Chương 4

Lời tác giả Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6 Lời bạt

Tôi không cam đoan những sự kiện tôi trình bày ở đây là chính xác. Lúc này tôi cảm thấy thậm chí khó sắp xếp lại theo trình tự lịch sử đáng tin cậy những tên gọi đất nước và xóm làng mà tôi cùng em đã lưu lại một khoảng thời gian nào đó trên con đường mà chúng tôi đã cùng đi qua. Đại thể con đường này như sau: Cyprus, nơi em ra đời và là nơi em lần đầu hiện ra trước cặp mắt sửng sốt của tôi trong ánh hoàng hôn trên nền bầu trời xanh thẳm và bọt trắng tinh của con sóng chậm rãi liếm dải bờ hoang, là cái nơi ở đâu đó giữa Paphos và Kuklia; Hy Lạp, nơi chúng ta tình cờ đã lạc vào một lễ hội ồn ào trong một thành phố hiện đại ở miền Nam Peloponese, khoảng đoạn giữa của dòng sông Evrotas, liền kề với những đống đổ nát tan hoang của thành phố - quốc gia cổ đại đã mang tên gọi mới, nhưng trước khi bị người Dorian chinh phục, nó được gọi tên là Amyclae; Italy, nơi em đã mời cậu bé xinh đẹp những thức kích dục trong cái thành phố xinh đẹp nằm trên 118 hòn đảo mà chỉ vào năm 1866 theo hiệp ước Vienna mới được chuyển từ nước Áo sang Vương quốc Italy; nước Áo, nơi chúng ta đã thuê căn hộ trong ngôi nhà lớn có những ô cửa sổ lồi ra và hành lang ngoài, từ cửa sổ căn hộ trông rất rõ cột tháp Anna linh thiêng, trong thành phố trên sông Inn, trước đây là thủ phủ tuyến Tyrolean của các phó vương, và là nơi sau đó ông bác sĩ và chàng thủ thư cũng đến; là nước Đức, miền Nam đất Baden-Wuerttemberg, trên bờ sông Rhin, bên hồ Boden, ở chỗ mà có thời kỳ người La Mã chẳng hiểu sao lại chọn xây dựng một pháo đài lớn và bây giờ tọa lạc một thành phố nhỏ nước Đức của chàng thủ thư mà trước khi chúng tôi xuất hiện vẫn là một cư dân bình thường; lãnh địa Liechtenstein, nơi ông bá tước to lớn đã chỉ cho chúng tôi các danh thắng của thành phố, và cả ở hữu ngạn sông Rhin, nhưng đã là dưới chân dãy núi Retikon thật đáng tự hào với vô số vườn cây và ruộng nho; và cuối cùng là Thụy Sĩ, nơi chúng ta đã chia tay, tôi không còn thiết sống nữa, còn em mang vết lằn cái tát của tôi trên má và nụ cười hoang mang trên môi. Hoặc đầu tiên là nước Đức, còn sau đó mới là Liechtenstein? Kệ vậy. Điều đó thì có nghĩa gì cơ chứ?
Tất cả cái mớ bòng bong hỗn độn này không làm thay đổi sự kiện ông bác sĩ và chàng thủ thư đã trở thành đôi bạn không thể chia cách, còn bá tước với cậu bé - đôi tình nhân. Và mặc dù chàng gù rầu rĩ và ông bác sĩ lạc quan tin tưởng là đôi bạn trái ngược nhau giống như những nhân vật nổi tiếng trong hài kịch mặt nạ Italy, tôi cảm thấy một cách chắc chắn điều gắn bó họ lại với nhau chính là tình bạn.
