Ly rượu ngày cưới

Người xưa Ly rượu ngày cưới Bờ sông xưa Đại bàng gãy cánh Mưa rừng Ðồng Sa Băng Mẹ Tiếng Kinh Cầu Khói Thuốc

Rút trong tuyển tập "Dấu chân ngày xưa"
Tác giả: Đồng Sa Băng
Hình minh họa: Tác giả



Trời vừa sang canh năm, tiếng gà gáy bắt đầu nổi lên đó đây và nhà bà Chi cũng đã lên đèn. Cái đèn dầu Hoa Kỳ, cái nồi đèn to bằng trái bưởi, được thắp lên soi sáng mập mờ căn phòng nhà ngang. Bà Chi và cô con gái - Thanh, lục đục lôi hai đôi nừng chứa đầy đậu phụng để sửa soạn gánh xuống chợ Vam cân cho cửa tiệm Ðậu Không Vỏ.
Hôm nay là ngày đầu tiên Thanh theo mẹ đi cân đậu.
Mấy đêm nay Thanh phụ mẹ chà mấy thùng đậu phụng. Những trái đậu phụng đã phơi khô Thanh đem bỏ vào một cái rổ tre, tay cầm hòn đá tròn, dẹp, chà đều lên những trái đậu phụng. Vỏ đậu phụng khô nứt bể ra và hột đậu được tách rời khỏi vỏ. Thanh lựa những hột đậu phụng tốt, to, mập mạp bỏ vào một bên, và những hột đậu èo ọp bỏ riêng ra. Có những đêm thật khuya Thanh vẫn còn ngồi bên ngọn đèn dầu để lựa đậu phụng. Những hột đậu bóng loáng, đầy nhựa sống đang luồng trong từng ngón tay của Thanh, nhưng rồi ngày mai nó sẽ được chuyển qua bao nhiêu bàn tay xa lạ.
Những ngón tay của Thanh đang lùa trên mâm đậu phụng tự nhiên ngừng lại. Thanh nhìn ra ngoài hiên thấy ánh trăng đang rập rình sau khung cửa. Ánh trăng mỗi lúc càng cao và sáng hơn. Thanh vội bỏ mâm đậu phụng chạy ra sân.
Thanh là một cô bé bạc tình. Vừa thấy ánh trăng sáng là đã quên đi ngọn đèn dầu kia rồi! Bởi vì ánh trăng sáng lung linh xuyên qua ngọn tre đã gợi lại ký ức của thời thơ ấu nô đùa dưới trăng.
Trăng miền quê khác với trăng thành thị, vì trăng miền quê sáng hơn. Quê của Thanh ngày xưa không có đèn điện, từ làng trên đến xóm dưới chỉ có những ngọn đèn dầu. Khi màn đêm buông xuống là cả xóm làng lung linh với những ngọn đèn mập mờ. Ngoại trừ những đêm sáng trăng.
Trời càng về khuya ánh trăng càng sáng tỏ. Những con đường làng phủ kín bởi những lùm tre. Vào những đêm trăng, ánh trăng đâm thủng xuyên qua những cành tre để in hình trên khắp nẻo đường; Nhìn trên con đường làng người ta sẽ thấy những vết loang của ánh trăng chen lẫn với bóng tối mập mờ của trời đêm. Rồi một cơn gió thoảng, lay động cành tre, sẽ làm chao đi những vết loang trên mặt đường. Thời thơ ấu Thanh cùng những đứa trẻ nô đùa chạy nhảy dưới ánh trăng. Những đêm trăng mùa Hạ, Thanh theo cha ra bờ sông ngắm ánh trăng soi mình trên mặt nước. Và có những đêm trăng thanh gió mát, Thanh ngồi ngắm chị Hằng hé cười sau cành lá, rồi say đi trong giấc ngủ khi trăng tàn trên vỉa hè.
Mấy mùa trăng qua đi, Thanh đã lớn và làm người thiếu nữ của tuổi trăng tròn lẻ. Bây giờ Thanh xinh đẹp hơn nhiều, cái đẹp mộc mạc của miền quê, và cái đẹp của những đêm giã gạo dưới ánh trăng.
Một buổi chiều trở về từ cánh đồng, năm ba người dưới ruộng mở lời chọc ghẹo: “Hởi em trên đường cái quan, dừng chân đứng lại anh than đôi lời” làm Thanh ngượng đỏ mặt. Không biết than với thở cái gì đây, dẫu có hỏi cái gì chưa chắc Thanh biết trả lời làm sao, đừng nói chi đến than với thở.
- Thanh, Thanh, tiếng người dưới ruộng gọi lên, em đi đâu về đó?
- Em đem cơm cho thợ cấy.
- Lại đây ngồi chơi chút đã. Trời nóng quá, em có gì uống hông?
