BA ĐÀO

Sự nhầm lẫn KHÔNG PHẢI LÀ HOA VẦNG TRĂNG NGÀY ẤY CÂU CHUYỆN NHỎ CUỘC ĐIỆN THOẠI BẤT NGỜ GIẤC MƠ ĐỔI ĐỜI GIÓ CHIỀU THÊNH THANG XƯA ƠI ! BA ĐÀO CÂY KHÔ ĐẬP PHÁ MUỘN MÀNG NỢ NẦN

Ngôi nhà tôi cần tìm nằm sâu trong một ngõ nhỏ , hai bên đường mướt xanh những tán lá , mùi hương thoang thoảng của hoa và quả chín như ướp vào mũi , cho tôi một cảm giác thật dễ chịu , một cảm giác nhẹ nhàng thư thái . Một khoảng không gian bình yên , tĩnh lặng , tách biệt khỏi khu đô thị ồn ào náo nhiệt tiếng xe cộ gần như suốt ngày đêm chỉ độ mươi cây số là cùng . Phải chăng vì thế mà Trọng Đình chọn làm chốn lui về ? Một cái tin bất ngờ gây nhiều tranh cãi trong giới anh em” bán chữ “ chúng tôi . Một cặp từ vừa có tính khôi hài vừa có tính tự trào mà vui miệng chúng tôi tự gán cho cái nghiệp của mình . Có người cho là châm biếm , mỉa mai , cũng được , có sao đâu khi một vấn đề có thể nhìn từ nhiều góc độ , cũng như chuyện của anh Trọng Đình vậy . Những thông tin từ nhiều phía không làm tôi bận tâm là mấy , vì thừa hiểu tính hành lang của nó , điều chủ yếu là nguyên do của những thông tin . Trọng Đình là bậc đàn anh của lớp trẻ chúng tôi , nều muốn tôn xưng hơn nữa thì phải gọi anh là “Thầy” , nhưng anh không thích danh xưng này , nghe vừa xa cách vừa kiêu mạn . Vốn theo đuổi cái nghiệp gian nan này từ nhỏ , anh đã phải trải qua không biết bao là trở ngại . Ai cũng biết , nghệ sĩ là người chỉ muốn sống cho cái đẹp,chỉ muốn góp hết sức mình cho những giá trị tinh thần của cuộc sống , và chính vì thế gần như đối lập hoàn toàn với kinh tế , mặc dầu vẫn luôn phải phụ thuộc vào nó Cái nghiệp văn chương lại là thứ đeo đẳng bám riết như  nợ nần , người cầm bút cứ muốn trải hết lòng mình ra giấy , bởi cuộc sống chung quanh luôn có những điều trăn trở . Đó là tâm tư của những người cầm bút chân chính . Trọng Đình là một người như thế . Văn và báo chiếm cả hai tay , cuộc sống gia đình không mấy khi dư dả , nhưng nếu ai bảo đổi cây bút để lấy một thứ có giá trị vật chất thì không bao giờ . Anh thường nói “ Văn chương là chiếc cầu nối tình người . Chúng ta đem rao bán cái nhân tình , thì  chúng ta phải biết biểu thị cái nhân tình của chính chúng ta trước đã . Đừng có viết một đàng , xử sự một nẻo . Tất cả sẽ chỉ là sự vô nghĩa , sáo rỗng khi bản thân chúng ta không là một thực nghiệm . Viết -  Trước hết là Sống đã “. Đại loại là những lời rất tâm rất tình của anh mỗi khi có dịp trò chuyện với chúng tôi . Một vài tay trong số chúng tôi có được chút tên tuổi ngày nay là cũng nhờ công dìu dắt của anh . Và quả thật , anh không hề có sự mưu cầu hay tư lợi những cái được cho mình . Dù lớn hay nhỏ , anh đều muốn có sự minh bạch , thẳng thắn ,  vì thế mà người ưa anh cũng nhiều , người ghét anh cũng lắm . Chẳng sao cả , ở đời chuyện yêu ghét là thường tình , chỉ cần mình không thẹn với lương tâm là đủ . Vậy đó , thế mà không hiểu sao , sau một chuyến công tác dài ngày ở Hà Nội về , tôi nghe nói anh tuyên bố gác bút . Rõ là một điều khó tin , nếu không phải là thật , thì ai ? và vì lý do gì mà tung ra cái tin ấy ? Còn nếu là thật , thì phải có chuyện gì ghê gớm nghiêm trọng lắm xảy ra , anh mới có một động thái gay gắt như vây . Bởi nếu phải từ bỏ một niềm đam mê đã thấm lậm vào tận máu thịt , thì chẳng khác nào người ta phải từ bỏ cuộc sống của mình .  