Chương 10: Sức khoẻ và các bệnh đường sinh dục

Chương 1: Đôi điều cần biết về cơ thể Chương 2: Tuổi dậy thì Chương 3: Quan hệ giữa giới nam và giới nữ Chương 4: Tình dục Chương 5: Tránh thai Chương 6: Chín tháng mong chờ Chương 7: Sinh nở Chương 8: Khi có thai mà không muốn sinh con Chương 9: Tứ ngũ lục tuần Chương 10: Sức khoẻ và các bệnh đường sinh dục Chương 10: Sức khoẻ và các bệnh đường sinh dục

Một số bí quyết sống khoẻ
Tìm hiểu về sức khoẻ và bệnh tật
Phần lớn mọi người đều thờ ơ với việc tìm hiểu về sức khoẻ và bệnh tật, cứ nghĩ khi nào có bệnh thì bác sĩ khắc khám và chữa được. Chính vì cách nghĩ đó mà nhiều người phát ra bệnh nặng, bác sĩ phải bó tay. Nếu có hiểu biết, bạn có thể phòng tránh được nhiều bệnh hoặc phát hiện bệnh sớm để chữa trị kịp thời. Hiểu biết cũng giúp bạn từ bỏ được các thói quen có hại như nghiện thuốc, ăn uống không cân bằng, làm việc và nghỉ ngơi không điều độ... cũng như hình thành các thói quen có lợi như tập thể dục...
Dinh dưỡng tốt
Cách ăn uống ảnh hưởng nhiều đến sức khoẻ, bạn hãy ăn uống thông minh, nghĩa là ăn cân bằng các chất và ăn sạch.
Ăn cân bằng các chất không phải là ăn nhiều thức “bổ”, mà là trong mỗi ngày, bạn ăn đủ các chất quan trọng:
- Chất đạm (thịt, cá, cua, ốc, hến, các loại đậu hạt, đậu phụ).
- Chất bột (gạo, khoai, sắn, bột mì).
- Chất béo (lạc, vừng, mỡ, dầu).
- Các vitamin và chất khoáng (rau, quả).
Trong đó, bạn cần ăn nhiều chất bột, chất khoáng và vitamin, còn chất đạm và chất béo chỉ cần ăn một lượng vừa phải. Đây là quy tắc đơn giản và dễ theo nhất.
Ăn sạch là thế nào? Dĩ nhiên là phải rửa sạch thực phẩm để loại bớt vi khuẩn, ký sinh trùng gây bệnh, loại bớt thuốc trừ sâu, sau đó là nấu chín để tránh các bệnh truyền nhiễm qua đường ăn uống. Tuy nhiên, nếu muốn ăn sạch thực sự, bạn còn phải chú ý sử dụng thực phẩm tươi mới, vì thực phẩm để lâu dài có sự chuyển hoá, sinh ra những chất không có lợi cho cơ thể. Cũng vì lý do đó, thức ăn bữa nào nên ăn hết bữa ấy, không nên để từ bữa nay sang bữa khác, mỡ không rán đi rán lại.
Hít thở không khí trong lành
Không khí là nhiên liệu của cuộc sống. Chỉ cần thiếu ôxy vài phút là tim ngừng đập, não ngừng hoạt động. Nhưng không chỉ có ôxy, không khí còn mang năng lượng sống của đất trời. Không khí càng trong lành càng có nhiều năng lượng quý giá đó. Sau một ngày mệt mỏi, nếu được thở hít không khí trong lành, bạn thấy sức lực như trở lại. Nhiều người bị bệnh chuyển đến ở vùng núi, vùng biển thấy mình chóng khoẻ mạnh.
Bạn hãy tận dụng nguồn năng lượng này. Hãy tạo cho nhà bạn một bầu không khí tốt bằng cách để cửa mở cho thoáng khí, không đốt than trong nhà, đừng mời khách hút thuốc. Nếu có điều kiện, hãy trồng một vài cây nho nhỏ trong và xung quanh nhà để không khí mát lành. Nếu nhà ở ngột ngạt hoặc nếu bạn thường xuyên tiếp xúc với không khí ô nhiễm, nhiều bụi, khói, hãy dành chút thời gian tìm đến nơi không khí trong lành như vườn cây, công viên, bờ hồ để hít thở, bạn sẽ thấy ngay tác dụng của “khí bổ” trời cho.
"Hồi xưa, mấy cụ hàng xóm rủ sáng ra hồ Tây tập thể dục, hít thở, tôi bảo xa xỉ, thời giờ đâu. Thế nhưng hồi năm kia bị một đợt viêm phế quản khá là lâu. Thấy nhà bên quạt than, thấy ông chồng hút điếu thuốc hoặc khi đi ra đường bụi là tôi khó chịu kinh khủng. Lúc đấy tôi lại thèm một tí không khí hồ Tây".
(Trâm, 35 tuổi)
Ngủ đầy đủ
Trừ vài trường hợp cá biệt sống mà không cần ngủ, người ta chẳng ai cưỡng lại được nhu cầu tự nhiên này. Ngủ là cách nghỉ ngơi của cả cơ thể, là lúc bạn hồi phục sức lực tốt nhất để lại bước vào hoạt động. Bạn Minh đã hình thành một quy tắc sống:
"Đêm nào tôi cũng ngủ 7 tiếng rưỡi, 8 tiếng. Buổi trưa chợp mắt độ nửa tiếng nữa. Thời gian nào làm việc căng quá, thiếu ngủ thì chỉ một tuần là tôi bị ốm, sốt ngay".
Mặc dù không phải ai thiếu ngủ cũng bị ốm như Minh, nhưng nếu bị thiếu ngủ, bạn sẽ thấy mệt mỏi, khó chịu, căng mắt, buồn ngủ, suy nghĩ kém minh mẫn, làm việc kém hiệu quả. Bạn hãy ngủ đủ nhu cầu của mình. Trẻ em cần ngủ nhiều vì cơ thể đang phát triển. Người trưởng thành cần ngủ một ngày 7-9 tiếng. Người già ngủ ít hơn.
Coi trọng vận động và thể dục
Vận động giúp máu huyết lưu thông , cơ thể mạnh mẽ, sức đè kháng tăng. Nếu làm công việc lao động chân tay hoặc đi bộ, đi xe đạp nhiều, bạn có nhiều khả năng khoẻ mạnh hơn người ngồi bàn giấy, quanh năm suốt tháng đi xe máy, ít vận động. Còn nếu thiếu vận động, bạn hãy tập thể dục thể thao. Thể dục thể thao có nhiều loại, từ những loại nhẹ nhàng như đi bộ, bơi, đến những loại đòi hỏi nhiều sức lực như nâng tạ, chạy đường dài... Bạn hãy tìm một hình thức phù hợp.
Môn thể dục hay nhất phải đủ hai điều kiện. Thứ nhất là hợp với sức lực của bạn, vì thể dục quá nặng chẳng những không lợi mà còn hại. Thứ hai là hợp với thời gian biểu của bạn, vì nếu tốn quá nhiều thời gian hoặc thời gian không thích hợp, nó sẽ đảo lộn cuộc sống của bạn, rất khó duy trì.
"Hồi trước tôi quyết tâm mỗi ngày chạy một tiếng, nhưng cố gắng lắm chỉ được đâu một tuần là bỏ. Tính tôi vốn lười mà, không biết cố gắng, nên ngẫm ra là phải chọn cái thứ thể dục nào mình thích. Thế là tôi đi đá bóng với bọn trẻ con".
