- Đến nước này thì tôi đành chịu! - Ger-main vừa nói vừa giậm chân xuống đất. - Có kẻ đã đọc phù chú để hại chúng ta, chắc hẳn là thế, nên chúng ta chỉ có thể ra khỏi nơi đây khi trời đã sáng bạch. Nơi này chắc phải có ma. - Thôi nào, thôi nào, đừng tức giận làm gì, - Marie nói, mà hãy quyết định đi. Ta sẽ đốt một đống lửa to hơn, thằng bé đã được trùm kín nên sẽ không sao cả, và chúng ta có phải qua một đêm ngoài trời thì cũng chẳng chết được. Anh đã giấu cái yên thồ ở đâu hả anh Germain? à giữa bụi ô rô, anh đúng là vua lơ đễnh! Càng tiện để đi lấy nó về! - Hãy giữ thằng bé, để em đi rút cái giường của nó ra khỏi bụi rậm; em chẳng muốn để gai đâm vào tay anh đâu. Thế là xong, giường đây, và mấy vết gai đâm đâu phải là mấy nhát gươm. - Cô gái dũng cảm nói tiếp. Cô sắp xếp lại chỗ nằm cho thằng Cu-Pierre, lần này, nó ngủ say đến nỗi chẳng biết gì đến chuyến đi mới này. Germain cho rất nhiều củi vào đống lửa, làm cho khu rừng xung quanh sáng rực. Nhưng cô bé Marie không còn sức chịu đựng và mặc dù cô không phàn nàn gì cả, nhưng cô không đứng vững được trên đôi chân của mình nữa. Mặt cô tái đi và hai hàm răng va vào nhau lập cập vì lạnh và yếu sức. Germain phải giữ cô trong hai cánh tay của mình để sưởi ấm cho cô; và nỗi lo lắng, niềm trắc ẩn, những tình cảm dào dạt trong lòng mà anh không cưỡng lại được, đã làm cho các giác quan của anh phải căng lên. Anh trở nên hoạt bát, như do một phép mầu, và không còn xấu hổ gì nữa. - Marie này, - anh nói với cô, - anh thích em và anh rất khổ khi thấy em không thích anh. Nếu em đồng ý nhận anh làm chồng thì sẽ chẳng có bố vợ, bà con, hàng xóm, cố vấn nào có thể ngăn cản anh hiến thân cho em. Anh biết là em sẽ làm cho các con anh sung sướng, là em sẽ dạy chúng tôn trọng kỷ niệm về mẹ chúng, nên lương tâm anh được yên ổn, và anh sẽ có thể thỏa mãn tình yêu của anh. Anh đã luôn luôn quý mến em, và giờ đây thì anh cảm thấy yêu thương em đến.mức là nếu em đòi anh suốt đời phải làm theo tất cả những ý muốn của em thì anh thề ngay là anh sẽ làm như thế. Anh xin em, em thấy rõ là anh yêu em biết chừng nào, nên hãy cố quên tuổi của anh đi. Em hãy nghĩ rằng đó là một ý kiến sai lầm, khi tưởng một người đàn ông ba mươi tuổi đã là già. Vả lại, anh mới hai mươi tám tuổi! Một cô gái sợ bị chỉ trích khi lấy một người đàn ông hơn mình mười, hoặc mười hai tuổi bởi vì phong tục của vùng ta không như thế; nhưng anh nghe nói ở các vùng khác, người ta không hề để ý đến điều đó; ngược lại, người ta thích gả một cô gái trẻ cho một người đàn ông hiểu biết, có nghị lực và từng trải nhiều, để cô làm nơi nương tựa hơn là cho một gã trai trẻ, lúc đầu có thể bỏ ra nhiều công sức khiến người ta tưởng là một người tử tế, nhưng sau có thể trở thành một tên vô lại xấu xa. Vả lại, năm tháng không phải bao giờ cũng làm thành tuổi tác. Điều đó còn tùy thuộc sức mạnh và sức khỏe của người ta. Khi một người đàn ông