- Chị uống nước trà nghen. Ai hò hồi nãy vậy chị Huyền?
- Anh nầy nề, anh Mình Tinh bạn của chị đây nề.
Huyền và người tình sắp cưới từ làng dưới lên đây dặm lúa. Những ngày không mưa gió họ thường có mặt trên cánh đồng nầy. Có hôm thì nhổ cỏ, có hôm thì tát nước từ dưới mương lên ruộng. Họ quấn quít với nhau bên chiếc gàu tre bóng loáng. Họ đứng cách nhau chừng ba bốn thước trên bờ giửa đám ruộng và mương nước. Một cách nhịp nhàng, họ gặp người lại, bốn cánh tay giang ra đưa chiếc gàu vục xuống nước; Xong lại ngửa người ra, bốn cánh tay lại kéo chiếc gàu chứa đầy nước đổ lên ruộng. Cứ thế hai người trông như hai gã say rượu, lúc thì gập người vào nhau, lúc thì ưỡn người ra và nước thì cứ chảy lai láng trên cánh đồng lộng gió, giữa tiếng hò, tiếng hát hố của người dân quê mộc mạc. Cánh đồng ở đây có những đám ruộng nằm trên gò, nước xe không chảy vào được nên người dân phải dùng gàu hoặc xe đạp nước để mang nước từ dưới thấp lên.
- Ngày mai mẹ em có đi cân đậu không ? Người thiếu nữ hỏi.
- Có, và em cũng đi nữa.
- Nhà em trồng đậu hả, mấy công đất? Người thanh niên hỏi.
- 10 công.
- Được bao nhiêu đậu?
- 10 ang .
Người thanh niên rót trà vào chén, ngửa mặt lên trời uống ừng ực, nghe Thanh nói hắn cười sặt sụa rồi quay qua người thiếu nữ:
- Trời ơi, đất gì mà 10 công trồng chỉ có được 10 ang đậu!
- Lấy đâu ăn mà còn đi bán em. Người thanh niên nói tiếp.
- Ðất gò sỏi đá nên đậu nó èo ọp, cha tui chỉ ép một ít lấy dầu nấu ăn, lấy bã nuôi heo còn lại đem đi bán.
- Ai lo công việc trồng tỉa nầy?
- Cha tui, mẹ tui, và tui cũng phải ra tỉa đậu nữa.
- Cực quá hả, người thiếu nữ nói, lấy chồng làm nghề buôn bán cho khỏe em ơi, làm nông cực nhọc mà không có tiền nhiều, khổ lắm.
- Hay là để anh Mình Tinh ảnh giới thiệu đứa em họ của ảnh cho em nghen. Em họ của ảnh giống ảnh lắm đó.
Có nghĩa là người em họ kia cũng đẹp trai lắm. Nói xong người thiếu nữ liếc mắt nhìn người tình.
Thanh cũng không để ý những lời đùa giỡn cuả cặp tình nhân, nàng lễ phép chào họ rồi quảy đôi ky trên vai đi về.
Khi đến mương Dân thì tự nhiên con chim xanh ở đâu xuất hiện. Con chim với bộ lông xanh tươi, xanh hơn cả màu xanh lá mạ, và đẹp hơn hết những màu xanh khác, cái đuôi trục lúc, cái mỏ vàng, dài, nhọn hoắc, đang đậu trên một khúc cây khô bên bờ mương. Nó là con bói cá. Thanh cũng chưa bao giờ nghe tiếng con chim bói cá kêu làm sao. Ðang đậu tự nhiên nó bay là là trên mặt nước, rồi nó cất mình bay thẳng lên không trung. Nó đứng một chỗ trên đó, giống như có một sợi dây vô hình cột nó trong giữa trời đất. Nó lức láo soi cặp mắt nhìn xuống mương nước. Đùng một cái, như sợi dây treo bị đứt, nó lao mình cắm thẳng xuống mặt nước; Rồi ngay lập tức như có một sợi dây thun giựt ngược thân hình nó trở lại không trung, và trong cái mõm vàng khè của nó là con cá nằm ngang, cố vùng vẫy tìm lối thoát. Nó lại mang con mồi về đậu trên khúc cây khô trơ trụi bên bờ mương. Thanh đang đưa mắt nhìn theo con bói cá tự nhiên nó bị níu kéo bởi những con cò trắng, chân dài, cổ cao, thân hình trắng nõn, vẫn lê những bước chân âm thầm đi tìm từng con cá con mà lòng khâm phục mỗi khi nhìn thấy con bói cá rơi mình từ không trung. Thanh thầm phục những con cò trắng, hình ảnh của sự kiên nhẫn hơn mọi sự kiên nhẫn khác.