Người ta thường thấy đôi bạn kỳ quặc này thong thả dạo chơi giữa những bụi trúc đào, hoa chuông, cẩm chướng, cúc tây, cỏ chân ngỗng cao thấp, đỗ tùng, đỗ quyên và bách giả ở trong vườn cây nổi tiếng của thành phố Tyrol 9 lớn nhất quả đất. Hoạt bát và vui vẻ, ông già Arlequin cân đối, hồng hào, với mớ tóc bạc bờm xờm ngỗ nghịch thò ra dưới chiếc mũ len đỏ, dận chân đôi giày leo núi chắc chắn, hăng hái tựa vào cây gậy nặng xù xì như thể ông đang đi không phải trong khu vườn thực vật bằng phẳng, mà đang leo lên một đỉnh cao đầy mây phủ. Bác sĩ gần như luôn mồm nói cái gì đó bằng giọng cao, oang oang, hơi rè vỡ, âm sắc luôn có vẻ giễu cợt, nghịch ngợm, rất hay vung vẩy tay chân một cách xúc động, đôi khi nôn nóng giậm chân như ngựa nhốt chuồng, rồi bỗng dưng bước dồn đến nỗi sau đó buộc phải dừng lại để đợi anh gù Piero lúc nào cũng đóng bộ đen kịt, mắt dán xuống đất, đang nặng nhọc bước chậm chạp, mặc dù thân hình gầy mảnh còm nhom. Ông bác sĩ, người hình như quan tâm đến tất cả mọi thứ trên đời, có thói quen nói nhiều, nhanh và liên tục chuyển từ đề tài này sang đề tài khác, không để cho người đối thoại có thời gian hiểu được mối liên hệ bí ẩn và nói chung không trực tiếp đã gắn kết những sự việc được nhớ đến trong cái đầu không lớn và trông rất tươm tất của mình. Chàng thủ thư thì chỉ ám ảnh riêng với tình yêu của em, ám ảnh như thể bị chứng cuồng si. Anh chàng hàng năm trời nghiền ngẫm và phân tích tất cả những sự kiện đã qua có gắn với em. Anh ta căm ghét bản thân vì cái lỗi lầm vô lý đã phạm phải, căm ghét cả em vì đã không cho cơ hội sửa chữa. Sau đó, hối hận và khóc vì mềm lòng, vì hàm ơn, thường đắm mình trong hy vọng ngọt ngào rằng nếu đoán biết được hết ý nghĩa của những dấu hiệu em đã hào phóng ban tặng, mà chỉ vì lười suy nghĩ không tha thứ được chàng đã không nhận thấy trong những lời nói và hành vi của em, thì số phận đã đoái thương và mang em trở lại cho chàng một lần nữa.
Để hiểu được rốt cục em muốn nhắn nhủ điều gì khi giấu giữa các trang sách dày một ngọn cỏ kết nút, chàng ta đã tìm hiểu về gốc gác thực vật, nghĩ rất lung về ý nghĩa những từ thu được bằng cách hoán đổi chữ cái trong tên Latin của nó. Nhưng tin chắc vào sự hoài công của việc làm này và gần như đã tuyệt vọng, chàng ta bỗng trải nghiệm một linh cảm kỳ diệu. Bây giờ chàng hoàn toàn tin chắc rằng cái có ý nghĩa không phải là cọng cỏ, mà là cuốn sách để đặt nó vào. Dằn vặt kinh khủng suốt đêm sau điều phát hiện đó trong những nỗ lực phát kiệt quệ nhưng than ôi lại chẳng có kết quả gì để nhớ lại nhan đề và tên tác giả cuốn sách, trong cơn nửa mê nửa tỉnh nhìn thấy trước mắt chính cái trang sách là cả mật mã phức tạp nhất lẫn linh cảm cứu vớt với cọng cỏ khô úa ở đoạn bắt đầu bằng chữ cái "A", anh chàng rán sức đọc đoạn văn bản nằm ở dưới, nhưng chữ nghĩa cứ nhoè đôi, trôi tuột và chạy đi đằng nào mất.