bị hao mòn do lao động quá sức và quá nghèo khổ, hoặc do ăn chơi bừa bãi, anh ta sẽ già trước tuổi hai mươi lăm. Đằng này anh... Nhưng em không nghe anh nói à, Marie? - Có đấy, anh Germain ạ, em nghe rõ anh đang nói gì, - cô bé Marie trả lời, nhưng em đang nghĩ về điều mẹ em vẫn nói với em: là một bà sáu mươi tuổi thật đáng thương, khi ông chồng đã bảy mươi hoặc bảy nhăm tuổi, và không thể làm việc để nuôi bà được nữa. ông trở nên tàn phế và bà phải chăm sóc ông, ở tuổi mà chính bà có lẽ đã bắt đầu rất cần được nương nhẹ và nghỉ ngơi. Và như vậy người ta sẽ đi đến kết thúc đời mình một cách cực khổ. - Anh công nhận là bố mẹ nói thế cũng có lý, Marie ạ, - Germain lại nói, - nhưng rốt cuộc, như thế là sẽ bỏ phí tất cả thời thanh xuân, thời đẹp đẽ nhất để lo trước cho cái tuổi mà người ta sẽ chẳng còn làm được việc gì nữa, và kết thúc cách này hoặc cách khác cũng vậy thôi. Nhưng anh thì anh không lo khi về già sẽ bị chết đói. Anh có thể gom góp được một ít, vì sống với bố mẹ vợ, anh làm nhiều mà chẳng tiêu pha gì. Vả lại, anh yêu em nhiều lắm, và điều đó làm cho anh sẽ không thể già được. Người ta bảo một người được sung sướng sẽ bảo toàn được bản thân, và anh cảm thấy rõ là anh còn trẻ hơn Bastien để yêu em; vì anh ta đâu có yêu em, anh ngốc nghếch quá, trẻ con quá, nên không hiểu.được là em vừa đẹp, vừa tốt bụng, và sinh ra để người ta phải cầu cạnh. Thôi nào, Marie ạ, đừng ghét bỏ anh, anh không phải một người ác: anh đã làm cho Catherine của anh được sung sướng, cô ấy đã nói trước Chúa, lúc sắp mất, là luôn luôn được hài lòng về anh, và còn dặn anh là phải lấy vợ kế. Hình như tối hôm nay, cô ấy đã có nói gì với con mình, lúc thằng bé đã ngủ. Không biết em có nghe thấy thằng bé nói gì không? Và có thấy cái miệng xinh xinh của nó run lên như thế nào không, trong lúc hai mắt nó nhìn vào một cái gì đó trên không trung, mà chúng ta không trông thấy được! Em có thể tin chắc là nó đã nhìn thấy mẹ nó, và chính mẹ nó đã bảo nó nói là nó muốn em thay cô ấy. - Anh Germain ạ, - Marie trả lời, vừa hết sức sửng sốt, vừa có vẻ nghĩ ngợi nhiều, - anh đã nói một cách chân thành, và tất cả những điều anh nói đều đúng. Em tin chắc là em nên yêu anh, nếu điều ấy không làm cho bố mẹ anh quá bất mãn: nhưng em biết làm thế nào đây? Trái tim em nó không ủng hộ anh. Em yêu anh lắm, nhưng mặc dù tuổi anh không làm anh xấu đi, nó vẫn làm em sợ. Em thấy đối với em hình như anh là một người chú hoặc cha đỡ đầu gì đó; hình như em phải kính trọng anh, và hình như sẽ có những lúc anh sẽ coi em như là một con bé con, hơn là vợ anh và người ngang hàng với anh. Cuối cùng, có thể các bạn em sẽ chế giễu em và mặc dù để ý đến điều đó thì quả là em ngốc nghếch, nhưng em nghĩ là em vẫn cứ xấu hổ và hơi buồn vào ngày cưới. - Đó là những lý lẽ của trẻ con, em nói hoàn toàn như một đứa bé, Marie ạ! - Thế thì đúng rồi! Em là một đứa bé, - cô nói, - và chính