(Tuấn, 32 tuổi)
"Tôi không bao giờ dậy được sớm để tập thể dục như mọi người, nhưng lại rất thích bơi thuyền buổi chiều. Dạo này cũng bận, nhưng một tuần tôi vẫn đi bộ hai lần".
(Thuý, 23 tuổi)
Tốt hơn cả, bạn đừng bắt đầu một “chiến dịch thể dục” mà hãy tập dần dần, bắt đầu ít và nhẹ nhàng để thành thói quen, rồi nếu thích bạn có thể tập nhiều hơn, mạnh hơn. Đừng cố sức quá nhiều lúc ban đầu vì bạn sẽ dễ mệt mỏi, nản chí mà bỏ cuộc. Hãy rủ bạn bè cùng tập cho thêm thích thú.
Biết cách nghỉ ngơi một cách khoa học
Một cách sống tốt là kết hợp hài hoà công việc và nghỉ ngơi. Như vậy, bạn sẽ hồi phục sức lực dễ dàng, lâu mệt mỏi. Nếu bạn làm công việc chân tay, không nên làm liên tục mà thỉnh thoảng nên nghỉ một phút, bạn sẽ thấy dai sức hơn, năng suất cao hơn. Còn nếu phải ngồi bàn giấy suốt 8 tiếng, chốc chốc bạn hãy đứng dậy, vươn vai, làm vài động tác thể dục hoặc một hai việc tay chân, thư giãn trí óc. Khoa học đã chứng minh rằng người ở trạng thái căng thẳng dễ bị ốm hơn người khác. Bắt trí óc chạy hết công suất không nghỉ thì khả năng tư duy kém đi, sức khoẻ cũng bị ảnh hưởng nhiều.
Những ai phải tư duy, lo nghĩ nhiều rất dễ bị căng thẳng. Bạn có thể tránh điều đó bằng cách đơn giản: Dành ra những khoảng thời gian 10-20 phút ngồi một mình thư thái, không nghĩ đến mọi việc, không để ai quấy rầy. Bạn cũng có thể chơi với trẻ em, tập thể thao, tập thở, tập thiền, đi chơi dã ngoại, làm những việc mà bạn thích. Nghỉ ngơi như thế có lợi cho tinh thần và sức khoẻ. Ông Khu (65 tuổi) cho biết:
"Sức khoẻ là chìa khoá mang lại hạnh phúc gia đình. Mặc dầu mới chuyển vào thành phố, bận rộn với cuộc sống mới, cả nhà tôi vẫn cố dành thời giờ đi bách bộ, nghe nhạc nhẹ".
Suy nghĩ lạc quan
Tinh thần không những ảnh hưởng đến công việc và các mối quan hệ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của bạn. Sự lạc quan vui vẻ giúp bạn ăn ngon miệng, tiêu hoá tốt, các quá trình sinh lý khác diễn ra thông đồng bén giọt. Khi bạn bị bệnh, tư tưởng lạc quan có thể làm tăng sức đề kháng, giúp bạn hồi phục nhanh hơn, nhất là nếu bị bệnh mãn tính, hẳn bạn sẽ thấy rõ tác dụng của sự lạc quan. Bạn Thanh đã nhận ra điều đó:
"Hồi tháng trước Tết, em bị cảm, nằm mấy ngày liền, mệt ơi là mệt. Có một anh bạn đến, anh ý bảo: “Em khỏi rồi mà”. Em bảo “Em ốm, em mệt lắm thật mà”. Anh ấy không chịu, lôi em đi khắp nhà, làm hết cái nọ cái kia, thế là em khỏi thật. Chị ơi, bây giờ em lúc nào cũng phải bảo là mình khoẻ, chị nhỉ".
Tất nhiên nếu bạn hay suy nghĩ bi quan thì không phải dễ mà chuyển thành lạc quan ngay được. Bạn có thể tập dần dần bằng cách dán lên tường vài câu nhắc nhở, viết ra các ý nghĩ lạc quan để đọc hằng ngày, nghĩ đến những niềm vui trong cuộc sống, kết bạn với những người lạc quan...
Vệ sinh sạch sẽ
Vệ sinh giúp bạn loại bớt các chất bẩn, tránh bệnh tật. Quan trọng nhất là vệ sinh ăn uống, đồ ăn nấu chín, nước uống đun sôi.
Tiếp sau đó là vệ sinh cơ thể, mà trước hết là đôi bàn tay. Đôi bàn tay hằng ngày chạm vào rất nhiều thứ, rồi lại đưa lên người, lên mắt, mũi, vào miệng, vào cơ quan sinh dục, có thể đem theo các bệnh nhiễm trùng. Bạn hãy rửa tay thường xuyên, nhất là trước khi nấu nướng, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc chạm vào vật bẩn. Bạn nên tắm rửa hằng ngày (mùa đông tắm ít hơn để khỏi lạnh) để giúp các lỗ chân lông được thông thoáng và cơ thể không phải tiếp xúc mãi với các chất bẩn.
Cơ quan sinh dục cần được vệ sinh sạch sẽ. Nam giới cần rửa sạch dương vật và chú ý rửa bên trong bao quy đầu (không để đọng lâu các chất cặn màu trắng), thay quần lót hằng ngày. Nữ giới cần rửa sạch âm hộ và thay quần lót hằng ngày, nhưng không nên rửa ở bên trong, vì có thể làm thay đổi tính axit của môi trường âm đạo, gây mất cân bằng các vi khuẩn bên trong, tăng nguy cơ viêm nhiễm...
Đối với cả hai giới, sau khi đi đại tiện, nên rửa hậu môn bằng nước sạch và xà phòng thơm. Phụ nữ nếu lau nhớ lau từ trước ra sau để tránh đưa vi khuẩn từ hậu môn lên cơ quan sinh dục. Hiện nay nhiều phụ nữ dùng giấy vệ sinh lau sau khi đi tiểu, thực ra là không nên, vì giấy vệ sinh nhiều loại kém vệ sinh.
Quần lót của cả hai giới nên rộng rãi, thấm ẩm (tốt nhất là mặc đồ vải bông không pha nylon) để giữ cho cơ quan sinh dục khô ráo, mát mẻ. Riêng nam giới cần chú ý: Nếu mặc đồ bó nhiều thì cơ quan sinh dục dễ mẩn ngứa, tinh hoàn bị nóng vì không hạ xuống được, ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Bạn hãy thường xuyên mặc quần rộng rãi.
Tránh mắc bệnh
“Phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Câu nói đó chẳng sai bao giờ, vì bị bệnh tật gây khổ sở về thân xác, tốn kém về tiền bạc, lãng phí về thời gian. Cách tránh bệnh hữu hiệu là tiêm và uống vacxin phòng bệnh, chẳng hạn như vacxin phòng sởi, bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm não Nhật Bản, lao, thương hàn... Một cách nữa là tránh các nguồn bệnh. Bạn nên tránh tiếp xúc với các bệnh dễ lây nhiễm như đau mắt đỏ, cúm... Có thể tránh các bệnh lây qua đường tình dục bằng cách không tiếp xúc tình dục hoặc quan hệ tình dục an toàn bằng bao cao su...