Buổi sáng, vừa đúng giờ mở cửa, anh chàng loạng choạng lao bổ đến thư viện công cộng, từ lối vào đã nhảy xổ vào một nhân viên, lắp bắp khổ sở xin mượn cuốn sách về lớp Lưỡng cư đó. Anh chàng giận dữ miêu tả cho kẻ đồng nghiệp đang nhún vai vẻ thờ ơ về kích cỡ và màu của cuốn sách, nhắc kèm phỏng chừng năm xuất bản, và suýt phát khóc lạy van xin được phép xem thư mục. Sau một hồi lâu phản đối, anh nhân viên thư viện miễn cưỡng nhượng bộ, nhưng sau đó không một phút rời cặp mắt cảnh giác khỏi anh gù, hoàn toàn tin chắc rằng đang dính phải thằng khùng. Anh chàng chim chích tìm mãi, tìm mãi, nhưng không tài nào tìm thấy cuốn sách quỷ quái mà cuộc đời anh chàng hình như phụ thuộc vào nó, mặt trời lướt vụt trên bầu trời, thô bạo xua tan tác những đám mây lờ lững, bất ngờ vui vẻ chiếu xuyên bóng tối, kim giờ đồng hồ phi vùn vụt điên cuồng, bất chấp tất cả các luật lệ của con người, vượt hết phút và giây, còn đồng nghiệp phát cáu của chàng thủ thư đã gọi thêm viên tuỳ phái để cùng tống cổ khỏi toà nhà đã đóng cửa vị khách phiền nhiễu, khi rốt cuộc anh chàng đã tìm thấy cái cần tìm, và vẻ mặt rạng rỡ bất ngờ, đắc thắng giơ quá đầu tấm phiếu ghi thông tin lưu giữ cuốn sách, đề nghị lập tức được mượn chính nó. Nhưng ngày làm việc đã hết, và hai gã đàn ông lực lưỡng dễ dàng xách nách kẻ cứng đầu, lôi anh gù cố cưỡng lại ra thẳng ngoài phố, và đáp lại những lời khẩn khoản, nguyền rủa và đe dọa, viên công chức thư viện rất lịch sự yêu cầu quý ngài mê sách ghé đến vào ngày mai. Anh chàng đáng thương như cảm thấy khó chịu đựng nổi thêm một đêm mơ hồ và chống chếnh trên bờ hạnh phúc và đau khổ, nhưng trái với dự đoán, vừa đặt lưng lên giường, anh ta đã thiếp vào giấc ngủ sâu, yên ổn, và chỉ thức giấc vào buổi trưa, bỏ lỡ giờ mở cửa thư viện mà hôm qua anh chàng cảm thấy dường như chờ đợi nó thật khó khăn. Còn khi anh chàng bước vào thư viện, anh nhân viên quen biết lẳng lặng đưa ra cuốn sách, lấy làm lạ là cái gã điên khùng hôm qua, ngày hôm nay đã biến thành một quý ngài đáng kính, và điềm tĩnh với những cử chỉ không chê vào đâu được. Chàng chim chích vùi đầu vào nghiên cứu đời sống lớp Lưỡng cư và từ ngày đó chỉ nói chuyện về bọn chúng. Biết thú vui mới của bạn, không tỏ ra mảy may ngạc nhiên, bác sĩ thông báo vẻ kẻ cả rằng hồi xưa mình cũng đã nghiên cứu lũ ếch. Nhưng đánh giá được phản ứng của chàng thủ thư trước một lời thú nhận thật hấp tấp, ông tức khắc thay đổi thái độ và đổi giọng hoàn toàn, với tiếng thở dài nuối tiếc, nói thêm rằng hàng năm có xấp xỉ mười nghìn những con vật vô tội này tuẫn tiết cho khoa học, và chuyện tiêu diệt dã man các sinh vật bất hạnh đã đến lúc chấm dứt từ lâu.
Nhưng sau đó ông ta lại cười toáng lên, khi nhớ dạo ở Nam Tư, một gã lái buôn lì lợm toan tống cho mình - chàng nước ngoài trẻ tuổi cả tin - một sinh vật quái gở không có mắt trông như con giun đỏ hồng màu thịt có cái đầu giống cá măng sáng màu hơn thân mình, lông mang tua tủa và những chiếc chân mềm nhỏ xíu. Gã bán hàng thề thốt rằng con quái vật này chính là "Rồng Holm" nổi tiếng đã chui từ lòng đất lên chỉ để gieo thêm những tai họa mới kinh khủng cho con người. Thực ra con vật quái gở là ấu trùng Neotenia đã đánh mất khả năng biến thái của một loài lưỡng thê tuyệt chủng xa xưa nào đó.
Nhưng từ Proteus ông bác sĩ đã chuyển hẳn sang nghiên cứu Neotenia, nghĩa là nghiên cứu khả năng sinh sản của ấu trùng một số chủng loại lưỡng thê có đuôi (Udorela) mà rồng lửa và sa giông cũng là một trong các đại diện. Đột nhiên tỏ ra lo lắng, ông kể rằng ở một số chủng loại Urodela này, sự biến thái, hay nói cách khác là sự biến đổi từ ấu trùng thành cá thể trưởng thành, nói chung không xảy ra, nhưng bù lại cơ quan sinh sản ở chúng vẫn phát triển. Chẳng hạn lưỡng thê Axolotli Châu Mỹ mà tên gọi dịch từ tiếng thổ dân Azteque nghĩa là "chơi vơi trong nước" có khả năng trong một khoảng thời gian dài không xác định không biến thái và đồng thời vẫn sinh sản tốt. Điều này có nghĩa, - ông bác sĩ kết luận, đắc thắng giơ một ngón tay thon dài và trắng lên, - là tồn tại khả năng phát triển tiến hóa không từ giai đoạn trưởng thành của tổ tiên, mà từ giai đoạn ấu trùng.