vì thế nên em sợ một người đàn ông có quá nhiều lý lẽ. Anh thấy rõ là em quá trẻ đối với anh, vì chưa chi anh đã trách em là thiếu lý lẽ! ở tuổi em, em không thể có nhiều lý lẽ được... - ối! Trời ơi! Vậy ra tôi thật đáng thương vì đã quá vụng về và diễn đạt quá kém những điều mình nghĩ! - Germain kêu lên. - Marie ạ, cô không yêu tôi, sự thật là như thế; cô thấy tôi quá mộc mạc và quá vô duyên. Nếu cô yêu tôi đôi chút thì cô đã chẳng thấy rõ đến thế những khuyết tật của tôi. Nhưng cô không yêu tôi, có thế thôi! - Thế thì, này! Đó đâu phải lỗi của em. -Cô trả lời, hơi bị tổn thương vì thấy anh không.xưng hô thân mật với mình nữa. - Nghe anh nói, em đã cố gắng hết sức, nhưng càng thấy rằng có lẽ chúng ta không thể thành vợ chồng được. Germain không trả lời. Anh lấy hai tay ôm đầu, và cô bé Marie không làm sao biết được là anh đang khóc, hay đang dỗi, hay đang ngủ. Cô hơi lo vì thấy anh ủ rũ như thế và vì không đoán được anh đang nghĩ gì; nhưng cô không dám nói thêm nữa, và vì quá sửng sốt về những gì vừa xảy ra, nên cũng không thấy buồn ngủ nữa, cô vừa sốt ruột đợi trời sáng, vừa luôn tay khêu ngọn lửa và trông thằng bé mà Germain hình như không còn nhớ đến nữa. Trong khi đó, Ger-main không ngủ tý nào; anh không nghĩ gì đến số phận của mình, cũng chẳng có dự định khuyến khích, hoặc kế hoạch quyến rũ nào. Anh đau đớn, trong lòng chồng chất buồn chán. Anh tưởng chừng như muốn chết. Tất cả như quay ra chống lại anh, và giả thử có thể khóc được thì anh cũng sẽ khóc không kém ai. Nhưng pha trộn với nỗi buồn, anh có một chút tức giận đối với chính mình, nên anh thấy như nghẹt thở, chẳng thể và cũng chẳng muốn than phiền gì. Khi trời đã sáng và những tiếng động ở đồng quê đã báo cho Germain biết như vậy, anh buông tay ra khỏi đầu mình rồi đứng lên. Anh thấy cô bé Marie cũng đã không ngủ nhưng anh không biết nói gì để tỏ ý quan tâm đến cô. Anh đã hoàn toàn chán nản. Anh lại đi giấu cái yên thồ của con Xám vào bụi rậm, khoác túi lên vai rồi cầm tay con trai: - Bây giờ, Marie ạ, - anh nói - chúng ta hãy cố gắng đi nốt. Em có muốn anh dẫn em đến Ormeaux không? - Chúng ta hãy cùng ra khỏi rừng, - cô trả lời, - rồi khi đã biết là mình đang ở đâu, chúng ta sẽ đi mỗi người một ngả. Germain không trả lời. Anh phật ý vì thấy cô gái không nhờ mình đưa đến tận Ormeaux, mà không thấy rằng mình đã ngỏ ý giúp cô bằng một giọng nói có vẻ như muốn người ta phải từ chối. Đi được hai trăm bước thì họ gặp một người tiều phu chỉ đường cho, bảo sau khi đã qua cánh đồng cỏ lớn thì một người cứ đi thẳng, người kia rẽ tay trái là tới được hai nơi cần đến, vả lại hai nơi này cũng rất gần nhau, vì từ trại Ormeaux có thể nhìn rõ dãy nhà ở Fourche, và ngược lại..Rồi sau khi họ đã cảm ơn và đi quá chỗ người tiều phu, thì người này lại gọi họ và hỏi xem họ có bị mất một con ngựa không. - Tôi thấy, - người ấy nói, - một con ngựa cái đẹp, lông màu xám