| Liên Mạng VietNam || GiaiTri.com | GiaiTriLove.com | GiaiTriChat.com | LoiNhac.com | Đăng Nhập | Gia Nhập |
Home >> Y Học, Sức Khỏe >> Trò chuyện về tình yêu, giới tính, sức khỏe Trò chuyện về tình yêu, giới tính, sức khỏe
nhiều tác giả
Chương 2: Tuổi dậy thì
Những thay đổi về tâm lý
Trong tự nhiên, mọi sinh vật không ngừng phát triển và thay đổi. Con người cũng vậy. Kể từ khi sinh ra đời, cơ thể bạn ngày một lớn lên, trí tuệ bạn ngày thêm sâu sắc. Có một khoảng thời gian đặc biệt mà bạn có những bước phát triển nhảy vọt, đó là tuổi dậy thì. Dậy thì bắt đầu từ khoảng 10-15 tuổi, kéo dài trong vài năm, biến các cô bé, cậu bé trở thành các cô gái, chàng trai. Đó là sự thay đổi cả về sinh lý và tâm lý.
Quá trình phát triển tâm sinh lý ở mỗi người diễn ra ở một tốc độ khác nhau và có những nét riêng. Tuy nhiên, có thể tổng kết lại một số điểm chung sau:
Những thay đổi về tâm lý
Sự trưởng thành về tâm lý là cả một quá trình dài mà ai cũng phải đi qua. Tâm lý thay đổi thể hiện trong những mối quan hệ cuộc sống, rõ nét nhất là quan hệ với cha mẹ, bạn bè. Bạn cũng nhận thấy mình có ý thức hơn về giới tính, muốn khám phá mình và người khác giới... Sự thay đổi tâm lý này đem đến cho cuộc sống của bạn nhiều niềm vui, nhưng cũng có khi khiến bạn gặp phải vấn đề rắc rối.
* Quan hệ với cha mẹ
Một đặc điểm phổ biến của những cô bé, cậu bé tuổi dậy thì là tâm lý “muốn làm người lớn, coi mình là người lớn”. Bạn chẳng còn khóc nhè, làm nũng, không còn đòi đi chơi cùng bố mẹ. Bạn muốn được tự chọn bạn, được ăn mặc theo ý thích... Quan hệ với cha mẹ hẳn có thay đổi. Đôi lúc bạn thất vọng, ấm ức vì hình như cha mẹ chưa nhận thấy bạn “đã lớn”, vẫn coi bạn là đứa trẻ con bé bỏng.
Một bạn gái 13 tuổi kể: “Mỗi lần ba hỏi gì em cũng chỉ ừ hữ thôi, bởi vì câu hỏi của ba lúc nào cũng là kế hoạch học tập, thích môn học nào, rồi trường nào tốt, trường nào không, nhức cả đầu. Ba mẹ chỉ hơi quan tâm, bắt phải mặc cái này, không mặc cái kia là em đã khó chịu, xị mặt ra rồi. Việc đơn giản thế mà ba mẹ cũng phải nói, em tự biết phải làm thế nào mà”.
Có đôi lúc bạn cảm thấy cha mẹ không hiểu được những suy nghĩ, tâm tư, tình cảm của mình. Bạn không còn tâm sự với cha mẹ nhiều như hồi còn bé:
“Hồi còn nhỏ, cứ có chuyện gì ở trường là mình kể cho mẹ nghe. Đến khi 12 tuổi, bọn ở lớp nói chuyện anh chị này nọ yêu đương với nhau, về kể, mẹ chẳng nói gì mà nghiêm lại, thế là mình không bao giờ dám kể cho mẹ nghe nữa, hay nếu có kể thì cũng xem chuyện gì mẹ nghe được mới kể. Về sau thì chuyện gì cũng giấu mẹ hết. Thực ra nói gì thì cũng ngượng lắm, vì có nói bao giờ đâu”. (Thu, 21 tuổi).
Bạn khám phá thấy thế giới xung quanh bao điều lý thú: âm nhạc, truyện, thơ, phim ảnh, bóng đá, bạn bè. Những lúc này, nhiều bậc cha mẹ lo lắm đấy, chỉ sợ con mình chểnh mảng học hành. Không muốn cha mẹ phiền lòng nhưng cũng không thể bỏ niềm vui của mình, một số bạn hình thành cuộc sống “phân thân”, ở nhà thì luôn học hành chăm chỉ, nhưng cũng dành mỗi tuần đôi buổi cho niềm say mê:
“Chị biết không, bố mẹ cấm đi học đàn ghi ta vì sợ ảnh hưởng đến thời gian học bài. Em học giấu bố mẹ cả năm nay rồi, toàn phải đến nhà các bạn tập nhờ thôi. Mà học đàn có gì là xấu đâu cơ chứ”. (Bích, 16 tuổi).
Bạn trẻ ở tuổi này đang lớn, có những suy nghĩ riêng và muốn tự làm chủ. Các bậc cha mẹ rất nên hiểu điều đó và “tâm lý” một chút. Bác Hà tâm sự: “Lớp trẻ thời nay khôn hơn ngày xưa, nhưng so với đời thì trẻ thời nào cũng thế, mỏng manh lắm. Tôi phải cố gắng nhiều mới theo sát được cô con gái đang lớn của mình. Nhiều khi hai mẹ con có bất đồng quan điểm, nhưng phải tranh luận mới hiểu nó nghĩ gì. Đôi khi có giận vì nó hay cãi lại thì tôi lại nghĩ ngày xưa mình cũng thế”.
Giai đoạn đang trưởng thành chính là lúc ta cần đến sự hướng dẫn của cha mẹ nhiều nhất. Bạn hãy tâm niệm sự quan tâm của cha mẹ nhiều khi chẳng thừa, và đừng quá bực mình nếu cha mẹ đôi khi tỏ ra “cực đoan” nhé.
Thời kỳ phát triển tâm lý ở tuổi dậy thì đối với bạn này thì trôi qua êm ả nhưng với bạn khác lại quá sóng gió. Qua rồi nhìn lại, bạn sẽ hiểu được rằng những cái nhăn mặt, những câu gắt gỏng, hành động nhất thời ở tuổi này phần nhiều là do cái anh “tâm lý”. Bạn sẽ thấy thông cảm cho cha mẹ mình hơn và có thể ít nhiều còn áy náy về cách cư xử của mình. Bạn cũng sẽ thiết lập được mối quan hệ của đứa con trưởng thành với cha mẹ, một mối quan hệ không kém phần cảm thông và gắn bó so với khi còn bé thơ: “Lúc đầu thực là dễ bực các cụ về tất cả mọi thứ. Mình đã ngang lại bướng kinh khủng. Các cụ cũng khổ. Bây giờ thấy phải cảm ơn mọi người đã chịu đựng mình như thế”. (Thu, 20 tuổi).
* Giao lưu bạn bè
Ở tuổi đang lớn này, nhu cầu giao lưu bạn bè phát triển mạnh, quan hệ mở rộng ra nhiều. Bạn trẻ đang làm quen dần với cuộc sống xã hội, tập giao tiếp với mọi người, và bạn bè trở thành một phần rất quan trọng trong cuộc sống.
Tình bạn
Bạn trẻ chúng ta có một hình thức chơi bạn bè đặc biệt phổ biến, đó là nhóm bạn, hội bạn. Nhóm, hội có rất nhiều loại, có thể các bạn gần nhà nhau, cùng chung “chí hướng” hay cũng có khi chỉ là sự hợp nhau về tính tình hoặc một vài sở thích nào đó như ca nhạc, thể thao... Bạn Minh kể về hội bạn đã ba năm của mình:
“Hội của em có 7 đứa, cả trai cả gái, chơi với nhau từ hồi lớp 7 cơ. Nói chung là vui lắm, vì chúng nó thoải mái mà cũng tốt. Bọn em hay đi chơi hồ Tây. Mấy đứa nó cũng tình cảm, em hay tâm sự với chúng nó. Lâu lâu lại rủ nhau đi chơi xa”.