 Tránh các chất có hại
Không chỉ là các vi sinh vật mà nhiều hoá chất cũng là tác nhân gây bệnh. Trong thiên nhiên, đó là những chất gây say trong cây sắn, chất độc chết người trong lá ngón hay trong nọc rắn độc... Còn trong cuộc sống con người thì sao?
Khói thuốc lá là chất độc chúng ta thường xuyên tiếp xúc. Khói thuốc lá chứa hơn 4.000 hoá chất, tác động đến cả người hút và người vô tình hít phải, làm tăng nguy cơ bị các bệnh tim, phổi, ung thư, thai nghén không an toàn. Thuốc lá còn gây nghiện. Trong hai chục năm qua, các nước phương Tây đã bớt hút thuốc rất nhiều, nhưng chúng ta vẫn còn coi thường những lời cảnh báo. Nguyên nhân có lẽ là do có ít thông tin về tác hại của thuốc lá, do thuốc lá là thứ “bom nổ chậm”, hút bây giờ nhưng mấy chục năm sau bệnh mới phát tác. Tác hại của nó có thể rất ghê gớm. Nếu bạn hút thuốc thì nên bỏ ngay, còn nếu không hút thì bạn đừng bao giờ bắt đầu hút và hãy tránh khói thuốc của người khác.
"Tôi hồi xưa cũng hút ghê lắm. Sau thấy sức khoẻ yếu nên quyết định sống điều độ lại, ăn uống ngủ nghê tốt hơn, thuốc lá bỏ hẳn. Bây giờ tôi ghê khói thuốc lắm. Hồi xưa khi còn hút thuốc, mình không biết là đã làm người khác khổ".
(Thành, 25 tuổi)
Rượu bia cũng là thứ cần hạn chế. Những thứ đồ uống này cản trở hoạt động của gan, não, ảnh hưởng đến các quá trình sinh lý của cơ thể. Đó là chưa kể việc say rượu có thể gây tai nan hoặc khiến bạn mất khôn, làm những việc mà khi tỉnh táo bạn không làm, tổn hại đến niềm vui cuộc sống của bạn và gia đình bạn.
Ma tuý là một tập hợp các chất nằm ở đầu bảng chất độc, vậy mà ngày càng có nhiều người trở thành nạn nhân của nó. Ma tuý hại đến sự tạo máu, cản trở sự hoạt động của thần kinh, tàn hại cơ thể, lại gây nghiện nặng. Người dùng ma tuý biết nó hại mình mà không dứt được. Sa vào ma tuý, bao nhiêu người đã khuynh gia bại sản, tan nát cửa nhà. Vì không đủ tiền hút, hít, những người nghiện lâu ngày thường phải tiêm chích, rất dễ mắc các bệnh lây qua đường máu, trong đó có virus HIV gây bệnh AIDS. Nếu bạn đã nghiện ma tuý, hãy quyết tâm đến một trung tâm cai nghiện để làm lại cuộc đời. Còn nếu bạn chưa từng tiếp xúc thì hãy tránh nó thật xa. Anh Nam nghiện ma tuý hơn hai mươi năm, cố gắng mãi mới cai được đã tâm sự trong một bài báo:
"Hơn 20 năm qua tôi đã nhiều lần cai nghiện, vào trại, ra rồi lại vào... Đến năm 1992 tôi mới thực sự được trở về nhà. Nghĩ lại, nhiều lúc tôi giật mình thon thót. Với ma tuý, chỉ một lần đam mê lên mây mà ngàn lần bị nhấn chìm xuống đáy xã hội".
Thuốc trừ sâu có thể gây ngộ độc, chết người nếu cho vào cơ thể một lượng lớn. Còn nếu bạn mỗi ngày tiếp nhận một lượng nhỏ thì về lâu dần cũng mang bệnh. Vì vậy, khi mua về các loại rau, quả, bạn hãy rửa thật kỹ hoặc ngâm trong nước một thời gian, thuốc trừ sâu ở bề mặt rau quả sẽ sạch đi đáng kể.
Ngoài ra, bạn cũng nên hạn chế tiếp xúc với đồ ăn cháy đắng, amiăng, bụi, khói xe, chì lưu huỳnh...
Sử dụng thuốc đúng
Thuốc rất cần thiết, nhưng cũng là “con dao hai lưỡi”. Có người bị bệnh hễ nghe ai mách thuốc gì là dùng thuốc ấy, không cần biết lợi hại ra sao. Bạn đừng bao giờ làm vậy, dù là với thuốc nam, thuốc bắc hay thuốc tây, đặc biệt là với thuốc tây. Thuốc tây là hoá chất, tuy có tác dụng chữa bệnh nhưng cũng có thể tác động tiêu cực đối với cơ thể. Vả lại, mỗi người mỗi bệnh, phải dùng thuốc khác nhau. Ngoài vài loại thuốc được sử dụng rộng rãi mà ít gây hại như thuốc cảm, một số thuốc giảm đau loại nhẹ, nếu muốn sử dụng loại thuốc gì, bạn đều phải đi khám bệnh và xin đơn thuốc.
Một điều cần nhấn mạnh là bạn hãy dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, đủ liều, đủ thời gian. Đừng bao giờ dùng ngừng dùng thuốc khi chưa hết liều dù đã thấy đỡ. Chẳng hạn, mỗi liều kháng sinh thường được dùng trong 7-10 ngày, nhưng có nhiều người dùng 2-3 ngày thấy đỡ là thôi. Điều này sẽ tạo cơ hội cho vi khuẩn nhờn thuốc, làm cho bệnh trở thành mạn tính, khó chữa.
 Khám chữa bệnh nghiêm túc
Nhiều người hễ thấy mệt mỏi, khó chịu thì cho ngay là bệnh và đi mua thuốc uống mà không cần khám. Lại có người dù đã ốm yếu khổ sở lắm rồi nhưng không muốn thừa nhận mình ốm, cứ mặc cho ông trời chữa hộ. Cả hai tâm lý này đều có hại. Thứ nhất, mới hơi mệt mỏi, hoặc bị cảm nhè nhẹ mà đã uống ngay thì lượng thuốc lớn có thể khiến cơ thể mệt hơn. Thứ hai, có bệnh mà không chữa thì hậu quả có thể rất xấu. Vẫn biết rằng đi khám thì phải chờ đợi mất thời gian, nhưng bạn sẽ phát hiện được bệnh và điều trị kịp thời, điều đó là vô cùng cần thiết.
 
Một số vấn đề liên quan đến bộ phận sinh dục
Ở nam giới
* Nấm bẹn
Dân gian thường gọi bệnh này là “hắc lào” nhưng thực ra, “hắc lào” là khái niệm rộng, chỉ bệnh ở nhiều nơi trên cơ thể, còn bệnh ở bẹn được gọi là “nấm bẹn”. Biểu hiện là ở vùng bẹn có những đám da nổi lên thành các vòng màu hồng đỏ, ngứa ngáy. Nấm bẹn là bệnh khá phổ biến do bẹn nóng và ẩm ướt, da lại cọ sát vào nhau nhiều, là môi trường lý tưởng cho bào tử nấm phát triển. Muốn tránh nấm bẹn, bạn hãy giữ cơ quan sinh dục khô ráo, mát mẻ, mặc quần áo khô, sạch. Nếu bị nấm, bạn có thể chữa bằng cách bôi thuốc mỡ clotrimazole, miconazole.