- Mà anh không thấy, - đột nhiên ông hạ giọng hỏi vẻ xúc động, tóm chặt cổ tay đỏ gay gắt của chàng thủ thư, - là nếu có chuyện không trải qua thời thơ ấu, thì có thể có cả sự bất tử sao?
Nhưng liếc sang người đối thoại và trông thấy vẻ giận dỗi trên mặt của một ấu trùng người yếu ớt, ông bác sĩ bối rối và bổ sung một cách hoàn toàn vô ích, rằng về sự bất tử chỉ là nói giả định thôi. Về chuyện này chàng chim chích, rõ là chẳng liên quan gì đến câu hỏi, rất nghiêm trang tuyên bố rằng tình yêu cần cho con người để họ không quên rằng mình đang sống, chứ không phải để được hạnh phúc. Vậy là mải tranh luận, họ đã đến gần đài phun nước, tiếng ồn của nước làm át cả câu chuyện, nhưng không ai trong đôi bạn cao giọng thêm. Ông bác sĩ già trông sảng khoái và nhẹ nhõm như túm lông bồ công anh trắng nõn, còn chàng thủ thư gù bị hồi ức về nỗi đau lòng của bản thân làm cho cong gập hơn vẻ tàn tật bẩm sinh thì nhìn xuống đất, yếu ớt khép đôi mắt ếch gỗ lúc nào cũng lơ mơ, đau khổ của mình, chậm chạp phát ngôn những lời khiến bác sĩ đến bây giờ hãy còn sợ hãi bởi sự thông thái già dặn đến vậy, và ông không thể tin rằng người đối thoại trẻ hơn mình gần nửa thế kỷ.
- Tại sao ông lại cho rằng tôi giống con ếch? Tự tôi cảm thấy hình như mắt tôi giống mắt cá hơn đấy chứ, - chàng thủ thư hỏi sau một hồi lâu im lặng.
- Không! - Bác sĩ nóng nảy phản đối. - Lũ cá bị cận thị cơ mà!
Cuộc chuyện trò này của họ xảy ra đúng vào khoảng thời gian, do quá mải mê với loài lưỡng cư, chàng gù kiếm về hai con ếch ở đầm đầu tiên - đều là ếch cái, một con cóc tía Bufo Bufo - thuộc dạng cóc thường mà chàng ta ưa thích hơn cả vì trong cảnh giam hãm cuộc sống của nó kéo dài hơn. Chàng thủ thư nuôi con cóc bằng cỏ trong chiếc bể lớn có ngôi nhà đồ chơi xinh xinh, một vùng thủy vực tròn tự tạo trên thành bể, thường xuyên chu đáo trang bị thêm tiện nghi, ấm lòng với ý nghĩ con vật vụng về cảm động có cái lưng nâu và chiếc bụng trắng lem nhem mềm mềm này sẽ sống bên cạnh chàng ba mươi sáu năm dài và hạnh phúc. Và nếu chuyện chăm lo cho con cóc không đem lại cho chàng gì hơn ngoài thú vui, thì lũ ếch bất ngờ mang đến cho chàng những món quà đặc biệt mà chàng thủ thư hoàn toàn chưa sẵn sàng để đón nhận.
Chẳng mấy chốc đã thấy rõ, mặc dù bản chất là loài thụ tinh ngoài, lũ ếch lại hết sức cần giao phối. Thiếu quá trình này việc đẻ trứng của chúng hoàn toàn không diễn ra, và những cái trứng dồn ứ trong buồng trứng của lũ ếch cái phình tướng lên, đedọa làm vỡ tung những con vật bất hạnh. Trong tình huống nguy kịch này chàng thủ thư đã biết tìm ra một cách giải quyết duy nhất đúng. Thay vì mất thời gian tìm những con đực thích hợp sẽ dùng chi trước ôm bám lũ ếch cái, giúp nó thoát ứ trứng, chàng gù đã thử làm một việc mạo hiểm là thực hiện hành động từ tâm này bằng chính sức mình.