Các nhóm bạn chơi đóng vai trò quan trọng trên bước đường trưởng thành của mỗi bạn trẻ bởi đây là bước đầu ta tập hoà mình vào một tập thể, học tập ở các bạn những đức tính tốt, học cách quan hệ và yêu quý mọi người. Nhóm bạn là nơi nâng đỡ tinh thần, chia sẻ mọi vui buồn và giúp bạn trẻ tự tin hơn.
Các nhóm bạn, có nhóm bình lặng, có nhóm sôi nổi, có nhóm thích biểu dương lực lượng bằng cách may quần áo, để tóc giống nhau... Dù là kiểu nào thì mỗi thành viên trong nhóm đều cảm thấy tự hào, coi nhóm như gia đình thứ hai của mình. Hội là một điểm tựa quan trọng của bạn trẻ. Tuy nhiên, đôi khi “tinh thần hội” trở thành cực đoan, phát triển thành hiện tượng “bè phái”, coi thường các bạn ngoài hội một cách vô lý, gây đố kỵ giữa các nhóm bạn, đôi khi còn dẫn đến xô xát. Điều đó làm nhiều bạn phải hối tiếc:
"Hồi cấp hai, bọn tao chơi bè, không hiểu thế nào mà cãi nhau rồi xông vào đánh nhau. Mấy đứa bị chảy máu. Tao vẫn còn sẹo ở má nhưng không thấy rõ lắm. Cái Hằng nó ở bè kia bị sẹo rõ to ở thái dương. Lên cấp 3 thì lại chơi với cái Hằng thân ơi là thân. Nghĩ lại hồi xưa dại quá".
(Hồng, 19 tuổi)
Có bạn lại tâm sự rằng có nhiều lúc bực mình khó chịu vì phải cố sống sao cho giống các bạn trong hội, như Giang:
"Em chúa ghét chụp ảnh, thế mà mấy thằng bạn cứ thích đi. Phải đi vào công viên với chúng nó, rồi lại phải đứng kiểu này kiểu nọ, chán chết. Lâu lâu một lần thì cũng được, chứ thường xuyên thì...".
Vậy đấy, còn có biết bao bạn trai bắt đầu hút thuốc chẳng phải vì thích, mà chỉ do bạn bè rủ hoặc trêu “không biết hút thì không phải đàn ông”. Nhiều bạn gái điệu đà ăn diện, cư xử “nhõng nhẽo” cũng chỉ là theo chúng bạn, vì không thế thì “không ra con gái”.
Thực ra thì trong hội, mỗi thành viên có những nét tính cách riêng, có cách suy nghĩ riêng. Tình bạn sẽ chỉ thực sự sâu sắc và có tính tích cực đối với sự trưởng thành của bạn trẻ khi các bạn hiểu được điều đó. Các bạn hãy chan hoà với bạn bè, nhưng mỗi người có thể sống theo phong cách riêng của mình.
Ai đã từng ở trong một hội bạn thì đã biết đến những cuộc vui nổ trời, khi đến giờ về vẫn không muốn rời bạn. Thế nhưng hội bạn đâu phải chỉ để chơi mà thôi. Nhiều hội bạn rất có trách nhiệm, biết chăm lo cho từng thành viên, biết bảo ban nhau học tập. Bạn nào có hội hay đi chơi nhiều thì hãy cảnh giác nhé, đừng để chuyện như của Linh xảy ra với hội mình:
"Lên cấp 2 tớ chơi vui lắm, cả lớp kéo nhau đi chơi suốt. Nhưng đến lúc thi vào cấp 3 thì bí bét kinh khủng, 54 đứa mà chỉ có 11 đứa đỗ thôi. Thế mà nào có phải là mọi người không thông minh gì, chẳng qua là không để ý học nên mất cơ bản. Những đứa còn lại học bổ túc hay ở nhà hết".
Thế nhưng cũng có rất nhiều bạn không tham gia nhóm, hội nào. Không phải vì họ không thích chơi trong hội mà vì có thể là những người trầm tĩnh, không thích ồn ào, náo nhiệt, chỉ cần bạn tri kỷ, cũng có thể các bạn còn đang đi tìm mà chưa gặp một hội nào hợp ý. Những bạn này có thể có vài người bạn thân thiết. Họ tuy không ồn ào như các nhóm, hội đông khác nhưng tình bạn của họ cũng rất khăng khít, và nhiều khi nó đi cùng bạn suốt cuộc đời.
Nhút nhát và... tự tin
Nhút nhát không có nghĩa là hèn nhát, mà chỉ là vụng về, lúng túng khi tiếp xúc với mọi người. Thực ra, trong chúng ta hiếm ai không mang chút nhút nhát trong người. Vấn đề là phải khắc phục sự nhút nhát đó. Nhút nhát có thể chuyển thành tự tin nếu bạn nỗ lực và được bạn bè hỗ trợ. Sau đây là chuyện của một người “nhát nhất trần đời” đã trở thành hoạt bát.
"Ở mẫu giáo, tôi cứ ngồi nguyên một chỗ nhìn mọi người chơi xếp nhà bằng gỗ mà thèm, nhưng nghĩ đến phải nói câu “cho tớ chơi với” thì run. Lớp 1, đi lao động thì đứng khóc vì chưa cầm chổi bao giờ nên không dám quét. Tôi rụt rè kinh khủng. Hết cấp một tôi mới biết tên hết các bạn trong lớp. Lên cấp hai, bạn bè động viên các kiểu, tôi mới bắt đầu chơi nhảy dây, chơi chuyền, vui không chịu được. Lại nữa, tôi không biết nói truyện với người khác, nhất là người lớn, khổ ơi là khổ. Tôi mới quyết tâm phải tập. Tôi tập nói chuyện bâng quơ với mọi người, dần dần thấy mọi người cũng bình thường chứ không ghê như mình tưởng. Nhưng nói chuyện cứ có người thứ ba là giọng tôi chìm nghỉm, ngại người ta nghe mà. Thế rồi có một anh bạn nói với tôi là mọi người có quyền có ý kiến riêng, không nhất thiết là người khác đồng ý. Tôi thấy cũng có lý, thế là dần dần tôi bắt đầu nói ra được những gì mình nghĩ. Ôi, bao nhiêu ngày đau khổ, bao nhiêu đêm dằn vặt đấy, nhưng cuối cùng cũng đến được cái điểm ngày hôm nay".
(Quỳnh, 23 tuổi)
Chắc ít ai lại nhút nhát như Quỳnh, nhưng có nhiều bạn thấy mình không được tự tin, xông xáo, không hát hay, đàn giỏi như bạn khác nên nghĩ mình không thể xuất hiện trong đám đông. Hãy tự tin vào những giá trị riêng của mình, bạn chưa nhận thấy những điều đáng quý mà bạn có đấy thôi.
Nhiều bạn gái ở lứa tuổi này khi bắt đầu ý thức được rằng mình đã lớn lại cứ nghĩ con gái phải xinh như chị Mai hay duyên dáng như bạn Lan ấy. Vậy mà mình lại không được như vậy. Hay là con gái phải nên ít nói... thế là cứ ở chỗ đông người lại đỏ bừng mặt lên và im lặng. Có bạn trai lại cho rằng mình không đủ mạnh mẽ, không đủ tính quyết đoán của đàn ông nên cũng dần dần trở nên im lặng. Thế nhưng, nếu bạn nhận ra được một nét đáng yêu, một điểm mạnh nào đấy ở mình như má lúm đồng tiền, hay thông minh, học giỏi thì bạn sẽ cảm thấy tự tin hơn nhiều. Hãy thử xem, bạn sẽ nhận ra rất nhiều “điểm mạnh” ở mình đấy.