* Hẹp bao quy đầu
 Bao da bên ngoài quy đầu bị chít hẹp, khiến quy đầu không lộn ra ngoài được. Đây không phải là bệnh, không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, tình dục. Tuy nhiên, nó có thể khiến vệ sinh bên trong quy đầu khó khăn, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh lây qua đường tình dục và ung thư dương vật. Bạn hãy vệ sinh thật cẩn thận, và nên đến bệnh viện cắt bao quy đầu. Việc cắt bao quy đầu rất an toàn và nhẹ nhàng.
* Viêm đường tiết niệu
 Là bệnh hay gặp ở nam giới, thường do các vi khuẩn lây qua đường tình dục gây nên. Nếu thấy bên trong dương vật khó chịu hoặc ngứa, tiểu buốt hoặc tiết mủ, bạn hãy đi khám ngay. Nếu phát hiện sớm, bệnh có thể chữa khá dễ dàng. Để lâu, bệnh có thể biến chứng, hại đến khả năng sinh sản và các cơ quan khác của cơ thể. Khi bị viêm đường tiết niệu, bạn nên tránh quan hệ tình dục vì dễ gây biến chứng. Nếu vẫn quan hệ tình dục, bạn hãy dùng bao cao su để bảo vệ bạn tình.
* Viêm mào tinh, tinh hoàn
Do vi khuẩn từ ống tiểu đi ngược vào trong gây ra.
- Viêm mào tinh thường do nhiễm lậu, chlamydia.
- Viêm tinh hoàn cấp tính thường là biến chứng của viêm mào tinh hoặc bệnh quai bị.
- Viêm tinh hoàn mạn tính thường do giang mai, lao.
Các viêm nhiễm này có thể dẫn đến vô sinh. Nếu bạn thấy tinh hoàn đau, cảm giác đau tăng lên khi nâng tinh hoàn thì hãy đi khám ngay để được điều trị bằng các loại kháng sinh đặc hiệu.
* Viêm tuyến tiền liệt
 Thường do các vi khuẩn gây viêm nhiễm đường tiết niệu gây ra, có những trường hợp không tìm thấy mầm bệnh. Bệnh này có thể điều trị bằng khâu kháng sinh, trong một số trường hợp có thể tái phát. Do vi khuẩn gây bệnh có thể lây qua lây lại giữa bạn và bạn tình nên khi chưa chữa hết bệnh, bạn không nên quan hệ tình dục, hoặc nếu có thì phải dùng bao cao su.
Ở nữ giới
* Đau do hành kinh
 Về cuối chu kỳ kinh nguyệt, cơ thể tăng sinh prostaglandin, một chất có tác dụng gây co bóp tử cung để niêm mạc bong và thải ra ngoài. Chất này chính là nguyên nhân khiến một số bạn nữ đau bụng, đau lưng, đau đầu... trước và trong khi hành kinh. Nếu có nhiều prostaglandin, bạn đau nặng, thậm chí có thể kèm theo buồn nôn và đi ngoài. Nếu không nhiều prostaglandin, bạn chỉ tức bụng hoặc không cảm thấy khó chịu. Đến nay ta vẫn còn chưa biết tại sao có người nhiều prostaglandin hơn người khác. Đau hành kinh có thể thật khó chịu, nhưng không phải là bệnh.
Vài ngày trước khi hành kinh, bạn có thể phòng đau bằng cách ăn ngải cứu, kiêng trà, cà phê, đồ uống có cồn, có bạn kiêng trứng, sữa. Hãy chú ý ăn tốt, ngủ đủ vào những ngày hành kinh. Một số bạn gái tập thể dục hằng ngày để phòng đau, khi hành kinh cũng chạy hay đi xe đạp và thấy đỡ đau hơn. Nếu đau, bạn có thể chườm nóng, ngâm chân vào nước nóng, lấy gối đè lên bụng, xoa bóp lưng. Khi đau nhẹ, nếu làm một việc gì đó bạn có thể quên đau. Có người thường nằm yên chịu đau mà không gồng người chống lại nó, để nó chóng qua. Một số bạn dùng thuốc Cao ích mẫu hoặc Hoàn điều kinh của Đông y cũng thấy có hiệu quả. Ngoài ra, khi đau nhiều, bạn cũng có thể dùng một số thuốc giảm đau như aspirin, ibuprofen, alaxan... hoặc uống thuốc tránh thai nếu có nhu cầu tránh thai. Tất nhiên, không có cách nào phù hợp với tất cả mọi người, nhưng rất có thể bạn sẽ tìm được cách phù hợp với mình.
Khi ngoài 20 tuổi hoặc khi đã sinh con, các hoóc môn thường trở nên ổn định, bạn sẽ đỡ đau khi hành kinh.
Cũng có nhiều trường hợp đau do bệnh như lạc nội mạc tử cung, viêm phần phụ (viêm nhiễm ở ống dẫn trứng, buồng trứng). Các trường hợp này không nhiều, nhưng nếu đau ghê gớm, liên tục không giảm, thử cách nào cũng không đỡ, bạn nên đi khám.
* Hành kinh kéo dài hoặc ra máu giữa hai đợt hành kinh
 Những cái tên thường dùng “rong kinh”, “rong huyết” có thể khiến bạn lo sợ, nhưng những hiện tượng này khá hay gặp, thường không đáng ngại. Nguyên nhân thường gặp nhất là sự thay đổi các hoóc môn (ở tuổi mới hành kinh, tuổi sắp mạn kinh, khi rụng trứng, khi tinh thần căng thẳng, ốm đau, khi mới dùng thuốc tránh thai, hoặc khi dùng thuốc tránh thai cấp...). Ngoài ra còn có nguyên nhân cơ học như đặt vòng (hiện tượng này thường tự khỏi và không có hại).
Tuy nhiên, có một số tình huống có thể là dấu hiệu bệnh lý. Nếu ra máu kéo dài (nhất là sau khi chậm kinh) kèm theo đau bụng, bạn cần đi khám để xác định có phải thai ngoài tử cung hay sẩy thai không. Nếu thường ra máu “có điều kiện” (chẳng hạn sau khi giao hợp), bạn cần đi khám để biết cổ tử cung có các tổn thương như polyp hay tiền ung thư không.
* Vô kinh
 Vô kinh là không có kinh, nguyên nhân thường do mang thai, sử dụng thuốc tiêm, thuốc cấy tránh thai hoặc mạn kinh. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp vô kinh đáng ngại do tinh thần căng thẳng tột độ, sụt cân quá nhiều, cơ thể quá ít mỡ, hoặc do thiếu máu nặng, lao sinh dục hoặc dính buồng tử cung... Nếu chưa đến tuổi mạn kinh mà không thấy kinh hai tháng, không phải do mang thai hay sử dụng thuốc tiêm, thuốc cấy tránh thai, bạn nên đi khám bệnh.
* Viêm âm đạo vi khuẩn
Vi khuẩn gây bệnh này có thể di chuyển từ hậu môn lên âm đạo nếu khi đi vệ sinh, bạn chùi từ sau ra trước. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập từ nước bẩn vào cơ thể bạn. Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là những vi khuẩn bình thường vốn luôn tồn tại trong âm đạo nhưng vì một lý do nào đó bỗng tăng trưởng quá mức. Triệu chứng bệnh là dịch âm đạo tiết ra nhiều, màu xám nhạt, mùi hôi tanh. Bệnh khiến bạn khó chịu và có khả năng lan lên đường sinh dục trên, gây viêm phần phụ.