Đặt con bệnh thứ nhất vào nước, anh chàng dùng tay trái nhẹ nhàng lật ngửa nó, với hai ngón run rẩy của bàn tay phải ấn nhẹ hai bên bụng, giúp con ếch tống cái trứng đang chực làm nổ tung thân ra bên ngoài. Với vẻ thú vị, háo hức dõi theo các động tác của anh chàng, bác sĩ say mê nhìn bạn xuyên qua chiếc bình nước, cất giọng đằng hắng oai vệ và bày tỏ ý nghĩ theo ý ông xứng đáng là lời ngợi khen cao nhất, rằng chàng cựu thủ thư hoàn toàn có thể đạt được những thành tựu không nhỏ trên địa hạt sinh vật học hoặc thậm chí là dược lý học. Nhưng lại nghi ngờ bị nhạo báng, anh gù giương đôi mắt không màu nhìn bác sĩ và với vẻ đau buồn nghiêm trang đáp lại, rằng nếu bác sĩ có ý nói đến các chức năng của một viên dược lý, thì anh ta quả thực hoàn toàn có sở hữu những tài năng thích hợp. Ông già lắm mưu mẹo bày tỏ trên khuôn mặt vẻ tin tưởng chân thành, và chàng cựu thủ thư có vẻ bất đắc dĩ giải thích rằng vào thời của các vị Targhelia cuối cùng, sau các nạn đói, đại dịch hay đại họa khác nào đó, thành phố cần được khử nhiễm, người ta sẽ dẫn trên phố kẻ gọi là pharmakos - tức là người bị mang làm nạn nhân chuộc tội thay cho tất cả (“Con dê cứu chuộc!”, - bác sĩ phá lên cười vui vẻ), thông thường những ai bị căm ghét nhất hoặc một thị dân xấu xí kỳ quặc nhất sẽ bị chọn vào vai trò này. Người đó sẽ nhận vào mình toàn bộ điều gở xấu xa và bị xua đuổi ra ngoài thành, còn ở bên ngoài tường thành được trao vào tay bánh mì, pho mát, trái vả, và trong điệu sáo đặc biệt người ta dùng cành vả hoang cùng cây hành biển quất vào hạ bộ anh ta. Vậy nên có những người làm ra thuốc, còn có những người thân bị mang ra làm thuốc - anh gù u ám thốt ra lời kết.
Câu chuyện kể khiến bác sĩ phấn khích thực sự. Ông tắc lưỡi, khoan khoái xoa xuýt đôi bàn tay già nua trắng nhợt của mình, còn chàng thủ thư, không chớp mắt, nhìn ông ta bằng cái nhìn kiệt lực, nhưng kèm với oán trách, cứ như thể gom hết buồn đau của cả thế giới vào trong đó. Ông bác sĩ nổi cơn tức giận, lập tức trở nên nghiêm trang, khăng khăng buộc phải lắng nghe những lời của ông bằng cách gõ hai ngón tay xương xẩu trên mu bàn tay lạnh lẽo hệt con ếch chết của chàng thủ thư, điên tiết hét vào mặt chàng ta: "Này anh bạn của tôi, anh không cảm thấy rằng anh đã si mê quá đỗi, nên có lẽ sẽ chẳng đánh đổi sự què quặt của mình lấy bất kỳ kho báu nào trên đời hay không?", rồi nóng nảy đứng bật dậy và ra khỏi phòng, nhưng một tích tắc đã quay trở lại và sau khi bằng đôi mắt lạnh băng phóng vào chàng thủ thư ánh chớp xanh thiêu đốt, lại bỏ đi, dập cửa váng cả óc.
Anh gù nhất định không bỏ qua cho ông vì câu nói này.