* Ý thức về giới tính
Đến tuổi này, ý thức của chúng ta về giới tính trở nên rõ rệt hơn trước. Bạn không còn là một cô bé, cậu bé mà đã là thiếu niên rồi. Bạn thường chú ý hơn đến cách ăn mặc, kiểu đầu tóc sao cho đẹp trai, xinh gái. Trong các cuộc chuyện trò, bạn thích bàn luận về giới kia, những từ “bọn con trai”, “bọn con gái” thường xuất hiện.
Những xao động tình cảm của tuổi mới lớn
Ý thức về giới tính len lỏi vào trong quan hệ với bạn bè. Gán ghép bạn này với bạn khác là một trò đùa khá được ưa chuộng, nhiều khi làm cho người bị gán ghép phải bối rối:
"Lớp em có hai đứa con trai con gái chơi với nhau rất thân, và chúng nó rất hay. Nhưng mọi người cứ chế, thế là chúng nó không dám chơi với nhau nữa".
(Phương, 16 tuổi)
Một số bạn ở tuổi này bắt đầu để ý những người bạn khác giới. Giữa đám đông bạn bè, một bạn nào đó có thể trở thành “đối tượng” mà bạn hay nghĩ tới, thích lại gần.
"Lần đầu tiên tôi để ý tới bạn gái là năm học cấp hai. Cô bé đó học hành bình thường, trông xinh xinh nhưng tôi cảm thấy cô bé rất có duyên, khó giải thích lắm nhưng mà tôi thực sự thấy duyên hơn tất cả các cô bé khác".
(Khoa, 20 tuổi)
"Hồi cấp hai tự nhiên mình rất quý bạn Toàn trong lớp. Cứ bao giờ đến buổi sinh hoạt hát, bọn mình hay thay nhau hát. Bao giờ mình cũng chọn một bài, hát thật say sưa và nhìn về phía bạn ấy, hát chỉ để cho bạn ấy".
(Lam, 20 tuổi)
Đó là những rung động trong sáng buổi ban đầu của bạn trẻ, có thể khiến bạn hoàn thiện mình để đẹp hơn trong con mắt “người ta”. Sự hấp dẫn có thể khá mạnh mẽ, làm bạn xúc động, băn khoăn. Nhưng bạn hãy tin rằng tình cảm lúc này phần nhiều là cảm tính, rồi nó sẽ qua đi tự nhiên như khi nó đến vậy thôi.
"Tớ có cảm tình với bạn Trung từ năm cấp hai, cứ nhìn thấy bạn ấy ở đâu là cười, rồi hay nhìn bạn ấy. Nhưng rồi lên lớp tám thì lại thấy hết thích từ lúc nảo lúc nào. Sau rồi mình thích một anh ở gần nhà, nhưng anh ấy coi mình là trẻ con".
(Trang, 22 tuổi)
Cha mẹ luôn khuyên bạn không nên yêu sớm, đó là vì cha mẹ đã từng ở tuổi mới lớn, có những lúc xao xuyến, thẩn thơ, nhưng trải qua rồi nên biết rằng tình cảm đó chỉ có giá trị nhất thời, lại lo bạn chểnh mảng học hành (mà yêu thì dễ quên học thật đấy).
Các nhà tâm lý học nhận định rằng những rung động tuổi mới lớn là bước phát triển đầu tiên của tình cảm đối với người khác giới, nhưng chưa phải là lúc bước vào quan hệ yêu đương, vì tâm sinh lý tuổi này còn chưa đủ chín muồi để gánh vác một mối tình cảm phức tạp mà đến người lớn cũng còn phải đau đầu vì nó. Tình cảm tuổi học trò rất đáng quý, bạn hãy nâng niu nó, nhưng hãy chờ đợi những tình cảm thực sự sâu sắc sau này.
Ý thức về cơ thể, về giới tính, về tình dục
Ý thức giới tính của chúng ta rộng mở trong các mối quan hệ xã hội, nhưng cũng không quên trở về với chính bản thân mình. Nhận thấy sự phát triển giới tính hằng ngày của mình, ta không khỏi có lúc thấy tự hào sung sướng, đôi khi thích khoe khoang một chút:
"Bọn con gái mình buồn cười thật. Hồi cấp ba thỉnh thoảng một đứa lại nhăn nhó bảo đứa khác: “Trục trặc kỹ thuật” [hành kinh]. Nhăn thì nhăn nhưng vẫn có vẻ hãnh diện lắm. Đứa nào hỏi: “Đã bị chưa?” thì mình bảo: “Từ lâu rồi”.
(Lan Anh, 20 tuổi)
Một cách tự nhiên, chúng ta bắt đầu muốn tìm hiểu về cơ thể của mình và của người khác giới. Có thể chữ “tình dục” hay những câu chuyện yêu đương vô tình lọt vào tai, khiến bạn phải tò mò đôi chút. Cũng có một số bậc cha mẹ thấy cần giảng giải cho con trẻ về giới tính, cơ thể, song đa số là ngượng khi nói đến chủ đề này với con cái, hoặc không muốn con biết nhiều về giới tính, tình dục. Do vậy bạn trẻ tìm hiểu chủ yếu qua bạn bè, và cả ở sách báo, phim ảnh:
"Lúc đó có nhiều quyển truyện có những chi tiết rất nhỏ về yêu đương và tôi thường lấy trộm của mẹ ra đọc đi đọc lại mỗi một đoạn đó".
(Lâm, 26 tuổi)
Điều đáng tiếc là những điều bạn nghe ở bạn bè cùng trang lứa thường là sai lệch. Những cuốn sách giúp cho các bạn trẻ có được nhận thức đúng đắn về giới tính, tình dục thì còn thiếu. Thế nhưng lại có rất nhiều băng hình, sách báo lưu hành trái phép làm sai lệch ý niệm của chúng ta về vấn đề này. Các bạn trẻ mới lớn gặp phải những thứ này thì thật không may, vì nó chỉ nhằm kích dục, chứ không giúp bạn có được sự nhìn nhận đúng đắn.
"Xem mấy phim ấy thì thấy chuyện ấy chẳng thanh tao như mình vẫn nghĩ, mà mình thì cứ nghĩ nó phải rất là hay kia".
(Tâm, 17 tuổi)
Song, nhu cầu của bạn trẻ muốn hiểu biết về sự phát triển tâm sinh lý và về giới tính là chính đáng. Cuốn sách này cũng nhằm đem lại những kiến thức khoa học và cách nhìn nhận có văn hoá về các vấn đề này.
Những thay đổi về sinh lý
Việc dậy thì bắt đầu ở não bộ của bạn. Tuyến yên tiết ra những lượng lớn hoóc môn có tác dụng kích thích hoạt động của buồng trứng (nếu bạn là gái), tinh hoàn (nếu bạn là trai). Nhận lệnh của tuyến yên, buồng trứng của bạn gái tăng cường sản xuất hai hoóc môn oestrogen và progesteron; tinh hoàn của bạn trai sinh thêm testosteron. Các hoóc môn này khiến cho cơ thể biến đổi thật kì diệu: bạn cao lên nhiều, vóc dáng chuyển thành hình một thiếu nữ, một chàng trai, cơ quan sinh dục phát triển, các đặc điểm giới tính khác như lông, râu, ngực trở nên rõ rệt, bạn gái bắt đầu hành kinh, bạn trai xuất tinh. Sự phát triển đó đưa bạn bước vào một cuộc sống mới.