Muốn rõ đầu đuôi , chỉ có một cách tìm gặp anh , xem anh có dốc bầu tâm sự . Tôi lại càng nghĩ ngợi hơn nữa khi hỏi toà soạn nơi anh làm việc , thì nghe nói anh vắng mặt cả nửa tháng nay rồi . Đến chỗ nhà anh thuê ở thì họ bảo anh đã dọn đi  . Chẳng hiểu chuyện gì đang xảy ra cả . Tìm hỏi lung tung , cuối cùng tôi nghe được , hình như gia đình anh chuyển về khu này . Hình như cũng được , ít ra cũng có một mấu chốt . Hỏi thăm mấy người tôi mới đến trước ngôi nhà nho nhỏ này . Gọi là nho nhỏ vì nó lọt thỏm giữa mấy cái nhà xây cao ráo đẹp đẽ bên cạnh . Một ngôi nhà ván , lợp tôn , loại nhà phổ biến của những người có thu nhập thấp . Không biết có phải…
             Còn đang nghiêng ngó , tôi chợt giật mình vì một tiếng sủa oăng oắc , chú khuyển bé mình mà lớn họng , dường như chú muốn tỏ rõ cái oai phong của chủ nhà , bốn chân choãi ra lấy thế , cái mõm cứ chõ thẳng vào mặt khách chả biết lịch sự là gì . Tôi bật cười , con vật cũng biết ra trò khẩu khí nữa là . Thoáng thấy bóng người đi ra , tôi reo thầm trong cổ họng “ Đúng rồi .” Còn lẫn vào đâu được cái dáng ôm ốm , ngăm ngăm cao vừa phải . Anh chợt cười rộng miệng khi nhận ra tôi :
               _ A , Phố hả ? Về bao giờ thế ?
               _ Em về mấy ngày rồi , hỏi thăm mãi mới tìm được anh ở đây .
               _ Ừ anh mới chuyển về đây , còn nhiều anh em chưa biết . Vào đi , sao chuyến đi gặt hái được nhiều chứ ?
               _ Dạ cũng gọi là có cái để bày mâm dọn chén .
               _ Chà , ghê nhỉ . Chú đi cũng cả tháng đấy nhỉ ?
               _ Vâng , hơn mấy ngày anh ạ .
             Tôi theo chân anh vào nhà , gian nhà không bao lớn , một phòng khách , một phòng ngủ và bếp , nhưng trông gọn ghẽ , giản dị . Anh chỉ bộ bàn ghế mây :
               _ Ngồi đấy đi , đợi anh một tí . Lương ơi , đi mua cho bố cút rượu đi con .
               _ Thôi anh ạ , em có đem về cho anh chai Lệ Mật đây .
               _ Thứ đó để uống lúc khác , bây giờ uống rượu nút lá chuối khô thú hơn .
             Nghĩa là cuộc rượu chiều nay ít nhất cũng kéo dài đến tối , không sao , đó lại là điều tôi đang muốn . Anh đi xuống bếp , tôi ngồi lại ngắm quanh . Trên hai vách tường đối diện nhau là hai bức tranh cũng có sắc độ tương phản nhưng trông lại rất hòa hợp . Một là cảnh một dãy núi cao với những lô xô bóng cây to rậm rạp , điểm thêm những dáng chim đang sải cánh , một là giữa đại dương mênh mông , một con tàu với cột khói to phăm phăm rẽ sóng , lác đác trong khối màu xanh ngăn ngắt là lấm chấm những hình đầu cá , đuôi cá . Cả hai bức tranh đều biểu thị một sự mạnh mẽ , hùng vĩ và khoáng đạt . Thiên nhiên luôn đem đến cho con người những cảm giác có ích . Hẳn bất kỳ ai đứng trước khung cảnh này cũng đều dậy lên trong mình một xúc cảm mạnh mẽ vững chãi . Những đồ vât khác trong gian phòng  đều được kê xếp gọn ghẽ hợp lý , chừa ra một khoảng không gian đủ để tạo được một cảm giác hít thở nhẹ nhõm . Anh đi lên với cái khay trên tay , hai cái ly nhỏ , hai đôi đũa , một cái đĩa và một chén con  . Thằng bé Lương cũng vừa về tới , tôi đứng lên đón những thứ mà hai bố con đang mang đến . Anh đổ ra đĩa gói gỏi mít , và túi nước chấm ra cái chén con . Vừa làm anh vừa nói :
               _ Cao lương mỹ vị ngon đến thế nào thì mình không biết , chứ tớ là tớ mê những món ăn dân dã này nhất . Vừa hợp khẩu vị , vừa hợp cả túi mình .