 
Sang ngày hôm sau, khi ông bác sĩ đã hoàn toàn quên mối bất hòa, với những lời chào hỏi vồn vã nhảy bổ sang bên kia đường đón gặp người bạn hôm trước, anh kia kênh kiệu khẽ nghiêng mình chào rồi im lặng đi tiếp đường mình. Còn sau đó ít lâu, khi tình cờ gặp nhau, họ chỉ trang trọng cúi chào, mặc cho ông bác sĩ đã nhiều lần thử tìm cách phá tan khối băng giá thù địch nơi chàng gù khó đăm đăm, anh kia vẫn không nao núng, càng tỏ ra lịch thiệp và lạnh nhạt hơn. Hình như anh gù thậm chí còn khoái chí khi đẩy ra khỏi cuộc sống của mình con người duy nhất còn lại trong đó. Mà có thể ngược lại, anh chàng đã lặp lại trong quan hệ với ông bác sĩ mà chắc chắn anh ta đã yêu quý theo cách của mình, chính cái kịch bản theo đó trước đây em đã thiết lập những mối quan hệ của mình với anh ta.
Vì vậy hoặc không phải vậy, từ ngày đó anh gù luôn lẩn tránh mọi người. Sống ẩn mình, anh ta chăm bẵm lũ lưỡng thê, nuôi thêm những chủng loại mới, và nghiên cứu kỹ càng các sách chuyên ngành về lớp lưỡng thê. Vì những lý do có thể hiểu được anh chàng thôi không say mê bộ Urodela nữa, những con vật không chân, hao hao giống rắn về mặt thẩm mỹ trông rất khó ưa, nên anh chàng hoàn toàn chỉ còn quan tâm đến những lưỡng thê không đuôi, hơn nữa là còn vì tên gọi bộ của chúng bắt đầu bằng một chữ cái hoa mà anh ta nhớ đinh ninh: "A" - Anura.
Do phải duy trì nhiệt độ và độ ẩm cao một cách nhân tạo, tường và đồ gỗ trong nhà bắt đầu mốc meo hết cả, còn dưới chân lũ bọ đất chạy sục sạo thoăn thoắt. Đầu tiên anh gù liên tục mở cửa thông gió cả căn nhà, nhưng sau lần có con quạ bay qua cửa sổ cắp mỏ tha mất một cư dân có khả năng sống lâu là con cóc thường, anh chàng đóng kín mít các cửa. Một lần trong khoảng thời gian mất ngủ mệt mỏi kiệt quệ, nửa mơ nửa tỉnh kích động, anh chàng cảm thấy hình như đang mọc bám vào túi áo ngực của mình những vòi trứng ếch hình phễu, và cứ mỗi lần trái tim co bóp chúng bắt đầu lần lượt co thắt và nở giãn ra, tóm hút những quả trứng con từ khoang thân, sau đó nhẹ nhàng bao bọc những cái trứng bằng các lớp vỏ nhầy nhớt và nhanh chóng trương phình lên, cuối cùng, những cái trứng bao bọc kỹ lưỡng đó được thận trọng tống đẩy ra bên ngoài. Sau lúc thức giấc vào buổi sáng, anh chàng đã nhớ lại thật rõ ràng và mãnh liệt những cảm giác bất thường, xáo động ban đêm đó, và bắt đầu bằng tấm lòng trìu mến thuần túy của kẻ sinh thành trông nom những cái trứng đang phát triển trong vương quốc của mình.
Anh chàng để ra hàng giờ ngồi ngắm những quả cầu nhỏ gần như trong suốt có những con ngươi sẫm màu của sự sống ở bên trong, quan sát lũ nòng nọc chuẩn bị chào đời làm tan vỏ bằng men hạch của chúng và thoát ra bên ngoài. Còn sau đó, xem chúng treo như những chiếc đinh lớn trên màng vỏ trứng rỗng, giữ mình bằng giác bám hình móng ngựa. Rồi sau nữa, như bắt đầu tích cực hấp thụ dinh dưỡng, lũ nòng nọc ăn chính những cái vỏ đã bao bọc chúng buổi đầu đời. Đến ngày thứ hai mươi lăm, anh chàng đột nhiên thán phục nhận ra nòng nọc đã mọc ra những chi sau có thể nhìn thấy rõ. Còn sang ngày thứ năm mươi - ở lũ lau nhau đó, xuyên thủng nắp mang thò ra những chi trước giống cánh tay người một cách cảm động, đến nỗi anh gù hạnh phúc không thể từ chối bản thân cái sự thích thú được thận trọng khẽ sờ tay vào chúng. Và cuối cùng giai đoạn biến thái đã đến. Đó quả là một chiến thắng! Một chiến thắng mong đợi, và anh chàng đã ở trong cái trạng thái phấn hứng hân hoan đến mấy ngày liền.
