đầu trở nên giàu có, chàng  mời hai vợ chồng người anh kết nghĩa ở lại và cùng nhau làm ăn.
ít lâu sau, vợ viên quan võ có chửa, đến tháng đến ngày chị  sinh hạ được một cậu con trai. Hai vợ chồng mừng vô kể. Còn  chàng bắc cầu ít lâu sau cũng lấy vợ có con và sống sung sướng  đến già.

Theo lời kể của ông Vi Quốc Thông 
Xã Phú Thượng - Võ Nhai - Bắc Thái