* Bạn trai
Vóc dáng cơ thể
Từ dáng hình một cậu bé, cơ thể bạn có nhiều đổi thay. Chiều cao tăng lên đáng kể, vai nở ra, bụng và hông thon lại, cơ bắp nhiều lên trông thấy, dần dần bạn sẽ có vóc dáng của một chàng trai. Các bạn trai thường dậy thì muộn hơn, nhưng sau đó sẽ cao vượt bạn gái.
Sự phát triển này đối với nhiều người xảy ra từ từ trong vài năm trong khoảng 12, 13- 20 tuổi. Cũng có nhiều bạn lớn vụt lên trong một thời gian ngắn. Chẳng hạn bạn Quang lớn nhanh đến nỗi có người phải thốt lên: “Ôi, thằng Quang, không nhận ra mày nữa. Mới có vài tháng mà đã như ông tây thế này.”
Tuổi dậy thì có thể đến hơi sớm với bạn này nhưng lại bắt bạn khác phải đợi chờ đôi chút, nên tuy cùng tuổi nhưng nhiều bạn trông lớn phổng phao hơn nhiều bạn khác. Nếu bạn chậm dậy thì hơn bạn khác thì đừng lo vì rồi sẽ đến lượt bạn, còn nếu bạn nhanh chân hơn thì cũng sẽ không trở thành người khổng lồ đâu.
Cơ quan sinh dục phát triển
Lúc dậy thì là lúc cơ quan sinh dục thay đổi nhiều nhất. Bao tinh hoàn to ra, sẫm màu hơn, hai tinh hoàn cũng lớn lên theo. Dương vật lớn lên cả bề ngang lẫn bề dài, thường cũng sẫm màu hơn trước. Cùng với sự phát triển ấy, lông mọc lên quanh cơ quan sinh dục, lúc đầu lơ thơ vài sợi, sau mọc nhiều hơn, quăn hơn.
Nếu có dịp nhìn thấy dương vật của các bạn xung quanh, bạn đừng ngạc nhiên nếu thấy “của họ” không mấy giống mình. Dương vật của mọi người khá đa dạng cả về màu sắc lẫn hình dáng. Bạn khác có thể sáng màu, còn bạn lại sậm màu. Có bạn đầu to thân nhỏ và ngược lại.
Có bạn sợ mình dương vật nhỏ thì không phải là đàn ông thực thụ. Ở trạng thái bình thường (không cương cứng), kích thước dương vật mọi người có thể chênh nhau khá nhiều, nhưng bạn đừng lo. Đến lúc cương cứng thì cái nhỏ lớn lên nhiều, cái lớn lại chẳng nhỉnh lên mấy tí. Vả lại, kích thước không quyết định khả năng tình dục. Còn khả năng có con thì phụ thuộc chủ yếu vào hoạt động bên trong mà ta không nhìn thấy, chứ hình dáng bên ngoài không hề ảnh hưởng.
Tinh hoàn cũng vậy, ở người này lớn, người kia lại nhỏ, ở người này thì sa xuống thấp, ở người kia lại dâng lên cao. Thường thì hai tinh hoàn bên cao, bên thấp để không chèn ép nhau. Có người tinh hoàn bên phải cao, bên trái thấp, người khác ngược lại. Thời xưa có những thợ may cẩn thận còn hỏi bạn “nghiêng” bên nào để may quần cho vừa đấy!
Một điều nữa: độ lớn của bộ phận sinh dục không tỷ lệ thuận với vóc dáng cơ thể. Nhìn bên ngoài không thể đoán được bên trong như thế nào đâu bạn ạ.
Cương cứng dương vật
Ở người đàn ông trưởng thành, dương vật cương cứng khi có kích thích tình dục. Nhưng khi mới lớn thì không phải luôn như vậy, dương vật rất dễ “ngóc đầu dậy” vì đủ mọi lý do: khi bạn có chuyện vui vẻ, khi thoáng nghĩ đến bạn gái, khi sợ hãi lo lắng, khi muốn đi tiểu, khi ngủ dậy buổi sáng, hoặc bất cứ lúc nào mà chẳng vì lý do gì cả. Bạn đừng băn khoăn, đây là chuyện bình thường. Ngay từ lúc bé, các bé trai đã có những lúc cương con chim nhưng thường chỉ đến tuổi dậy thì các bạn nam mới thực sự để ý vì việc này xảy ra nhiều hơn và ở mức độ dễ thấy hơn.
Dương vật cương cứng nhiều khi làm bạn bối rối, nhưng bạn đừng lo, người khác không để ý thấy đâu. Thời kỳ tập dượt này rồi cũng sẽ qua nhanh, chẳng mấy chốc dương vật sẽ không còn “bất trị” như thế nữa.
Sản xuất tinh trùng, tinh dịch
Tinh hoàn bạn trai bắt đầu sản xuất tinh trùng và tinh dịch. Khi đó bạn có khả năng xuất tinh, tức là cơ thể đang chuẩn bị cho bạn để sau này có thể trở thành một người cha. Việc xuất tinh bắt đầu có thể sớm, có thể muộn, mỗi người một khác.
Mộng tinh
Ở tuổi dậy thì, nhiều bạn trai có hiện tượng xuất tinh không chủ định, thường xảy ra vào ban đêm. Như thế gọi là mộng tinh. Đây là một dấu hiệu báo rằng bạn “đã lớn”. Cũng như bất cứ sự kiện nào xảy ra lần đầu tiên trong đời, nó khiến cho nhiều bạn trai phải bối rối:
"Nhớ lại những lần đầu tiên mộng tinh, sáng dậy không dám đi tắm, sợ bố mẹ phát hiện ra thì ngượng. Hồi ấy bố mẹ vẫn giặt tất cả quần áo cho mình nên rất ngạc nhiên thấy con trai đòi giặt lấy".
(Hùng, 17 tuổi)
"Thời gian đầu thấy thế cũng lo lo, chỉ sợ mình bị bệnh, sau này có khi không có con. Nhưng sau khi có vợ, em có con ngay, thế là hết lo. Bây giờ em vẫn thấy chừng một tháng, một tháng rưỡi một lần".
(Nam, 32 tuổi)
Mộng tinh là cơ thể tự giải phóng tinh dịch. Tuy gọi là “mộng” nhưng không phải lúc nào cũng nằm mơ. Có nhiều kiểu rất khác nhau:
"Nhóm bạn bè em hầu như đứa nào cũng mộng tinh. Đứa thì 7 ngày một lần, đứa thì một tháng một lần, nhưng không phải tháng nào, tuần nào cũng thấy. Đứa thì mơ thấy quan hệ với phụ nữ, đứa lại bảo ngủ mệt, nó ra lúc nào không biết, tỉnh dậy ướt quần rồi... Buồn cười lắm".
(Nam, 32 tuổi)
Không mộng tinh cũng là bình thường. Bạn Hiệp đã lập gia đình cho biết:
"Có nghe bạn bè nói chuyện là đêm nằm mơ rồi phóng tinh ra quần... Tôi thì có mơ quan hệ với phụ nữ nhưng không thấy ra, đúng là chẳng bao giờ thấy ướt quần cả".
Có bạn lo rằng không mộng tinh nghĩa là cơ thể không sản xuất tinh trùng. Không đúng đâu, cơ thể luôn sinh ra tinh trùng, nhưng nếu không xuất ra ngoài thì tinh trùng đó được hấp thụ lại, rồi cơ thể lại sinh ra tinh trùng mới.
Quần lót
Nếu hồi bé bạn chưa mặc quần lót thì khi đến tuổi dậy thì bạn phải đi mua hoặc nhờ cha, anh mua hộ. Bạn có thể chọn quần đùi hoặc quần sịp. Điều quan trọng là quần phải thấm ẩm, thoáng mát và đem lại cảm giác dễ chịu khi mặc. Không nên mặc loại quần quá bó, lại pha nhiều nilon vì những chất liệu này khiến cho cơ quan sinh dục dễ bị bí, ẩm, có thể gây mẩn ngứa, khó chịu.