Anh chàng sống với niềm say mê chăm bẵm những đồ đệ nhớt nhát đó, lúc rảnh rỗi thì chúi mũi tìm kiếm trong sách những chuyện thần thoại và truyền thuyết dân gian dính dáng đến lũ ếch và cóc. Anh chàng đã biết được ở Trung Hoa người ta so sánh cóc với khởi nguyên Âm và Mặt trăng, và chính con cóc, theo truyền thuyết, đã nuốt vì tinh tú của đêm lúc nguyệt thực. Rằng ở châu Âu nó được coi là biểu tượng giống cái, người ta dùng nó để giúp các cuộc sinh nở dễ dàng hơn và chữa bệnh đàn bà ("Có những người làm ra các vị thuốc, còn có những người thân bị đem ra làm thuốc", - anh gù cười phá lên), và còn nữa, người ta nhìn thấy nơi nó "linh hồn khốn khổ" của con người chết khi chưa thực hiện xong lời thề, nay trong hình hài của con vật bị rẻ rúng sẽ phải hoàn thành điều đó. Rằng có những dân tộc xem con cóc là hiện thân của các vị gia thần, giống bà mẹ tận tình che chở cho ngôi nhà, và nếu được đối xử tốt sẽ giáng phúc cho. Rằng thần Ka đầu ếch của người Ai Cập là một trong những hóa thân của thần Chân lý Pta, còn nữ thần đầu ếch Heka là biểu tượng của nước. Rằng dân Hy Lạp hoàn toàn nghiêm túc cho rằng chiếc lưỡi ếch đặt lên tim người đàn bà đang ngủ sẽ khiến cô ta trả lời đúng sự thật mọi câu hỏi. Rằng các dân bản địa Mehico dùng chất độc bài tiết của cóc như một công cụ mạnh tác động đến ý thức. Rằng ở thành Thebes cổ đại người ta thậm chí đã phát hiện thấy món cao xương ếch sông Nil. Và rằng lũ cóc, cũng như ếch, trong tưởng tượng của con người luôn gắn với tư tưởng phục sinh và luân hồi (“Con vật thần diệu!”, - anh gù thì thầm cảm tạ).
Còn trong căn phòng vốn là phòng ngủ lẫn phòng làm việc của con người yêu quên mình ấy, phía trên giường ngủ treo các mấy bức tranh gỗ, một có nguồn gốc từ cuốn sách Atlanta đã mất (1968) khắc hình con cóc ngồi trên ngực một người đàn bà trẻ và dòng đề từ bí ẩn ở bên dưới: "Hãy đặt cóc lên ngực người đàn bà để nó bú cô ta, và khi người đàn bà chết đi, con cóc sẽ nhờ sữa mà trở nên rất lớn", còn một bức khác có xuất xứ từ công trình Các biểu tượng (M.M. Maier, 1967) mang hình chim đại bàng và con cóc bị cùm cùng dây xích.
Ở tất cả các phòng còn lại, bơi lội trong những bể cá lớn, nhảy nhót hay chạy loăng quăng nháo nhác giữa đám cỏ và lá mục, chui trong đất, leo trên các bức tường hoặc liệng qua lại suốt căn phòng giữa những cây thân gỗ đóng chắc chắn và cách xa nhau là các tạo vật kỳ lạ và rất khác nhau, - rất to lớn hay bé tí tẹo, một mầu hay lốm đốm, nâu, đen kịt, đỏ san hô, màu chanh, xanh gắt, màu ô liu, xanh ánh bạc, màu đất, màu ngà voi, trắng hồng, màu sô cô la, xanh xám sậm, xanh lục ánh kim, màu cẩm thạch, đỏ son, đỏ gạch, trắng sữa, màu ngọc bích, tím hoa tử đinh hương, vàng đất, màu ngọc trai, da cam và xanh lam - và cái điệu nhạc lộn xộn chối tai của chúng váng óc, náo động bởi sự tràn ngập và đa dạng của đủ thứ giọng tạo nên nó đến mức khiến người ta phải nghĩ ngợi về sự vĩ đại của Tạo hóa, và không thể hiểu nổi cái hoàn thiện trong sáng tạo của Ngài. Như chiếc đồng hồ cổ kêu tích tắc, con cóc tía bụng đỏ nằm xoãi trong nước buông cái đoản âm mi thứ "uk", con cóc tía bụng