6. Anh Mù Tự Phụ

1. Trào Lộng U Mặc Là Gì? 2. Những Yếu Tố Chính Của U Mặc 3. Nước Thu 4. Mù Rờ Voi 5. Chim Biển 6. Anh Mù Tự Phụ 7. Mộng Hồ Điệp 8. Ném Đá 9. Rửa Tai 10. Dùng Chó Bắt Chuột 11. Bị Cọp Rượt 12. Thổi Sáo 13. Sướng... 14. Suối Trường Sinh 15. Túy Ngâm Tiên Sinh 16. Đức Uống Rượu 17. Ngũ Liễu Tiên Sinh 18. Đánh Cá Với Như Lai 19. Cầu Nước Trường Sinh 20. Mã Tuấn 21. Coi Bói 22. Đông Lăng 23. Người Đánh Xe Lừa 24. A Lưu 25. Cầu Cho Bạo Chúa Sống Lâu 26. Quên Thầy 27. Thịt Cừu Non 28. Đôi Dép Da 29. Hũ Vàng 30. Cưới Vợ 31. Ham Sống 32. Suối Hoa Đào 33. Tiền Xích Bích 34. Dương Xuân Bạch Tuyết 35. Mê Vàng 36. Sửa Giày 37. Đưa Nhau Ra Tòa 38. Lồng Đèn Tắt 39. Lệ Cơ 40. Cây Trên Núi 41. Khinh Trọng 42. Đi Sứ 43. 44. Liệt Tử nghèo khó, có khi đói khát nữa 45. Cười Người Khóc 46. Cướp Đất 47. Xin Bãi Nại 48. Nghèo Khổ 49. Cá Vui 50. Làm Giàu 51. Lê Đuôi Trong Bùn 52. Người Bán Thịt Dê 53. Nhân Trung Dài 54. Chí Nhân 55. Chiếc Bè 56. Kiêu Căng Là Gì? 57. U Tịnh Đại Sư 58. Giác Và Mộng 59. Ngôi Tướng Quốc 60. Lẽ Sống Chết 61. Nuôi Gà Đá 62. Lẽ Tất Nhiên Phải Vậy 63. Nhất Thống Sơn Hà 64. Vay Lúa 65. Học Bắn Cung 66. Đi Săn 67. Giàu Sang 68. Pháp Thuật Cao Cường

Có một người kia sinh ra là đã bị mù.
Sống trong một gian phòng, nhưng bởi anh không thấy gì cả, nên anh phủ nhận tất cả những gì người chung quanh quả quyết là có: "Tôi không tin, vì tôi không thấy"
Một vị lương y đem lòng thương hại, đi tìm cho ra một thứ linh dược trên Hy Mã Lạp Sơn về trị lành bệnh, anh ta sung sướng tự phụ bảo: Giờ đây tôi thấy được tất cả sự thật chung quanh tôi rồi!
Nhưng, có kẻ bảo với anh ta: Bạn ôi! Bạn chỉ thấy được những vật chung quanh bạn trong căn phòng này thôi: Có là bao. Ngoài kia, người ta còn thấy được mặt trời, mắt trăng cùng các vị tinh tú hằng hà đa số. Còn biết bao vật xấu, đẹp, lộng lẫy màu sắc huy hoàng mà bạn chưa thấy.
Anh chàng không tin. "Làm gì có được những cái đó! Tôi chưa thấy những cái đó. Cái gì có thể thấy được, tôi đã thấy tất cả rồi"
Một vị y sĩ khác bèn lên tận núi cao gặp được sơn thần chỉ cho một thứ linh dược khác đem về giúp cho anh ấy được cặp mắt sáng hơn và thấy xa hơn những vật chung quanh trong căn phòng của anh.
Bấy giờ, anh ta thấy được mặt trời, mắt trăng, các vì tinh tú trên không trung, mừng quá, và lòng tự phụ tự đắc lại tăng thêm. "Trước đây tôi không tin, nhưng bây giờ tôi thấy, tôi tin. Như thế, giờ đây không còn có gì mà tôi chẳng thấy chẳng biết. Đâu còn ai hơn tôi được nữa!"
Nhưng, lại có một hiền giả có cặp mắt thần, bảo với anh ta: "Cậu ơi! Cậu vừa hết mù, nhưng cậu vẫn chưa biết gì cả. Tại sao quá tự phụ như thế? Cũng như khi cậu ở trong phòng và tầm con mắt cậu không vượt khỏi bốn bức tường, cậu không tin có vật gì ngoài căn phòng của cậu. Giờ đây, tầm mắt cậu vượt khỏi bốn bức tường, thấy được nhiều vật xa hơn, nhưng với chừng mực của tầm mắt và lỗ tai của cậu, cậu làm gì biết có những vật ngoài ngàn dặm mà tai mắt cậu không làm sao mà nghe thấy được. Cậu có thấy những nguyên nhân nào đã cấu tạo ra cậu khi cậu còn nằm trong bào thai của mẹ cậu chăng? Ngoài cái vũ trụ nhỏ bé mà cậu đang sống đây, còn không biết bao nhiêu vũ trụ khác vô cùng to lớn và nhiều không thể kể như cát ở sông Hằng. Tại sao cậu dám tự phụ bảo rằng: Tôi thấy cả, tôi biết cả? Cậu vẫn còn là một anh mù, cậu vẫn còn là lấy tối làm sáng lấy sáng làm tối".
Lời bàn:
Bài văn u mặc này không biết muốn nhắm ai?
Chừng như câu nói tự tôn tự đại này: "Tôi không tin, bởi tôi thấy" dường như muốn nhắm với những nhà khoa học Tây phương nhất là với những kẻ "học mót" cái học chủ yếu là của Tây phương.
Một nhà khoa học về nguyên tử lực hiện đại đã long trọng tuyên bố: "Chính cái vô hình chỉ huy những cái hữu hình". Thật là một nhát búa trên đầu những nhà khoa học tay con vẫn còn luôn luôn ngạo nghễ chê những gì họ không thấy được đều là dị đoan mê tín cả. Nhà vật lý học Robert a. Milikan nói về một nhà thiên văn học ngày nay là Sir Jomes Jeans mà ý kiến về những lẽ huyền bí Vũ Trụ thường nghịch hẳn nhau, ông nói: "Có điều mà hai chúng tôi hết sức biết rõ một cách chắc chắn, là về điểm này, chúng tôi không ai biết gì cả".
Sự hiểu biết của con người càng thiển cận bao nhiêu lại càng làm cho con người càng tự đắc bấy nhiêu. Trái lại, sự hiểu biết con người càng rộng rãi bao nhiêu làm cho con người càng khiêm tốn bấy nhiêu, như lời nói này của Socrate: "Điều mà tôi biết rõ nhất, là tôi không biết gì cả".
Khoa học càng ngày càng tăng tiến, sẽ giúp cho chúng thấy rõ chúng ta cả thảy đều là những anh mù tự phụ này.
Lời khuyên dạy của hiền giả trên đây mới nghe tưởng chừng như lời nói của các nhà đại bác học của khoa nguyên tử học ngày nay rằng vật chất và tinh thần là một.
Ý nghĩa thâm diệu của bài văn này còn đi xa hơn nữa những gì đã bàn ở trên. Nó còn muốn nói đến cái mà nhà Phật gọi là "vạn cảnh giai không". Cái cười của Thánh Nhân quả là rất thâm trầm!