Sưng đau vú
Khi dậy thì, nhiều bạn nam thấy đầu ti mình to ra, quầng vú rộng hơn và sẫm lại, ngực sưng lên, thậm chí còn đau nữa. Đừng lo, bạn sẽ không trở thành con gái đâu. Đây là hiện tượng thường gặp do phản ứng của cơ thể với các hoóc môn vào tuổi dậy thì, chỉ một thời gian sẽ hết.
Lông và râu
Lông mu bắt đầu mọc trước tiên. Ban đầu, quanh cơ quan sinh dục xuất hiện vài ba sợi, sau nhiều thêm, quăn hơn. Có người chỉ có một dúm lông nhỏ, nhưng cũng có người lông dầy và mọc cả lên bụng và xuống hai bên đùi, hậu môn. Ngoài ra, bạn cũng mọc lông nách, lông chân, thậm chí cả lông ngực. Ria và râu thường mọc sau lông mu khoảng một vài năm.
Mỗi người có số lượng và cách phân bố lông khác nhau. Nhiều hay ít lông không nói lên điều gì về khả năng sinh dục, sinh sản cũng như tính cách. Xin đừng ai mất công so sánh.
Khi râu và ria mọc đến một mức nào đó, nhiều bạn sẽ có nhu cầu cạo râu. Đối với một số bạn, cạo râu là việc “tầm thường”, đã có bố hay anh dạy cho. Nhưng những bạn như Minh: “Em cạo trộm bằng dao cạo của bố, lóng ngóng xước cả mặt” thì nên biết một số điều cần chú ý:
Bạn nên dùng dao cạo sắc. Dao sắc sẽ dễ cạo hơn và không làm da khó chịu. Trước khi cạo, bạn thấm ướt cho râu mềm. Dùng nước ấm là tốt nhất, nhưng chớ dùng nước nóng, làm da căng lên, dễ xước. Có kem cạo râu thì càng tốt. Khi cạo bạn đưa dao từ trên xuống theo chiều râu mọc (cạo từ dưới lên sẽ cắt được sát chân hơn nhưng lại làm da khó chịu). Sau khi cạo, hãy dùng nước mát rửa để làm dịu da. Dao dùng xong cần rửa sạch, để khô, nhưng đừng lấy khăn lau, kẻo dao chóng cùn.
Hiện nay mới có loại dụng cụ cạo râu bằng điện. Loại này khác dao cạo, nếu dùng, bạn hãy để râu khô, càng khô càng dễ cạo.
Nổi cục yết hầu và vỡ giọng
Cục yết hầu là sụn tuyến giáp. Hoóc môn nam ở tuổi dậy thì khiến bộ phận này thay đổi, do vậy bạn thấy cục yết hầu nhô thêm ra ở cổ.
Giọng các em bé trai và giọng người lớn khác hẳn nhau. Chính thời gian dậy thì là khi giọng chuyển. Thanh quản rộng ra, các dây thanh đới dầy lên và dài ra. Giọng bạn trầm xuống. Việc chuyển giọng có thể đột ngột, có thể dần dần. Thường ta ít để ý quá trình đó, nhưng có một số bạn phải bối rối vì biến cố “vỡ giọng”.
"Tôi vỡ giọng năm học lớp 7, hồi đó được trường cử đi đọc thơ Puskin mà giọng khản đặc nghe xấu hổ quá. Bây giờ gặp cậu bé nào vỡ giọng nghe biết ngay và thấy buồn cười quá".
(Dũng, 24 tuổi)
Khi vỡ giọng, bạn có thể khó chịu vì bị mọi người trêu chọc nhưng đây chỉ là một hiện tượng nhất thời thôi. Sau đó bạn sẽ có được “chất giọng ấm áp của người đàn ông” đấy.
* Bạn gái
Vóc dáng cơ thể
Vóc dáng bạn gái bắt đầu thay đổi vào lúc dậy thì (9-14 tuổi). Từ một em gái nhỏ, cơ thể của bạn bắt đầu có vóc dáng thiếu nữ. Trong vài năm trước khi có hành kinh, chiều cao bạn tăng lên khá nhiều. Khi hành kinh rồi, cơ thể phát triển bề ngang nhiều hơn trước, cặp vú nhú lên, mông nở nang hơn trước. Lớp mỡ dưới da dày lên làm cho cơ thể bạn mềm mại và giàu nữ tính.
Quá trình này ở mỗi người diễn ra với tốc độ khác nhau. Có bạn thì lớn từ từ, bạn khác lại vụt lớn bổng “như ăn phải bột nở”. Cơ thể bạn trong những năm này có nhiều biến đổi, khi thì bạn thấy mình béo tròn, khi thì mảnh dẻ. Thường đến độ 18-20 tuổi bạn mới đạt đến hình dáng ổn định theo các đặc tính di truyền cha mẹ cho.
Vú phát triển
Các tuyến sữa phát triển, lớp mỡ ngực dầy lên làm cho đôi vú nhú lên và ngày càng đầy đặn. Dấu hiệu phát triển đầu tiên thường là quầng vú (vùng sẫm quanh núm vú) dầy lên, sẫm lại. Sau đó là bầu vú nhú lên nhọn nhọn, lớn dần và tròn trịa dần. Trong thời gian này, vú bạn có thể ngứa hoặc đau tức một chút. Không nên ngạc nhiên khi trong lớp có bạn ngực còn phẳng mà bạn khác đầy đặn vì mỗi cơ thể bắt đầu phát triển ở một thời điểm riêng:
"Chị biết không, ngực em nó nhú lên từ hồi lớp 4, lớp 5 cơ... Em lúc đấy không muốn cho nó nhú lên, thế là em ngồi em bóp, em ấn nó mãi...".
(Hồng, 18 tuổi)
"Đến lớp 9 tớ còn cởi trần chạy ở ngoài đường. Tớ nói thì không ai tin, nhưng thật đấy. Ngực không có gì hết. Đến lớp 11 mình mới phát triển...".
(Hạnh, 20 tuổi)
Cũng như sắc da, vóc người mỗi người mỗi dạng, quầng vú, núm vú có màu sắc và độ lớn rất đa dạng:
"Hồi lớp 10 ngực mình vẫn bé lắm, nhưng cái đầu ti lại to, mặc áo nào cũng bị nhô. Đi đâu cũng ngượng".
(Hoà, 22 tuổi)
"Mình có đứa bạn đầu ngực to bằng đầu ngón tay cái, màu rất sẫm. Hồi nó 18 tuổi, chưa có mảnh tình nào mà mọi người cứ nghĩ là nó có chồng con rồi. Còn mình ngực cũng không tệ lắm mà đầu ngực chỉ bằng đầu ngón tay út".
(Bình, 21 tuổi)
Cũng có bạn núm vú không nhô ra ngoài. Đừng lo rằng sau này khó cho con bú, vì bạn sẽ học cách kéo núm vú ra để cho con bú bình thường.
Hai bên ngực thường phát triển theo kiểu một lớn trước, một theo sau, vì thế bạn đừng ngạc nhiên nếu thấy ngực chỉ nhú một bên, chẳng mấy chốc bên kia sẽ đuổi kịp. Một điều cần phải nói là cũng như đôi bàn tay thường một to một bé, cặp vú trường thành của nhiều bạn gái cũng có một bên nhỉnh hơn bên kia. Có khi vì không biết mà bạn gái khổ sở cho rằng mình “dị dạng”.