               _ Anh không thấy khối món dân dã giờ trở thành đặc sản cao cấp ở những nhà hàng đó sao . Dân dã nhưng nó mang đậm phong vị người mình , thực ra miếng ngon đâu ở chỗ đắt tiền  , chỉ là khi ta ăn ta cảm thấy nó ngon , vì nó hợp với khẩu vị mình , chứ có đắt mấy mà mình không cảm thấy ngon thì cũng bằng vô nhghĩa .
               _ Ừ , chú nói phải . Nhưng có một điều thật vô lý là , đôi khi dù người ta không cảm thấy ngon , nhưng cũng bỏ hàng đống tiền ra mà mua nó , rồi cuối cùng đổ tháo cả đi .
               _ Đó đâu phải là người ta mua cho mình một món ăn , họ đang mua một ý đồ , một mục đích khác đó chứ . Và khi đổ đi thì họ cũng chẳng biết tiếc đâu , bởi vì thứ nhất là họ không phải mua nó bằng chính đồng tiền mồ hôi nuớc mắt , thứ hai là khi họ đã đạt được điều họ muốn qua lối dẫn của nó thì coi như nó đã hoàn thành nhiệm vụ rồi , tiếc làm chi cho hao ca lo .
             Anh cười hà hà :
               _ Dạo này chú mày cũng miệng lưỡi ghê nhỉ .
               _ Người ta chỉ đi có một ngày đàng , đã có thể học được cả sàng khôn , huống là em đi ngược đi xuôi quanh năm suốt tháng lại không nhét được tí gì vào cái hộp sọ này thì chết dấp đi cho rồi .
               _ Nào nâng ly cạn cho một buổi chiều lý thú , nào…
             Chạm nhẹ hai cái ly , tôi nhấp một ngụm , ngậm ngậm một chút ở đầu lưỡi để nghe vị cay nồng , thấm đậm lan dần xuống cổ , làm thêm ngụm nữa , hết một ly , tôi nghe nóng ra hết cả người , cảm giác bao mạch máu mình đang giãn nở và tuần hoàn . Tôi khà một tiếng khoan khoái :
               _ Đúng là “ Cố sanh vi đắc “ ( Thực chất vẫn tốt hơn )
               _ Anh đã nói mà , ba cái rượu đóng chai vớ vẩn sao qua được thứ này . Nhà này ho nấu rượu mấy đời rồi , thuần gạo , không pha phách gì cả . Lúc đầu nghe giới thiệu , anh chưa tin , sau uống thử , quả đúng thế nên nghiện luôn .
               _ Những nơi sản xuất nhỏ lẻ mà giữ được uy tín lâu dài vậy là rất hiếm , nói không phải vơ cả chứ nhiều người chỉ đầu voi đuôi chuột , làm gì cũng chỉ được lúc đầu , có tiếng rồi lại ham lãi lớn đâm làm ẩu .
               _ Hạng người ấy là hạng nông nổi , ăn xổi ở thì , bất kỳ một hoạt động nào trong xã hội , nếu muốn tồn tại lâu dài đều phải cần có uy tín . Làm mất uy tín cũng có nghĩa là tự hại chính mình . Lại uổng cả bao công sức gây dựng .
               _ Đáng buồn là ở chỗ thường có rất nhiều người chỉ nghĩ đến cái lợi nhất thời , có thôi thì cũng đã vơ đẫy một mớ rồi .
               _ Chính những ý nghĩ hạn hẹp ấy mà nhiều khi ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả một cộng đồng . Hiện nay đất nước đang đẩy mạnh tiến trình hội nhập , chỉ cần một thành phần nào đó không biết giữ chữ tín là có thể làm chậm bước tiến của cả dân tộc .
               _ Mình nói thế , một số người cứ cho là mình đao to búa lớn , thổi phồng vấn đề , chứ họ đâu có nghĩ mọi sự đều bắt nguồn từ những nhỏ nhặt nhất . À mà thôi , bây giờ không nói chuyện thiên hạ nữa , nói chuyện mình đi anh .
             Tôi đột ngột chuyển đề tài khi chợt nhớ ra mục đích chính của mình . Anh gắp một gắp gỏi vào bát tôi rồi cười khà :
               _ Thì cứ từ từ đã , có người rồi khắc có ta , từ chuyện thiên hạ đến chuyện nhà có xa xôi gì .