Có rất nhiều yếu tố dẫn đến viêm âm đạo, trong đó có vệ sinh. Tuy nhiên, dù rất sạch sẽ, bạn vẫn có thể mắc bệnh. Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh này là sự thay đổi tính axit của môi trường trong âm đạo do thụt rửa âm đạo, sinh hoạt tình dục, dùng nhiều thuốc kháng sinh hoặc một lý do khác. Sức đề kháng giảm cũng khiến bạn dễ mắc bệnh. Vi khuẩn gây bệnh là vi khuẩn kỵ khí. Vì vậy, nếu cơ quan sinh dục ẩm ướt, không thoáng khí (do mặc đồ chật hoặc quần lót pha nilon), bạn dễ bị viêm âm đạo hơn.
Bệnh được điều trị bằng kháng sinh, gồm thuốc đặt và thuốc uống. Loại thuốc phổ biến hiện nay là thuốc uống mertonidazol và các thuốc cùng nhóm (gồm các biệt dược Flagyl, Klion). Khi dùng các thuốc này phải kiêng rượu bia. Việc rửa âm đạo không thể chữa được loại nhiễm khuẩn này.
Rất nhiều phụ nữ bị viêm âm đạo một vài lần trong cuộc đời mình. Có người tự khỏi do môi trường âm đạo tự điều chỉnh trở lại trạng thái cân bằng. Có người viêm chữa một lần dứt ngay, nhưng cũng có một số người viêm dai dẳng, thuốc chỉ giảm số vi khuẩn được một thời gian.
* Nấm âm đạo, âm hộ
Đây là hiện tượng các bào tử nấm thường gặp trong âm đạo phát triển quá mức. Bạn thấy âm đạo, âm hộ rất ngứa, đỏ, có thể có dịch quánh, màu trắng đục giống váng sữa, có thể hôi. Một số ít người còn đau khi giao hợp. Nhìn chung, nấm không gây hậu quả lâu dài nhưng khiến bạn rất khó chịu.
Đa số phụ nữ có lúc bị nấm. Sự quá phát của nấm có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, giống như viêm âm đạo nhiễm khuẩn. Ngoài ra, những phụ nữ có mang, bị tiểu đường hoặc nhiễm HIV dễ bị nấm hơn người khác.
Cách điều trị: Dùng thuốc chống nấm đặt sâu trong tận cùng âm đạo khi đi ngủ, dùng hằng ngày. Các thuốc thường dùng hiện nay: Nystatin 100.000 đơn vị đặt 14 ngày, Clortimazole 200 mg đặt 3 ngày, Clortimazole 500 mg đặt liều duy nhất. Cũng như viêm âm đạo nhiễm khuẩn, nấm có thể tái phát sau khi điều trị, nhưng ít hơn.
* Lộ tuyến cổ tử cung
Ở đáy âm đạo của bạn là cổ tử cung. Mặt ngoài cổ tử cung và bên trong lỗ cổ tử cung có hai loại tế bào phủ khác nhau. Lộ tuyến là hiện tượng tế bào ở trong lỗ mọc cả ra mặt ngoài. Đa số phụ nữ bị lộ tuyến một cách tự nhiên. Ngoài ra, người đã từng sinh đẻ hoặc bị viêm âm đạo, viêm cổ tử cung cũng dễ bị lộ tuyến. Lộ tuyến là điều kiện thuận lợi cho các loại viêm nhiễm xâm nhập nên cần được nhanh chóng điều trị.
* Viêm phần phụ
Viêm phần phụ bao gồm viêm nhiễm ở ống dẫn trứng và buồng trứng. Bệnh gây ra do vi khuẩn (lậu, chlamydia hoặc tạp khuẩn) từ âm đạo, cổ tử cung đi lên các bộ phận trên. Việc sinh đẻ, đặt vòng, hút, nạo thai làm tăng nguy cơ viêm phần phụ, vì đường sinh sản phía trên có cơ hội tiếp xúc với vi khuẩn gây bệnh.
Nhiều phụ nữ bị viêm phần phụ mà không có triệu chứng, cũng có những phụ nữ thấy đau bụng dưới, tiết dịch âm đạo bất thường, kinh nguyệt bất thường, giao hợp đau. Viêm có thể gây dính ống dẫn trứng, hậu quả là vô sinh hoặc chửa ngoài tử cung, gây nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy, nếu bạn có triệu chứng viêm thì cần đi khám để được điều trị ngay.

Vô sinh
Khi lập gia đình, mọi người đều nghĩ rằng mình có thể sinh con cái dễ dàng. Vậy mà một số người lại không may chịu cảnh hiếm muộn, vô sinh. Đây là nỗi buồn lớn. Chị Minh và anh Thành (từ Hà Tĩnh ra tận Hà Nội để chữa chạy chứng vô sinh) tâm sự:
"Anh chị lo về việc này lắm, phải gác những việc khác lại để cố mà lo cho xong. Anh chị chỉ mong có tin mừng thôi vì hai vợ chồng lấy nhau đã bảy năm nay rồi. Mọi người cứ ra vào hỏi han suốt. Anh chị buồn chứ em. Nhìn thấy vợ chồng nhà người ta con cháu quây quần là tủi lắm".
Tuy vậy, các bạn đừng vội nản, hãy cố gắng khắc phục hoàn cảnh của mình. Vô sinh không có nghĩa là hoàn toàn không thể nào có con. Các bác sỹ cho biết một nửa số ca vô sinh có thể điều trị để có con được.
Vô sinh là gì?
Theo y học, vô sinh là trường hợp hai người chung sống và giao hợp thường xuyên đã 2 năm (không tránh thai) mà không thấy thụ thai, hoặc có thụ thai nhưng lần nào cũng sẩy. Vô sinh có thể là nguyên phát, tức là từ trước đến giờ người phụ nữ hay người đàn ông chưa bao giờ có con, cũng có thể là thứ phát, tức là đã từng có con, nhưng sau mất khả năng đó.
Có trường hợp vô sinh chỉ là do cách sinh hoạt tình dục của hai vợ chồng (như tính ngày sai nên không giao hợp vào những ngày có khả năng thụ thai) song đa số là do nguyên nhân thực thể. Khoảng 40% các trường hợp vô sinh có nguyên nhân ở giới nam, 40% có nguyên nhân ở giới nữ, 20% là do cả hai bên. Có những cặp vợ chồng cho rằng việc thai nghén, sinh đẻ là hoàn toàn do vợ, thấy muộn con thì vợ đi khám, còn chồng thì không nghĩ là có thể do mình, vì thế mà bỏ lỡ khả năng chữa khỏi để sinh con. Muốn điều trị vô sinh, cả hai bạn cần đi khám để phát hiện nguyên nhân mà điều trị.
Nguyên nhân vô sinh ở nam giới có thể là:
- Tinh trùng chất lượng kém hoặc số lượng ít: Do việc sản xuất và hoàn chỉnh tinh trùng bị trục trặc, do viêm nhiễm tinh hoàn hay mào tinh, hoặc do thường xuyên mặc quần chật khiến tinh hoàn bị nóng, do giãn tĩnh mạch trong bao tinh hoàn, bất thường về hoóc môn.
- Khả năng di chuyển của tinh trùng hạn chế: Do viêm tuyến tiền liệt, khiến tinh dịch đặc một cách bất thường. Việc sử dụng một số thuốc trị đau dạ dày và cao huyết áp cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của tinh trùng;
- Tắc đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh hoàn: Chủ yếu do viêm ống dẫn tinh, hậu quả của các bệnh lây qua đường tình dục.