"Ngực mình bên phải to hơn bên trái. Mình cứ nghĩ là mình bị làm sao. Lúc nào mình cũng độn khăn mùi xoa ở một bên áo trong, đi thì khòng khòng người xuống cho người ta khỏi thấy. Khổ, có ai thấy gì đâu, nhưng mà mình thấy rõ nhất. Khòng khòng nên bây giờ mới bị gù. Mãi sau đọc một quyển sách nói có nhiều người như thế mình mới yên tâm. Từ bấy về sau mình hầu như không mặc áo lót nữa".
(Thắm, 21 tuổi)
Các cụ ngày xưa nói vú bánh dày, vú quả mướp, thực ra thì không có vú nào lại có hình như thế đâu. Có bạn ngực lớn, bạn khác lại ngực nhỏ, có người núm vú chĩa thẳng phía trước, có người núm vú chĩa sang hai bên, có người vú tròn, có người vú ngang, có người vú có một vài sợi lông... Bao nhiêu phụ nữ là bấy nhiêu bộ ngực khác nhau.
Một số bạn gái ngực nhỏ thường lo sau này ít sữa. Bạn nhầm đấy. Kích thước vú là do tầng mỡ quyết định, còn việc tạo sữa thì do tuyến sữa bên trong đảm nhiệm. Sữa ít hay nhiều phụ thuộc chủ yếu vào chế độ dinh dưỡng và cách cho con bú sau này.
Quần áo lót
Ngực phát triển đến một mức độ nào đó thì đa số các bạn gái bắt đầu mặc áo lót, có thể là để che ngực cho kín đáo, để bảo vệ ngực, để làm duyên, hay để giống chúng bạn.
Bạn gái có nhiều thắc mắc: mặc áo lót có tốt hay không, mặc như thế nào thì nên? Chúng tôi không xét tác dụng che ngực hay làm đẹp của áo lót, vì điều đó phụ thuộc vào ý kiến chủ quan của mỗi người. Còn về tác dụng nâng đỡ ngực thì chỉ bạn nào ngực lớn, nặng mà lại mềm mới thực sự cần mặc áo lót. Bạn nào ngực nhỏ hoặc ngực lớn mà chắc thì không cần thiết. Tuy nhiên, có ngoại lệ là khi chơi thể thao, chạy nhảy, dù ngực lớn hay nhỏ bạn cũng nên mặc áo lót để ngực khỏi bị xóc, khó chịu.
Áo lót tốt là áo vừa vặn: dây vòng quanh ngực vừa khít, dây treo ngực vừa phải, bầu ngực vừa. Chỉ cần hơi rộng là áo mất tác dụng nâng đỡ ngực. Nhưng áo chật cũng không nên, cản trở máu lưu thông, lại bí, gây tù đọng mồ hôi.
Quần lót tốt là loại quần thấm ẩm, thoáng mát và mặc cảm thấy dễ chịu. Mặc quần có pha nilon sẽ khiến cơ quan sinh dục bị bí ẩm, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, có thể gây ngứa, khó chịu. Tốt nhất bạn hãy mặc quần lót bằng chất vải cotton.
Cơ quan sinh dục phát triển
Trong thời kỳ dậy thì, cơ quan sinh dục bạn gái phát triển mạnh, không còn trông giống như các em bé gái. Tất cả các bộ phận môi lớn, môi nhỏ, âm vật, âm đạo của bạn đều lớn lên, lông mu mọc xung quanh âm hộ, màu sắc âm hộ sẫm hơn trước.
Cũng như gương mặt có mắt, mũi, miệng nhưng mỗi người một vẻ, cơ quan sinh dục là một phần độc đáo với màu sắc, hình dáng riêng của mỗi người. Nếu tắm chung với chị em bạn gái, bạn sẽ thấy rõ mọi người không hẳn giống nhau. Bạn đừng lo lắng nếu môi nhỏ của bạn trông có vẻ lớn, âm vật dài hay lông mu của mình khác người khác...
Bên trong cơ thể bạn, âm đạo và tử cung cũng lớn lên. Hai buồng trứng bắt đầu tiết hoóc môn sinh dục và phóng noãn (rụng trứng). Niêm mạc tử cung bắt đầu tăng trưởng và tự thải theo chu kỳ.
Bạn bắt đầu hành kinh
Hành kinh bắt đầu nghĩa là bạn đã rụng trứng, có khả năng thụ thai và sinh con (tuy còn lâu nữa bạn mới có thể làm một người mẹ). Hành kinh thường bắt đầu ở độ tuổi từ 11 đến 18. Khi mới bắt đầu hành kinh, kinh nguyệt bạn gái có thể thất thường, sau vài năm mới ổn định. Số ngày hành kinh có thể nhiều hay ít, thường trong khoảng 3-7 ngày. Lượng máu kinh cũng vậy, người nhiều, người ít.
Bạn gái cảm thấy thế nào?
Nhiều bạn khi bắt đầu hành kinh đã được biết rõ về hiện tượng này, nhưng cũng nhiều bạn chưa biết gì hoặc chỉ biết lờ mờ. Do vậy khi việc đó xảy ra, mỗi người có suy nghĩ và phản ứng khác nhau. Có bạn rất bất ngờ, còn bạn khác lại vô cùng "thông thái":
"Mình đi học thân với cô giáo lắm. Hôm ấy nằm ngủ với cô giáo thấy đũng quần cứ ướt ướt, cứ bảo không biết cái gì. Hồi đấy mình đã 17 tuổi rồi, thế mà không hề nghĩ đến. Sau mới biết".
(Lan, 25 tuổi)
"Mình bị hành kinh từ năm lớp 6. Mẹ đã nói trước là đến tuổi ấy thì sẽ bị như thế. Lúc bị cũng có mẹ ở đấy nên không hoảng hốt, lo sợ gì cả. Cơ thể thay đổi là chuyện bình thường, thấy kinh là tất nhiên, mọi người như thế thì mình cũng thế".
(Hằng, 22 tuổi)
Có bạn rất tự hào, nhưng cũng có bạn cảm thấy xấu hổ và sợ hãi:
"Nghĩ là mình cũng giống các bạn, cũng trưởng thành rồi, vì hồi đấy mình chíp nhất mà, nên thấy tự hào, thấy cái đấy chứng tỏ là mình đã lớn".
(Tâm, 20 tuổi)
"Người ta cảm thấy rất kinh khủng, rất sợ, giấu giếm khổ sở vì ngượng lắm, xấu hổ lắm... Người ta phải lén lấy xô của mẹ để dùng. Giặt thì lên tận gác thượng, cài chặt cửa, sợ mọi người biết".
(Hường, 22 tuổi)
Khi con gái sắp đến tuổi này, cha mẹ cần giải thích trước với con về kinh nguyệt. Đáng tiếc là nhiều bậc cha mẹ lại ngượng ngùng, ngại nói những điều liên quan đến giới tính, khiến con gái cảm thấy xấu hổ hoặc sợ hãi. Cha mẹ cởi mở được trong chủ đề này thì con gái thật may mắn. Hường tâm sự:
"Sau này người ta có con, người ta sẽ nói cho nó, thậm chí bố cũng nên nói với con một chút, từ trước khi nó hành kinh ấy. Người ta rất thích phim “Một mình chống lại maphia”, có ông thanh tra khi con gái bắt đầu hành kinh thì tỏ ra rất là trìu mến. Hay trong phim “Tiếng chim hót trong bụi mận gai”, cha Ralph giảng cho Mecgy rằng đấy là thời kỳ người con gái chuyển tiếp giai đoạn, rất là hay. Người ta nghĩ bố mẹ nên nói sơ sơ cho con biết, để cho nó chuẩn bị tinh thần vì ngày ấy người ta sợ lắm".
Xử lý máu kinh như thế nào?
Bạn gái có nhiều phương tiện để thấm máu kinh. Hiện đại thì có băng vệ sinh đóng gói sẵn các loại; cổ điển thì có vải xô, khăn mặt, bông y tế, áo cũ giặt sạch... Khi hành kinh, bạn nên mặc quần lót ôm để giữ miếng thấm chặt vào người.