               _ Nghe bọn họ nói đông tây lung tung cả , em sốt ruột chẳng biết thực hư ra sao . Anh cho em biết đi , chuyện xảy ra thế nào .
             Anh cười kiểu không tròn vành môi :
               _ Mình thấp cơ kém cánh , không đủ tài đối chọi với thiên hạ thì lo tìm đường tìm nẻo mà cuốn xéo đi chứ sao .
               _ Này cái giọng mát mẻ , thẽ thọt như dao giấu lưỡi ở đâu ra đấy , đem đổi kiểu “ xung hổ xổ toẹt “ lấy nó à ?
               _ Ngẫm mới thấy mình dại , vô cùng dại khi cứ mang phơi hết ruột ra . đã chẳng lấy lòng được ông to bà lớn nào lại dễ bị ăn đòn , cứ thơn thớt mà ăn người lại hóa hay .
               _ Anh tưởng muốn mà được à , cha mẹ sinh ra cái thân ta , ông trời ghép cho ta cái tính cách , có hay có dở thì cũng chết rứa rồi , thay mô được . Mà thế mới là mình chứ .
               _ Nhưng người ta khôn nên biết liệu thế mà đi với ma với bụt . Mình thì chẳng biết quẹo cua thế nào , cứ thẳng thừng thừng mà bước , có khi đâm sầm vào đá rồi mới biết đau .
               _ Ở đời biết thế nào là khôn là dại hở anh ? Nhiều khi cứ tưởng mình khôn lắm , đến chừng cái trí khôn nó đột nhiên thức giấc mới biết mình đã từng ngu ngốc đến thế nào . Mà anh coi em là ma hay bụt , sao lại nói cái giọng ấy ?
               _ Cái loại như chú mày mới là đáng sợ đấy “ Rành rành thì ra bụt , thậm thụt lại ra ma “
             Tôi bật cười , biết anh đang mượn tôi để ám chỉ ai đấy :
               _ Ừ thôi , bụt bụt ma ma gì cũng được , anh kể tiếp đi .
             Trọng Đình sửa lại thế ngồi , nét mặt anh nghiêm hẳn lại :
               _ Anh hỏi chú , nếu để được tồn tại mà phải bẻ cong ngòi nút , chú có làm được không ?
               _ Không , dứt khoát là không ? Thà bỏ bút , chứ không bẻ bút .
             Tôi nói ngay , anh gật gù rồi tiếp :
               _ Vừa rồi anh có làm cái phóng sự , phóng sự này đã ngốn rất nhiều thời gian truy tìm tư liệu của anh , mà mức độ thì không thể xem nhẹ . Nó lại đụng chạm đến một số tai mặt . Thế nhưng nó được lệnh đình in , với lý do lấp lửng “ Có đôi chỗ cần xem lại “ . Lúc đầu anh chưa nghĩ là nó có vấn đề , sau nhận được gợi ý là nên sửa sang lại một chút , mà những điểm phải sửa lại là những chi tiết then chốt của sự vụ . Anh nhất quyết không chịu . Ngay sau đó , nhận được vài cú phôn hăm dọa . đồng thời hứa hẹn một con số đáng kể . Đương nhiên những chiêu thức đó không có tác dụng với anh . Cuối cùng , cũng có kẻ ra mặt lăm le một cái mũ trên đầu .Còn lạ gì tiếng Việt mình phong phú và giàu có , một chữ hai ba nghĩa , hoặc hai ba chữ một nghĩa , khi đã cố tình thì đánh lệch ý chính của nó đi chẳng khó khăn gì . Tất nhiên là anh phải phản ứng , chúng nhân đó ghép anh vào thế , hòng gây sức ép để ỉm chuyện kia đi . Cậy thế cậy quyền , đập bàn vỗ ghế , Đáng nói nhất là trong đó có những tên tuổi xưa nay vẫn tự cho mình là dân trí thức . Thế mà chẳng phân biệt được đúng sai thế nào .
               _ Anh à , trí thức cũng năm bảy đường trí thức , có thứ trí thức vay , văn hóa mượn, bằng cấp mua , đâu cứ phải dán cái mác trí thức vào là đã thành người hiểu biết đâu . Anh có lạ gì cái loại ấy .