- Niệu đạo không thông ra ngoài ở đầu dương vật, mà bị lệch, thông ra ngoài ở giữa thân dương vật, khiến tinh trùng xuất ra khó đi vào lỗ cổ tử cung.
Nguyên nhân gây vô sinh ở nữ giới có thể là:
- Ống dẫn trứng hoặc buồng trứng bị tắc: Do viêm phần phụ, lạc nội mạc tử cung nên trứng và tinh trùng không gặp được nhau:
- Rối loạn hoóc môn khiến bạn nữ không rụng trứng thường xuyên.
- Niêm mạc tử cung không tăng trưởng và đào thải theo đúng quy luật thông thường.
- Tử cung có hình dạng bất thường, có u xơ.
- Chất dịch cổ tử cung hoặc độ axít âm đạo bất thường, cản trở tinh trùng từ âm đạo đi vào cổ tử cung.
- Hệ miễn dịch người phụ nữ tạo ra các kháng thể để diệt tinh trùng theo cơ chế đào thải vật lạ.
Các vấn đề trên nhìn chung không phân biệt người khỏe, người yếu, người béo, người gầy. Nhiều người thể trạng bình thường, khả năng tình dục không có gì đáng phàn nàn nên nghĩ mình không thể bị vô sinh, đến khi khám mới thấy có vấn đề. Tuy nhiên, tình trạng sức khỏe chung, chế độ dinh dưỡng cũng có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của một số người. Các chất độc hại, đặc biệt là thuốc lá, rượu, ma túy, hóa chất... có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, vì chúng làm yếu tinh trùng và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của bào thai trong bụng mẹ. Việc mắc bệnh lây qua đường tình dục làm tăng khả năng vô sinh ở cả nam và nữ giới. Ngoài ra, phụ nữ lập gia đình muộn khi gần 40 tuổi thường khó có thai hơn, vì khả năng sinh sản đã giảm đi so với thời còn trẻ.
Khám và điều trị
Khám vô sinh không phải chỉ một lần là có kết quả ngay như nhiều bệnh thông thường. Rất có thể hai bạn phải gặp bác sỹ nhiều lần, thực hiện nhiều xét nghiệm mới tìm được nguyên nhân.
Trước hết, bác sỹ đánh giá sức khỏe chung của cả hai vợ chồng, hỏi về đời sống riêng tư của hai bạn. Các bạn đừng e thẹn giấu giếm điều gì mà hãy cởi mở trao đổi với bác sỹ, vì nếu có vấn đề trong sinh hoạt tình dục, bác sỹ có thể giúp các bạn điều chỉnh.
Sau đó là tìm hiểu nguyên nhân thực thể. Bác sỹ khám phụ khoa cho người vợ, hỏi về tình hình kinh nguyệt, thực hiện các biện pháp chẩn đoán như đo thân nhiệt, chụp hình tử cung và ống dẫn trứng khoảng 1-2 ngày sau đợt hành kinh, siêu âm tử cung. Bác sỹ cũng khám cơ quan sinh dục, phân tích tinh dịch, xét nghiệm các hoóc môn trong máu. Bác sỹ cũng có thể yêu cầu hai vợ chồng giao hợp và lấy dịch âm đạo của người vợ trong vòng 1-2 giờ sau đó để kiểm tra độ năng động và khả năng tiếp cận buồng tử cung của tinh trùng. Tất nhiên không phải ai cũng cần thực hiện tất cả các việc đó, mà việc chọn phương pháp chẩn đoán phụ thuộc vào kết quả của mỗi lần khám và xét nghiệm.
Các bạn sẽ được điều trị theo nguyên nhân xác định. Nếu là vấn đề về hoóc môn thì sẽ điều trị bằng cách bổ sung hoóc môn cho cơ thể. Nếu viêm thì chữa viêm. Nếu tắc ống dẫn trứng thì thông bằng bơm hơi, bơm thuốc, phẫu thuật. Tắc ống dẫn tinh thì khó khăn hơn.
Có khi việc khám chữa diễn ra nhanh chóng vì nguyên nhân dễ xác định và dễ điều trị. Nhưng cũng có thể hai bạn phải quyết tâm và nỗ lực lâu dài, mất nhiều tháng, thậm chí vài năm mới có kết quả. Cũng có những trường hợp không biết nguyên nhân hoặc không điều trị được. Trong trường hợp đó, hai bạn có thể xin con nuôi.
 
Các khối u và ung thư
Nghe nói đến các khối u và ung thư, phản ứng tâm lý chung là sợ hãi, nghĩ đến đau đớn và cái chết. Thực ra, các khối u không đáng sợ như cảm tưởng của mọi người. Không phải khối u nào cũng là ung thư, và đối với ung thư, nhiều trường hợp nếu phát hiện sớm sẽ có khả năng chữa khỏi.
Một tâm lý khác trong giới trẻ cho rằng ung thư là bệnh của người già, người trẻ không cần phải biết. Vậy cũng là sai, vì có những loại ung thư xuất hiện cả ở người trẻ tuổi. Nhiều loại ung thư phát ra khi nhiều tuổi nhưng lại có căn nguyên từ khi còn trẻ. Các bạn trẻ rất cần hiểu biết để phòng ngừa và xử trí tốt căn bệnh này.
Thế nào là u, u lành, u ác tính, ung thư?
U là hiện tượng một số tế bào vượt ra ngoài sự kiểm soát của cơ thể, tăng trưởng khi không cần thiết, tạo nên một khối tế bào thừa, không có chức năng gì cả.
Đa số các khối u là u lành tính, có nghĩa là sinh ra ở đâu thì nằm ở đó, nhìn chung vô hại. U lành tính bao gồm đa số các nốt ruồi, hạt cơm và rất nhiều các u cục khác, trong đó có những u sâu ở bên trong người, bạn không sờ thấy.
Khác hẳn u lành tính, u ác tính gồm các tế bào thay đổi rất bất thường, có tính xâm lấn. Chúng xâm lấn vào lãnh địa của các tế bào bình thường. U ác tính phát triển ở cơ quan nào thì làm hại đến hoạt động của cơ quan ấy, hủy hoại cơ quan ấy. U ác tính chính là ung thư. Ban đầu, ung thư phát sinh ở một vị trí, sau đó các tế bào ác tính có thể di chuyển đến những nơi khác trên cơ thể, sinh sống, phát triển ở đó, tạo thành các u ác tính mới, gọi là di căn.
Tại sao ngày nay có nhiều người bị ung thư?
Sự phát triển bất thường của các tế bào ác tính xảy ra là do gene của tế bào bị đột biến. Sự đột biến gene này do nhiều nguyên nhân gây ra. Có thể là do di truyền, tế bào đã có một gene bị đột biến từ thế hệ trước. Tuy nhiên, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến bệnh ung thư là do môi trường (các yếu tố trong cuộc sống, các chất độc hại) làm đột biến nhiều gien mà gây ra.