Máu kinh trong cơ thể rất sạch, nhưng khi ra ngoài lại là môi trường tốt cho vi khuẩn, đôi khi bạn ngứa ở âm hộ lúc hành kinh là vì thế. Bạn nên thay miếng thấm tối thiểu bốn lần một ngày (sáng ngủ dậy, buổi trưa, buổi chiều tối, trước khi đi ngủ), nếu ra kinh nhiều thì thay nhiều hơn. Mỗi lần thay, bạn rửa sạch bằng nước sạch (cũng có thể dùng ít xà phòng thơm) rồi lau khô. Đừng rửa bên trong âm đạo để tránh nhiễm trùng. Nếu dùng vải, bạn hãy ngâm xà phòng và giặt sạch, phơi ở nơi có nắng, ít bụi là tốt nhất. Nếu dùng bàn là nóng là vải thì còn vệ sinh hơn nữa. Nếu bạn dùng băng vệ sinh bán sẵn ngoài thị trường, bạn chỉ cần bóc dải giấy bịt keo dính ở mặt sau miếng băng, sau đó dính mặt này vào quần lót ôm là được.
Có một sản phẩm mới xuất hiện trên thị trường là nút thấm hình trụ đặt bên trong âm đạo. Nút thấm máu trong đó giúp bạn vận động được thoải mái hơn. Tuy nhiên, nếu bạn chưa từng quan hệ tình dục, sợ rách màng trinh thì không nên dùng. Nếu dùng nút thấm, bạn lưu ý rằng giới hạn để nút trong âm đạo là 6 giờ.
Dịch tiết âm đạo, lông
Đến tuổi này, bạn gái thấy cửa mình nhiều khi ướt át, quần lót có dịch dính. Đây là hiện tượng bình thường.
Cơ thể bạn gái bắt đầu xuất hiện nhiều lông, cơ bản là lông mu xung quanh khu sinh dục dưới. Lúc đầu chỉ lơ thơ mấy sợi, sau nhiều hơn, có thể quăn. Bạn mọc thêm lông ở nách, có bạn thấy lông chân nổi rõ. Bạn gái có người ít lông, người nhiều lông. Nhiều lông không có nghĩa là kém nữ tính, bạn đừng lo.
Một số vấn đề chung của cả hai giới
* Về sinh lý
Dinh dưỡng tuổi dậy thì
Ở cái tuổi ăn tuổi ngủ này, bạn cần “nạp” nhiều chất dinh dưỡng. Các cụ vẫn dạy “ăn sam ăn sưa”, có nghĩa là phải ăn nhiều thức ăn khác nhau, đủ cả rau, quả, thịt, cá, tôm, cua... mới đảm bảo dinh dưỡng, khoáng chất và sinh tố quan trọng cần thiết cho cơ thể phát triển. Bạn gái bị mất máu mỗi khi hành kinh cần thường xuyên ăn các thực phẩm có nhiều sắt như rau xanh (muống, cải, mùng tơi, ngó...), thịt đỏ (thịt lợn, thịt bò, gan). Cơ thể bạn như cái cây đang vươn cành nhú lộc. Cây sẽ còi và rũ xuống nếu đất thiếu chất màu, cũng như bạn sẽ không lớn được nếu ăn uống không đủ chất dinh dưỡng và năng lượng. Vì vậy, khi không có bác sĩ nào chẩn đoán là bị bệnh béo phì thì bạn đừng ăn kiêng nhé.
Trứng cá
Trứng cá là sản phẩm của các tuyến chất nhờn bên dưới da. Khi bạn dậy thì, các tuyến này hoạt động mạnh hơn, việc đào thải qua da mạnh hơn. Bã nhờn nếu không thoát ra mà nằm lại ở lỗ chân lông thì dần dần sẽ tích lại thành một “cục” nhỏ màu trăng trắng vàng vàng dưới da. Đó chính là trứng cá. Thường thì đến 20 tuổi, trứng cá sẽ giảm dần hoặc hết hẳn.
Trứng cá của mỗi người phản ứng khác nhau với các yếu tố kích thích. Có bạn lên nhiều trứng cá khi thức khuya, khi có điều lo lắng, lúc gần kỳ thi. Một số bạn bị lên trứng cá khi sắp hành kinh, hoặc sau khi uống cà phê, uống chè, hút thuốc. Nếu nhận thấy có một yếu tố kích thích trứng cá mọc, bạn hãy tránh nó đi.
Ăn nhiều rau quả và thức ăn nhiều chất xơ sẽ giúp bài tiết dễ dàng và có thể có tác dụng đối với trứng cá. Bạn cũng nên rửa mặt sạch sẽ, chà xát mặt nhẹ nhàng giúp cho máu lưu thông. Tuy nhiên, đừng rửa quá nhiều vì như vậy sẽ làm da mặt khô, các tuyến tiết thêm chất nhờn, có thể làm trứng cá nặng thêm.
Đa số các nốt trứng cá đều nhỏ và tự biến đi, chỉ một số ít là lớn và tồn tại lâu. Tốt nhất bạn đừng nặn trứng cá, vì có thể làm trứng cá lan ra. Còn nếu “không thể đừng được”, bạn chỉ nên nặn các nốt “đã chín” và dễ nặn. Trước khi nặn, bạn hãy rửa tay thật sạch để tránh nhiễm trùng. Khi nặn, bạn hãy khéo léo để không làm tổn thương vùng xung quanh, tránh tạo sẹo. Bạn hãy thận trọng với những nốt trứng cá ở quanh miệng vì đây là “khu vực cấm”. Trứng cá ở đây nếu bị nặn non hoặc nặn bằng tay bẩn sẽ có thể gây nhiễm trùng rất nặng (đinh râu), sẽ đau và xấu hơn nhiều.
Thông thường trứng cá không phải là vấn đề lớn, nhưng nếu thường xuyên bị nhiều nốt trứng cá bọc, to, có mủ hoặc trứng cá để lại sẹo xấu, bạn có thể tìm đến bác sĩ da liễu để khám và điều trị .
Mùi cơ thể
Khi dậy thì, các tuyến mồ hôi tăng cường hoạt động, chất tiết mồ hôi đổ nhiều khiến cơ thể một số bạn có mùi khác đi, rõ nhất là mùi ở nách và cơ quan sinh dục.
Mùi cơ thể mỗi người một khác. Người thính mũi coi nó là một đặc điểm nhận dạng, là sự hấp dẫn riêng. Nhưng có nhiều bạn khó chịu vì nách có mùi hôi. Thực ra mồ hôi mới ra khỏi cơ thể không hôi, nhưng sau đó bị vi khuẩn phân huỷ nên có mùi, có người hôi, có người không. Cách xử lý tốt nhất là mặc áo bằng vải cotton thấm ẩm và thoáng khí, để mồ hôi dễ bay hơi. Ngoài ra, cần tắm rửa, thay áo thường xuyên để nách không kịp hôi. Có bạn dùng chanh hoặc phèn chua xát vào nách sau khi tắm để giảm mùi hôi, bạn hãy thử xem. Nếu ở thành phố, bạn có thể tìm mua chất khử mùi.
Cơ quan sinh dục có mùi nồng mạnh là thường, bạn chớ bao giờ dùng chanh, chất khử mùi hay nước hoa... để giảm mùi nhé. Lý do là các chất đó có thể làm mất cân bằng các vi khuẩn nơi đây, gây bệnh hoặc gây dị ứng cho da. Bạn chỉ nên rửa hằng ngày với ít xà phòng thơm mà thôi.