trong sân nhà tôi, có lẽ vì sợ chó sói, nó phải vào đó trú ẩn chăng. Chó nhà tôi đã sủa suốt đêm, và rạng sáng thì tôi thấy con vật đó ở dưới nhà kho; hiện giờ nó còn ở đó. Ta đến đấy đi, và nếu ông nhận ra nó thì đem nó đi. Sau khi đã cho biết đặc điểm của con Xám, và tin chắc đúng là nó rồi, Germain lên đường tìm lại cái yên thồ. Thế là cô bé Marie ngỏ ý muốn dẫn con anh đến Ormeaux, để sau khi ra mắt ở Fourche, anh sẽ đến đấy đón nó. - Nó không được sạch sẽ lắm sau đêm vừa qua. - Cô nói. - Em sẽ gột sạch quần áo cho nó, rửa sạch bộ mặt xinh xắn của nó, chải đầu cho nó và khi nó đã đẹp đẽ, bảnh bao rồi, anh sẽ có thể giới thiệu nó với gia đình mới của anh. - Thế ai bảo em là anh muốn đến Fourche? - Germain trả lời, giọng bực bội. - Có lẽ anh sẽ không đến đâu! - Có đấy, anh Germain ạ, anh phải đến đấy, anh sẽ đi. - Cô gái lại nói. - Em chỉ muốn anh cưới thật nhanh một người khác để được đảm bảo chắc chắn là anh sẽ không làm phiền em nữa chứ gì! - Thôi nào, anh Germain, đừng nghĩ đến chuyện đó nữa: đó là một ý nghĩ đã đến với anh trong đêm tối, vì những chuyện không hay đã xảy ra và làm cho đầu óc anh hơi luẩn quẩn. Nhưng giờ đây, anh cần lấy lại lý trí; em xin hứa sẽ quên đi những điều anh đã nói với em và sẽ chẳng bao giờ nói lại với ai. - ấy! Em cứ nói, nếu em muốn. Anh không quen chối bỏ những lời mình đã nói. Những điều anh đã nói với em đều là đúng đắn, thật thà và anh sẽ chẳng phải đỏ mặt trước bất cứ ai đâu. - Vâng, nhưng nếu vợ anh biết là ngay lúc mới tới anh đã nghĩ đến một cô khác, thì chị ấy sẽ nghĩ không hay về anh, trước khi gặp anh. Thế là anh phải để ý đến những lời anh nói bây giờ; đừng nhìn em, trước mặt mọi người một cách kỳ cục như thế. Anh hãy nghĩ đến bác Maurice là người trông cậy vào sự vâng lời của.anh, bác sẽ giận em lắm, nếu vì em mà anh không làm theo ý bác. Thôi, chào anh Germain; em đem thằng Cu-Pierre đi đây để bắt buộc anh phải đến Fourche. Đó là một vật bảo lãnh của anh, em đang giữ đây. - Vậy là con muốn đi với cô phải không? -Anh thợ cày nói với con trai mình khi thấy nó cứ bám chặt lấy hai tay cô bé Marie và nhất quyết theo cô. - Vâng, thưa bố, - đứa bé trả lời; nó đã nghe thấy và hiểu theo cách của nó, những điều người ta vừa nói trước mặt nó mà không nghi ngờ gì. - Con đi với cô Marie xinh đẹp của con đây: bố sẽ đến tìm con khi nào bố đã cưới vợ xong; nhưng con muốn rằng cô Marie vẫn sẽ là mẹ yêu quý của con. - Em thấy rõ là nó, chính nó, muốn đấy nhé! - Germain nói với cô gái. - Cu-Pierre, nghe này, - anh nói thêm, - bố thì bố chỉ mong ước cô ấy sẽ là mẹ con và sẽ ở lại với con mãi mãi; chính cô là người không muốn thế. Con phải cố gắng làm thế nào để cô đồng ý với con điều mà cô vẫn từ chối bố. - Bố cứ yên tâm, bố ạ, con sẽ làm cho cô phải đồng ý: cô Marie luôn luôn làm theo ý muốn của con. Nó đi xa dần với cô gái. Germain còn lại một mình, buồn hơn, phân vân hơn bao giờ hết..