Tư xưa đến nay, bệnh ung thư vẫn luôn tồn tại, nhưng trước kia ông bà ta nhiều khi không biết mình có bệnh. Đó một phần do khả năng chẩn đoán ung thư có hạn, phần khác do các cụ chết vì các bệnh truyền nhiễm, tuổi thọ trung bình thấp, không đủ thời gian cho ung thư phát bệnh. Ngày nay, cuộc sống đã cải thiện nhiều, vệ sinh phòng bệnh tốt hơn, nhiều bệnh trước là nan y nay đã có thuốc chữa, con người sống lâu, sống khỏe hơn. Các khối u ác có thể phát triển đến mức chín muồi, nhận thấy và chẩn đoán được, chính vì thế mà tỷ lệ ung thư ngày nay cao hơn. Ô nhiễm môi trường do các chất thải công nghiệp, đô thị, do các hóa chất dùng trong nông nghiệp cũng là một yếu tố kích thích sự hình thành ung thư.
Cách phòng ngừa bệnh ung thư
Không có cách nào đảm bảo cho bạn cả đời không bị ung thư. Tuy nhiên, bạn vẫn có những cách phòng ngừa khá hữu hiệu như sau:
* Tránh các thứ làm tăng nguy cơ bệnh ung thư
Ở nước ta, thuốc lá là yếu tố hàng đầu làm tăng nguy cơ bị các bệnh ung thư. Có thể bạn cho rằng hút thuốc chẳng hại gì, hoặc có chết sớm một chút cũng được, nhưng bạn sẽ thay đổi ý kiến nếu bạn có người thân chết vì ung thư phổi và được chứng kiến căn bệnh đó giết người ta như thế nào. Khói thuốc lá còn có liên hệ với nhiều loại ung thư khác nữa. Càng hút nhiều, hút lâu, tiếp xúc nhiều với khói thuốc của người khác, bạn càng có nhiều khả năng bị ung thư, bất kể bạn là nam hay nữ giới. Rượu và thuốc lá như hai yếu tố cộng hưởng, người nào vừa hút thuốc vừa uống rượu thì có nguy cơ ung thư rất cao.
Bên cạnh khói thuốc lá, có nhiều chất khác cũng làm tăng nguy cơ ung thư như chất phóng xạ, amiăng, lưu huỳnh, thức ăn cháy đắng, đồ ăn rán xào nhiều mỡ, chất bảo quản... Người Trung Quốc ăn nhiều thức ăn xào rán nên bị ung thư đường tiêu hóa nhiều hơn các nước khác.
Ngoài ra, y học đã phát hiện một số loại vi rút có khả năng gây ung thư. Vi rút papilloma có một số chủng có thể gây ung thư cổ tử cung và ung thư dương vật. Bạn hãy dùng bao cao su khi quan hệ tình dục để tránh vi rút này. Nếu có viêm nhiễm ở đường sinh dục, bạn hãy chữa trị ngay. Vi rút viêm gan B ở một số người gây bệnh gan mãn tính, rồi sau đó tiến triển thành sơ gan, ung thư gan. Loại này lây qua đường tình dục và đường máu, bạn hãy tích cực phòng ngừa.
* Tăng cường sức khỏe để có sức đề kháng tốt nhất
Người khỏe mạnh thì sức đề kháng cao, hệ miễn dịch có khả năng kháng cự với các mầm bệnh ung thư sớm. Nếu sức đề kháng giảm, nguy cơ ung thư cũng tăng lên (những người mang vi rút HIV bị giảm sức đề kháng nên có tỷ lệ ung thư cao). Bạn hãy luôn rèn luyện cơ thể khỏe mạnh. Điều này không chỉ giúp phòng những bệnh thông thường mà còn giảm nguy cơ ung thư nữa.
* Phát hiện bệnh sớm
Một bí quyết đối phó tốt với bệnh ung thư là phát hiện sớm và điều trị ngay, vì khi đó khả năng trị khỏi lớn hơn nhiều so với khi ung thư đã phát triển và di căn. Nhiều bệnh nhân thấy có khối u nhưng “vì bận quá nên mặc kệ, chắc nó khỏi thôi mà”, hoặc “có đau đâu mà đi khám”, để đến khi ung thư quá lớn và di căn thì không chữa được. Khi trình bày về ung thư sinh dục, chúng tôi sẽ giới thiệu với các bạn cách tự khám vú, tự khám tinh hoàn, và phiến đồ âm đạo. Bạn hãy thực hiện những biện pháp phòng ngừa ấy, để tránh cho mình những đau đớn và mất mát không đáng có.
Các loại ung thư sinh dục ở nam giới
* Ung thư dương vật
Đây là một loại ung thư khá phổ biến, thường chỉ phát ra ở nam giới trên 40 tuổi, hay gặp nhất ở những người hẹp bao quy đầu. Điều đáng ngại là nhiều khi người bị bệnh thấy nổi cục hoặc loét ở dương vật lại nghĩ mình bị bệnh lây qua đường tình dục, rồi vì thiếu hiểu biết mà tự uống thuốc, không đi khám, để bệnh tiến triển đến mức nguy hại. Bạn đừng lo ngại quá, vì có nhiều loại u dương vật lành tính, không phải là ung thư, nhưng bạn nên đi khám và làm sinh thiết để xác định u lành hay u ác. Nếu u ác mà điều trị sớm thì vẫn có thể khỏi và giữ được dương vật.
Để phòng ngừa ung thư dương vật, bạn hãy vệ sinh cơ quan sinh dục hàng ngày, rửa sạch bên trong bao quy đầu, đừng để chất dịch hay cặn màu trắng tích trữ trong đó. Kéo bao quy đầu về phía sau để rửa cũng là dịp bạn sờ kỹ dương vật xem có nổi cục gì không. Dùng bao cao su trong sinh hoạt tình dục, bạn sẽ tránh được virus papilloma (có khả năng gây ung thư). Nếu hẹp bao quy đầu, bạn nên đến bệnh viện cắt, vừa để vệ sinh được dễ dàng, vừa để phòng ngừa ung thư dương vật.
* Ung thư tinh hoàn
Ung thư tinh hoàn là ung thư của tuổi trẻ, đa số các trường hợp xảy ra ở độ tuổi 15-35. Nếu sờ thấy cục trong bao tinh hoàn, bạn nhất thiết nên đi khám, nhưng đừng lo lắng quá, vì đa số các cục u ở trong bao tinh hoàn là lành tính. Loại ung thư này hiếm gặp.
Tuy rằng hiếm gặp, nhưng nó vẫn có thể xảy ra. Tốt nhất là bạn tự khám tinh hoàn để nếu có khối u thì kịp thời chẩn đoán và điều trị. Nếu bạn từng có tinh hoàn không sa hoặc sa một phần thì nguy cơ ung thư tinh hoàn cao hơn, bạn rất nên tự khám.
Chỉ cần khám một tháng một lần. Bạn hãy khám sau khi tắm nước nóng (vì điều kiện ấm nóng khiến bao tinh hoàn giãn ra, dễ khám). Cặp tinh hoàn của bạn thông thường sờ thấy cứng, kích thước không mấy chênh nhau, trên mỗi tinh hoàn ở phía sau có hằn lên như một sợi dây, đó là mào tinh, mào tinh nối vào ống dẫn tinh ở phía trên tinh hoàn. Nếu sờ thấy có cục hay sần sùi gì khác, nhất là cục bám ở tinh hoàn, hoặc tinh hoàn thay đổi hình dạng, bạn hãy đi khám.