* Về tâm lý
Tuổi dậy thì cũng là tuổi hình thành tính cách, suy nghĩ, cách sống. Cha mẹ và thầy cô ngày ngày hướng dẫn bạn, chuẩn bị cho bạn vào đời. Nhưng ngoài những lời dạy của cha mẹ và thầy cô, bạn còn xem sách báo, phim ảnh và nghe bao chuyện của bạn bè, của người ngoài đường phố. Tất cả đều ảnh hưởng đến suy nghĩ của bạn. Chẳng đáng ngạc nhiên khi bạn bối rối về cơ thể mình hoặc không biết cách xử sự trong quan hệ với một người bạn khác giới đặc biệt. Chúng ta hãy cùng bàn nhé.
Cảm nhận về cơ thể mình
Mỗi con người có một bộ nhiễm sắc thể quy định các đặc điểm của cơ thể. Đây là yếu tố hàng đầu quyết định hình dáng cơ thể bạn, sau đó mới đến dinh dưỡng, tập luyện. Bộ nhiễm sắc thể rất phong phú nên con người mỗi người một vẻ. Vậy mà có không ít bạn gái đau khổ vì không có vóc dáng cao, thân hình mảnh, bộ ngực lớn như người mẫu. Không ít bạn trai tự dằn vặt vì cơ thể không vạm vỡ to cao như các chàng lực sĩ. Bạn nên biết rằng, những người mẫu đó chỉ chiếm tỷ lệ rất thấp so với toàn thể dân số. Vì vậy chẳng nên so bì với họ.
Cũng xin hỏi bạn: Cái đẹp là gì? Cái đẹp là thứ không có công thức, khuôn mẫu. Ở đời có bao vẻ đẹp khác nhau. Người này có đôi mắt đẹp, người khác có nụ cười duyên... Bạn cũng có thể rất đẹp nếu có một nét tính cách đẹp như lòng nhân ái, tính tự tin, sự chân thành, sức sống dồi dào...
Muốn đẹp về hình thể, bạn hãy ăn uống tốt, vận động nhiều, tập luyện thể dục thể thao. Nhưng bạn nên tâm niệm rằng dù không giống người mẫu hay lực sĩ, bạn vẫn đẹp một vẻ đẹp riêng của mình. Bạn không tin ư? Hãy thử làm một bài tập này: Không nghĩ đến khiếm khuyết mà hãy dành nửa tiếng tìm ra những điểm hay, điểm đẹp của mình... Thế nào? Chắc không hiếm những điểm mà bạn tự hào phải không? Đừng làm người ưa than vãn, bới móc khuyết điểm ở mình, bởi như vậy thì bạn khó mà đẹp được. Nếu bạn tự tin vào vẻ đẹp của bản thân, tự bạn sẽ toát lên cái đẹp. Bạn cứ thử nghiệm mà xem.
Quan hệ giới tính
Có nhiều điều cần suy nghĩ trong quan hệ với bạn khác giới của các chàng trai, cô gái ở tuổi dậy thì. Bạn nghĩ gì về câu chuyện sau:
Sơn và Lam học cùng trường trung học. Lam 17 tuổi, học lớp 11A. Sơn 18 tuổi, học lớp 12H. Hai người chơi chung một hội bạn đông, hay gặp gỡ, chơi thể thao, ca hát, đi chơi. Họ có cảm tình và thích ở gần nhau. Trong các chuyến đi xa của hội, Sơn mượn xe máy của bố để chở Lam. Ngoài những buổi đi chơi cả nhóm, hai bạn thỉnh thoảng có hẹn gặp nhau riêng. Họ thích dắt tay nhau đi dọc bờ hồ. Rồi họ ngồi xuống ghế bên hồ tâm sự, trao nhau nụ hôn đầu.
Bạn bè bàn tán về cặp Sơn - Lam. Bạn gái thân của Lam ngưỡng mộ Sơn bảnh trai, vui tính. Hai bạn trai chí cốt của Sơn đùa rất bạo: “Kết rồi hả? Tình yêu thời mới đã “có gì” chưa? Kể cho hội này nghe đi”. Những câu đùa ấy tác động đến suy nghĩ của Sơn, khiến cậu nghĩ nhiều hơn đến “chuyện ấy”.
Rồi một hôm họ đi vào công viên âu yếm nhau. Họ trở nên rất thân thiết, cả hai cảm thấy xốn xang. Lam có phần hoảng sợ, nhưng Sơn bảo: “Chúng mình yêu nhau mà. Có gì khác đâu”. Sơn muốn đi xa hơn, Lam ngăn lại: “Đừng làm thế anh. Đừng mà”. Nhưng Sơn tỏ ra dịu dàng, hôn Lam say đắm và cố nài thêm bằng cả lời nói và hành động. Và thế là họ đã quan hệ tình dục. Sau buổi đó, cả hai đều thấy ngượng ngùng. Lam lo sợ, nhưng mỗi lần gặp nhau, Sơn lại nói: “Mình đã làm thế rồi thì cứ tiếp tục, có sao đâu”. Cả hai đều không nhắc đến những hậu quả có thể xảy ra và cách phòng tránh.
Sau 2 tháng, Lam thấy mình không hành kinh nữa. Cô lo sợ, cầu mong rằng đó chỉ là kinh nguyệt thất thường. Cô không dám nói với ai, kể cả Sơn. May mà mẹ Lam thấy con gái bất thường, đưa cô đi khám và biết là cô có thai. Lam phải nạo thai. Cô rất đau khổ sau việc đó. Mẹ Lam giận con và bạn trai của cô. Còn Sơn thì hoảng sợ, hoang mang. Hai bạn cãi nhau và ít gặp nhau hơn trước. Rồi họ không còn chơi với nhau nữa.
Tại sao đoạn kết lại buồn vậy? Chắc bạn có nhiều ý kiến về những việc Sơn và Lam nên làm và không nên làm. Bạn nghĩ gì về các câu hỏi dưới đây:
- Sơn và Lam có nên quan hệ tình dục khi họ còn đang ở tuổi học sinh không?
- Tình cảm của họ đã được coi là đủ chín chắn để có quan hệ tình dục hay chưa?
- Những ảnh hưởng nào có thể xảy ra với Sơn và Lam khi họ không có kiến thức về giới tính, tình dục mà cứ “làm liều”?
- Khi sự cố xảy ra, họ có nên nói với người lớn tuổi hơn? Họ nên làm gì?
- Sơn có nên ép Lam quan hệ tình dục khi cô không muốn không?
- Cách xử sự của Lam như vậy đã thực sự có trách nhiệm với bản thân chưa?
Bạn có suy nghĩ gì về một đoạn kết thúc khác như sau:
Rồi một hôm họ đi vào công viên âu yếm nhau. Họ trở nên rất thân thiết, cả hai cảm thấy xốn xang. Lam có phần hoảng sợ, nhưng Sơn bảo: “Chúng mình yêu nhau mà. Có gì khác đâu”. Sơn muốn đi xa hơn, Lam ngăn lại: “Đừng làm thế anh. Đừng mà. Chúng mình còn trẻ, còn nhiều thời gian mà”. Sơn tỏ ra dịu dàng, hôn Lam say đắm và cố nài thêm bằng cả lời nói và hành động. Nhưng Lam kiên quyết từ chối. Cô giải thích cho Sơn hiểu họ còn hai năm học phổ thông nữa, và trong tương lai có thể họ còn học cao hơn nữa, họ còn rất nhiều việc phải làm trước khi xây dựng gia đình. Sơn tỏ ra luyến tiếc nhưng đồng ý vì thấy Lam có lý. Hai bạn nhất trí sẽ tìm sách đọc về giới tính, tình dục trước khi họ có một quyết định khác về chuyện này... Rồi họ chuyển sang đề tài khác, và một lúc sau, hai người lại cười nói vui vẻ như đã quên chuyện vừa xảy ra.