               _ Đúng chẳng lạ gì , nhưng nó lại có cơ hội trèo lên đầu lên cổ mình mới ức chứ . Anh cũng chẳng chiu thua đâu , khi cái phóng sự ấy chình ình trên mặt một tờ báo khác , thì cũng là lúc anh nhận quyết định thôi việc . Thừa biết đó là việc sẽ đến , anh cũng chẳng tiếc nuối gì một nơi không thuộc về mình . Muốn thì chẳng thiếu gì cách . Chứ vì miếng sống mà phải khom lưng cho bọn làm đủ cách để có được “ ghế trên ngồi tót…” rồi ra “ sỗ sàng “ với mình thì không được .
             Đến đây thì tôi đã hiểu  tính chất của câu chuyện là gì . Buồn cho cái lề thói người đời , sao họ lắm thủ đoạn để mưu cầu lợi lộc , để che giấu bưng bít những xấu xa bỉ ổi của mình thế nhỉ ?
               _ Đó là một vấn nạn không chỉ ở một góc một khóm nào anh ạ , anh thấy không ,cứ vụ nào đưa ra tòa là toàn bao nhiêu tỷ lòi ra . Mà đã không tư cách , không thực lực , thì lại giỏi lẹo lươn bao biện . Không biết đến bao giờ mới hết được cái bọn làm  nghèo đất nước ấy .
               _ Giá như trên sân cỏ ấy nhỉ , có một ông trọng tài công minh , hai thẻ vàng là thành thẻ đỏ để mà tiêu trừ những loại sâu mọt ấy đi . Miệng thì thơn thớt “ Vị nghệ thật , vị nhân sinh “ nhưng tuồng một lũ vị kỷ cả .
               _ Thì nghệ thuật của chúng là ở chỗ đó đó . Khờ khạo như anh em mình sao biết cách thụi vào lưng nhau mà mặt cứ tươi như hoa được . Nhưng mà anh yên tâm đi , luật đời cũng công bằng lắm , có sự trừng phạt cả đấy . Đừng tưởng cứ nuốt trôi họng là tha hồ vênh vang , không đâu , ăn một nhả mười , thậm chí là trăm là ngàn nữa kia . Mà đã đến lúc nhả thì tận cùng vận hạn , có hối cũng chẳng kịp nữa . Mình cứ chịu khó sống khờ sống ngốc đi anh ạ , để con cháu mình còn được yên thân mà hưởng phước , chứ cứ khôn ngoan cho lắm vào rồi đời sau phải gánh bao nghiệp oan trái , tội cho chúng nó .
               _ Chú mày giỏi , hôm nay anh mơi công nhận là chú mày giỏi . Nào cạn chứ .             Đợi cho men rượu tan trong cổ họng , tôi mới tiếp :
               _ Nói đến vấn nạn của xã hội thì không bao giờ dứt được , kiểu này nó đẻ ra kiểu khác , kiểu sau bao giờ cũng tinh vi hơn kiểu trước , mình không làm được gì nhiều thì cũng phải cố góp chút công sức mà phanh phui mà ngăn chận , chứ đừng lùi bước anh ạ .
               _ Ai bảo chú là anh lùi bước ?
               _ Em nghe họ bảo anh tuyên bố gác bút !
               _ Chú tin à ?
               _ Không tin thì em mới tìm gặp anh cho được đấy chứ .
               _ Anh mà bỏ bút thì chú mày cũng đi tu .
             Tôi cười nhẹ nhõm :
               _ Có thế chứ . Nhưng mà anh tưởng đi tu là yên thân à , không đâu , đó cũng là một tiểu xã hội , cũng không thiếu những thói tật thường tình đâu , cơ bản vẫn là do khí chất của con người thôi anh ạ .
               _ Chuyện trâu lành trâu ngã ấy mà , kể gì . Hơi đâu mà nệ cái dư luận . Có một sự trùng lặp là , cũng trong thời điểm đó thì anh lo mua cái nhà này , bao năm rồi chung chạ trong gia đình , chật hẹp tù túng , chắt bóp , tom góp cũng tàm tạm một chút này , không bì được với ai , nhưng là cái chốn của riêng mình là tốt rồi .
               _ Em thấy khung cảnh ở đây cũng dễ chịu . Chúc mừng anh .
               _ Nào , mừng thì phải cạn chứ.
             Tiếng thủy tinh va vào nhau nghe vui tai , anh tợp xong một ngụm thì đổi giọng nghê nga “ Nghiêng vai vì nghiệp ba đào . Ba đào mấy cũng…chứ  ư  bôn đào…thì  à  không…a…”
               Cả hai chúng tôi cùng cười vang . Vừa lúc ấy vợ anh về , chị vui vẻ góp :
               _ Hai anh em có gì mà cười vui thế ?