* Ung thư tuyến tiền liệt
Đây là một thứ bệnh ở nam giới cao tuổi. Loại ung thư này không có cách nào phát hiện sớm, nhưng may mắn là tiến triển rất chậm, nhiều trường hợp người ta chết vì một nguyên nhân khác, khi xét nghiệm tử thi mới bị phát hiện là có mầm mống ung thư tuyến tiền liệt. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng chế độ ăn uống nhiều thịt, ít rau xanh góp phần phát triển loại ung thư này. Vì vậy, loại ung thư này thường gặp ở Mỹ và các nước Tây Âu, ít gặp ở nước ta. Tuy nhiên, hiện nay việc tiêu thụ thực phẩm động vật ngày càng tăng, nên bạn cần lưu ý đến căn bệnh này.
Ung thư tuyến tiền liệt khi đã nặng có thể gây chứng đi tiểu ra máu. Khi chưa di căn, bệnh có nhiều khả năng chữa khỏi, nhưng nếu đã di căn thì chỉ điều trị tạm thời mà thôi.
Các loại ung thư sinh dục ở nữ giới
* Ung thư cổ tử cung
Ung thư cổ tử cung và ung thư vú là hai loại ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ Việt Nam. Ung thư cổ tử cung thường gặp ở tuổi 40-50.
Nhờ kỹ thuật phiến đồ âm đạo mà các nước phát triển loại trừ được đa số các trường hợp ung thư cổ tử cung từ trước khi nó hình thành hoặc xâm nhiễm. Ở nước ta, kỹ thuật này có ở các bệnh viện phụ sản và khoa phụ sản của bệnh viện tỉnh. Để phòng ngừa bệnh này, bạn hãy làm phiến đồ âm đạo định kỳ khoảng 1-2 năm một lần, kể từ khi bắt đầu có quan hệ tình dục, hoặc từ 25 tuổi. Phiến đồ âm đạo là quệt lấy một ít tế bào trên cổ tử cung, đem soi trên kính hiển vi tìm tế bào tiền ung thư và tế bào ung thư, để nếu có, bác sĩ sẽ điều trị thích hợp. Gần 100% trường hợp chưa có ung thư xâm lấn có thể điều trị hoàn toàn, không phát bệnh.
Một cách phòng ngừa nữa là dùng bao cao su trong quan hệ tình dục để chống nhiễm virus papilloma; nếu bị viêm cổ tử cung thì phải điều trị nghiêm túc.
Nếu ung thư đã xâm lấn sang các vùng lân cận, bạn cần mổ kết hợp chiếu xạ, khả năng khỏi bệnh vẫn khá cao. Cắt tử cung có lẽ cũng không phải là vấn đề lớn vì đa số phụ nữ đến tuổi này đều đã có đủ số con mình muốn. Tuy nhiên, nếu bệnh đã xâm lấn hết tử cung hoặc âm đạo, hoặc đã di căn nơi khác thì việc điều trị sẽ khó hơn, khả năng chữa khỏi ít hay nhiều cũng tùy từng trường hợp.
*Ung thư vú
Ung thư vú cũng phổ biến như ung thư cổ tử cung, đa số các trường hợp là ở phụ nữ trên 40 tuổi, ít xảy ra ở phụ nữ dưới 30 tuổi và nam giới. Nếu bạn là phụ nữ trên 30 tuổi, nắn thấy vú có cục u cứng, bạn hãy đi khám ngay. Nghĩ đến ung thư vú và khả năng phải phẫu thuật vú, bạn có thể hoảng hốt, nhưng đừng chần chừ, vì nếu điều trị muộn, tính mạng của bạn có thể bị đe dọa. Tuy nhiên, bạn cũng đừng quá lo lắng, vì 90% các u cục trong vú là u nang hoặc u xơ lành tính, hoặc chỉ là những chỗ phình ở ống dẫn sữa thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt, không phải là ung thư.
Bạn nên định kỳ tự khám vú để phát hiện các khối u khi còn nhỏ. Hãy khám vào một thời điểm nhất định trong mỗi chu kỳ kinh, tốt nhất là 7-10 ngày sau khi bắt đầu hành kinh, lúc này vú mềm, không cương. Nếu đã mãn kinh, bạn hãy làm vào ngày mùng 1 hàng tháng cho dễ nhớ.
- Cách tự khám vú:
Bạn có thể tự khám vú cho mình. Cách làm rất đơn giản, gồm 2 bước: quan sát và sờ, nắn. Chúng tôi xin giới thiệu để bạn tham khảo:
+ Quan sát: Bạn cởi áo và đứng trước gương trong ba tư thế: để xuôi tay, giơ hai tay lên trời, chống hai tay vào sườn. Bạn hãy nhìn xem vú có thay đổi gì không. Hai vú bạn có thể giống nhau hoặc bên to, bên nhỏ, đó là tự nhiên. Nhưng nếu thấy bầu vú thay đổi hình dạng một cách kỳ lạ, da sần sùi hoặc đổi màu, đầu vú vốn lồi nay lõm vào, bóp đầu vú thấy ra máu, hoặc máu tự chảy ra, bạn cần đến bệnh viện ngay, vì đó có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư.
+ Sờ nắn: Kiểm tra vú khi đang tắm sẽ dễ dàng hơn bởi vì da bạn trơn hơn khi bị ướt. Đưa tay nhẹ nhàng lên khắp vú. Dùng tay phải để kiểm tra vú trái và dùng tay trái để kiểm tra vú phải. Kiểm tra kỹ xem có cục, u hay bất cứ một bất thường gì không.
Có thể kiểm tra trong tư thế nằm: Để kiểm tra vú phải, bạn hãy đặt gối hoặc chăn dưới vai phải, đặt tay phải dưới đầu (tư thế này sẽ giúp bạn nắn vú được dễ dàng hơn). Dùng tay trái, lấy các đầu ngón tay ấn nhẹ vào vú theo các vòng tròn theo chiều kim đồng hồ, sau đó lại theo chiều ngược lại. Làm lại như vậy với vú trái. Nếu thấy trong vú có một cục mà từ trước không có, bạn hãy đi khám ngay.
* Ung thư buồng trứng
Đây là loại ung thư có thể gặp ở phụ nữ bất cứ độ tuổi nào. Ung thư buồng trứng được điều trị bằng phẫu thuật và hóa chất. Trong trường hợp ung thư tiến triển xa, tràn ra vùng chậu thì rất khó chữa trị.
Tuy nhiên, đó không phải là tin quá xấu vì tỷ lệ ung thư buồng trứng thấp. Đa số u buồng trứng là ung nang lành tính. Nhưng nếu thấy ở một bên bụng dưới có khối tròn chạy qua chạy lại theo tay sờ, bạn vẫn nên đi khám ngay để bác sĩ chẩn đoán.
*Ung thư niêm mạc tử cung (còn gọi là ung thư thân tử cung)
Là ung thư xuất phát từ niêm mạc tử cung, khi tiến triển xa có thể ăn vào cơ thành tử cung và các cơ quan lân cận trong vùng chậu. Triệu chứng không có nhiều, thường chỉ ra máu. Đối với phụ nữ đã mãn kinh, triệu chứng ra máu dễ gây sự chú ý, nhưng ở phụ nữ chưa mãn kinh, ra máu có thể lẫn với các yếu tố nội tiết khác. Song, may mắn là ung thư này ít gặp.
Có người nghe bác sĩ nói u xơ tử cung thì tưởng bị ung thư, vậy là không đúng. U xơ tử cung lành tính thường gặp, nếu lớn có thể phẫu thuật, nhưng không phải là ung thư.