LỜI BÀN CỦA TÁC GIẢ

Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6 Chương 7 Chương 8 Chương 9 Chương 10 LỜI BÀN CỦA TÁC GIẢ

Xét trong một đoạn lịch sử của nàng Kim Tú Cầu, thì không  có điều gì lạ, để cho người xem đáng khen hay là đáng chê; Ban  đầu thì con gái lớn lên gả chồng, kết cuộc chồng chết, gia sản bị  lừa gạt, mà phải lưu lạc đất khách quê người, kịp đến gian nhân  cướp bóc, đem bán cho người Hoa kiều, phải tay vợ cả nồng nàng,  rồi tự tử; chuyện tầm thường như vậy, tưởng không nên ghi chép  làm chi, song có một cái bi quan về phong tục về thời đại, có ảnh  hưởng và quan hệ cho phụ nữ nước ta rất nhiều. Vì lấy cái tư cách  nàng Tú Cầu, không phải là một đứa con gái lẳng lơ, mà cảnh ngộ tráo chắc, gặp sự ruổi ro cho đáng, thế thì tại ai xui khiến? Chớ như nghe lời cha mẹ là hiếu, cứu giúp bạn bè là nghĩa, sống thác  phân minh, chẳng có hối hận đều gì, là chí khí; dẫu cho bậc trượng  phu xử trí việc đời, há chẳng phải cũng ngần ấy mà thôi ư?
Giả sử phong tục thuần tuý, giáo dục chính đáng, đâu có những người làm cha mẹ hủ bại đi tin thuật số; trọng sự lợi danh,  mà làm rối duyên con; Nếu mà thời đại thanh bình, pháp luật  nghiêm minh, đâu có những sự trái phép, diễn ra giữa chốn tỉnh  thành, gian cướp tứ tung, mà quan gia không tìm phương nã trị,  để một người đàn bà con gái, con nhà trâm anh, vợ người chức  tước, mà tiền của mất sạch thân thế phiêu lưu, không ai nhìn đến,  có oan mà không chỗ kêu, bơ vơ sóng dập gió vùi, ở trong một cái  hoàn cảnh hắc ắm, phần thì gia đình chôn lấp, phần thời xã hội  vày vò. Sinh thân người con gái đàn bà hồi bấy giờ, chẳng còn có công lý, tự chủ gì hết thảy, đau đớn thay! Khốc hại thay? Những  người làm cha mẹ há chẳng nên lấy đó mà làm gương hay sao?
Nhân nói đến đây, chợt nhớ lại những câu chuyện hôn thú mà cũng thuộc về cái thời đại lúc ấy, như nhà nào có con gái đẹp,  mà các bậc quyền môn quí hộ đã dòm dỏ đến, thời dầu gả hầu như  mười hai cũng phải gả, bất kể chỗ ấy là thiên đường hay là địa  ngục, bất kể đứa con gái có ưng hay không, cha mẹ chỉ nhắm mắt  gả liều, cốt là được giữ vững thân danh của mình, lây lất mà hưởng sự sung sướng cũng nên. Tuy không có ý hại con, mà thật là phạm một điều luật giết con vậy. Đê tiện tàn nhẫn không gì cho  bằng. So với chuyện Kim Tú Cầu này cũng là một phái người như  nhau. Phong tục suy đồi, nhân tình điên đảo chính do các gia đình  trong xã hội tạo nhân ra cả. Bởi vậy nên phải kíp mau bỏ hết  những cái tập quán xấu xa ấy đi, mới mong vãn hồi vận mạng, mà tạo thành phúc quả cho những nhân loại vị lai vậy.