vàng đáp lại nó bằng cái âm "Guu... guu..." kéo dài êm ái nghe hệt như tiếng chuông thủy tinh, con cóc đỡ đẻ ngân nga, con nhái bén bé nhỏ hát bằng giọng kim du dương, nhưng hét lên như chó sủa, cắt ngang tiếng nó là một con Eleutherodactylus inoptatus, ”tuk, tuk, tuk", - con nhái bay kêu lọc xọc dưới nước, Leptodactylus ocellatus huýt lên như người gọi chó, người đẹp mắt xanh thẳm là nhái ngọc trai xứ Brazil hát giọng thần tiên, gợi liên tưởng đến giọng hót của chim, con ếch đầm lầy Paludicola fuscomaculata khi thì phình họng, lúc trương bụng, phát ra tiếng kêu giống mèo con meo meo, con ếch cây kêu oạp oạp như vịt, một con nhái Venezuela thân thon đẹp nhìn quanh bằng đôi mắt xanh lơ to tròn họa lại tiếng ồn ào say sưa vui vẻ dưới nước, con ếch cạn reo như tiếng suối mùa xuân róc rách âm vang, bằng âm thanh chối tai như thể có ai cứa con dao vào món đồ sứ thông báo về sự hiện diện của bản thân con nhái bén Hyla Emrichi, bằng tiếng thét ầm như búa gõ khay đồng, con nhái thợ rèn kêu váng cả óc, con ếch Tiểu Á khoan khoái gừ gừ, nhảy nhót và dùng chân sau đập đập vào mõm mình, con nhái chuối Cameroon phát ra những âm rung du dương, nhại giọng lạc đà Karolinka, còn bên cạnh nó một con ếch xù xì bất mãn làu nhàu, và gần như át tiếng cả lũ, con ếch bò Rana Catesbeiana rống ầm lên.
Chàng thủ thư sống trong cái thế giới ồn ào, điên rồ nhưng thật tuyệt diệu, kỳ lạ và sôi động quyến rũ của mình, giữa tất cả những tạo vật chỉ có vẻ như vụng về, nhưng thực ra rất hoàn hảo, mỹ miều, và dịu dàng mơ đến một sinh vật khổng lồ nặng ba kilogam, đến những con ếch có lông và có sừng, đến con nhái mỏ trông giống con voi con, đến con nhái xứ lạnh mang trên lưng bản đồ đảo kho báu, và con Rhacohorus Buergeri bay và hót tuyệt hay hệt như chim giá đắt kinh khủng bán ở các khu chợ nước Nhật, và thậm chí có lẽ đã hạnh phúc, nhưng mới xảy ra chuyện anh chàng đang đêm nhỏm phắt dậy, bật đèn sáng trưng soi kỹ bàn hai tay, mong tin chắc được rằng trên đó không có những "vết chai hôn nhân", hoặc da dẻ không biến đổi, không phá ra những hạch độc nhầy nhụa, gần như dí sát mặt vào gương tìm kiếm dấu vết của những cục xương mọc lồi bên trên mí mắt và các nốt phỏng rộp đua nhau nổi hai bên mép. Còn một thời gian sau, càng xa rời thực tế hơn, ở anh chàng đã xuất hiện thêm một chuyện kỳ quặc mới. Nửa đêm anh ta nhỏm dậy, áp lưng vào cái rầm cửa và cố định ngón tay ngang đỉnh đầu, nhẹ nhàng lấy lại nhịp đập đều đặn của trái tim, tin chắc nó vẫn nằm chính xác ở đúng vị trí mà một lần anh ta đã làm dấu. Anh gù cười hạnh phúc với niềm tin an ủi rằng nếu không phải anh ta bắt đầu lớn lên, thì có nghĩa là em vẫn còn sống. Lại ngả lưng xuống giường, anh chàng thiếp đi êm ái, giấu tay trong chăn. Người ta nói nhất định anh gù đã mất trí, nhưng theo tôi, anh ta chẳng qua chỉ hiến thân quá trọn vẹn cho tình yêu của mình mà thôi. Có lẽ có thể nói hệt như vậy về chàng Adonis, nhưng không lẽ những lời y hệt nhau lại có thể nói rõ những chuyện khác nhau đến thế?!
___________________
9 Thành phố vùng núi Alps, thuộc miền tây nước Áo và nam Italy - nổi tiếng về du lịch.