Trời vừa hừng đông, Thanh gánh gánh đậu phụng theo mẹ rời nhà để xuống chợ Vam. Con đường thẳng tắp chạy từ đầu làng đến cuối xóm, hai bên đường là những lùm tre già rậm rạp, cao vút. Mặt trời mới vừa lấp lé từ phương Ðông mà bóng người đã tấp nập trên khắp ngõ đường làng quê. Thanh quảy gánh đậu phụng lúp xúp chạy trên con đường làng xuống chơ. Qua khỏi Ðồng Xuân, Mễ Hưng rồi đến đập Bến Thóc là đến gò Rộng với biết bao cây thông nằm ngay hàng thẳng lối. Thanh thấy như mình được mở rộng với thế giới bên ngoài, tiếng thông reo, những lối đi mòn trên bãi cỏ, rừng dương, và tiếng còi tàu rít lên từng hồi của đoàn xe lửa báo hiệu con tàu sắp đến sân ga. Hình ảnh nầy Thanh chưa bao giờ thấy ở nơi chân núi hẻo lánh xa xôi. Qua khỏi gò Rộng một khúc là ngôi chợ sầm uất buôn bán đủ thứ hàng hóa và người đi chợ sao đông đến thế! Không như ngôi chợ bé tí ở làng mà hằng ngay Thanh vẫn đến.
- Bà Chi , tiếng gọi của người chủ tiệm Ðậu Không Vỏ, đem đậu vô đây cân đi.
Bạn hàng chen chúc, kẻ mua, người bán đông nghẹt, đúng là cái chợ mà! Bà Chi quay lại sau lưng hối đứa con gái: “Mau gánh theo mẹ.”
- Con bà đó hả, chà đẹp gái quá, có chỗ nào ngắm nghía gì chưa?
- Ngắm với nghía cái gì hổng biết, con nhỏ mới có 17 tuổi đó.
- 17 bẻ gảy sừng trâu, bà không nghe nói sao!
- Thôi cân lẹ dùm đi, tui còn phải đi chợ nữa.
- Con, con ơi, bà chủ tiệm nhiều chuyện, con nhìn thằng kia kìa, nó là con của cô đó, con ưng nó không?
- Sao bà dai như đĩa vậy, con tui mới lớn lên để tui nhờ vài ba năm nữa được không.
- Thì con bà còn đó, mất mát đâu mà lo. Nhưmg mà nhớ sau nầy làm sui với tui nghen.
Thanh như bị con ong nó chích đau cứng bản họng. Ðem đậu xuống đây bán chứ phải đi coi mắt đâu mà bà nầy làm như bả đặt cọc mình không bằng. Nàng lại nhớ cái thời mà Quách đại hiệp và Dương đại hiệp uống rượu rồi ngoéo tay nhau thề sẽ kết thành sui gia khi đứa bé vẫn còn nằm trong bụng của Mục Niệm Từ. Chuyện này nghe giống như “mưa vẫn mưa bay trên từng tháp cổ” vậy, có nghĩa là xưa rồi Diễm. Ngày đó ngay cả Hoàng Lão Tà còn đứng ra làm đám cưới cho Dương Quá và Cô Long kìa. Nhưng hên là mẹ của nàng không hứa điều gì với bà chủ tiệm này. Nàng bước vào bên trong tiệm:
- Ðôi nừng của tui đâu?
- Chà con gái dễ thương quá. Tịnh, đem đôi nừng ra trả cho em đi con.
Người thanh niên trao đôi nừng cho Thanh rồi bước vô nhà.
Trong giây phút Thanh cảm thấy bồi hồi, thì ra Tịnh, con bà chủ Ðậu Không Vỏ, lại là một chàng trai khôi ngô, tuấn tú. Thanh lấy đôi nừng trên tay của Tịnh, liếc mắt thoáng nhìn người thanh niên rồi bước ra cửa tiệm.
Hôm nay trong lòng Thanh rất vui. Ngày đầu tiên nàng nhìn cảnh chợ búa sầm uất, cửa hàng đông đảo như ngày hội. Thanh đứng nhìn những cửa tiệm bán quần áo, giày dép đẹp ơi là đẹp, mà quên đi cả giờ giấc. Nàng đưa mắt nhìn một vòng bổng nhiên đôi mắt nàng dừng lại ở cửa tiệm cà rem. Không nhịn được, Thanh đến mua cây cà rem xanh xanh đỏ đỏ. Cây cà rem mát lạnh và ngọt lịm cứ chảy dài, và từ từ tan biến trong nỗi luyến tiếc của Thanh. Trên tay Thanh giờ chỉ còn cái que trơ trụi, nàng bỏ vào miệng mút mút cho đỡ thèm.
- Con muốn ăn nữa không?
- Mẹ mua thì con ăn.
- Ðược, mẹ mua cho con một cây và ba cây khác đem về cho mấy em con.
- Nhưng đường xa quá, nó tan hết còn đâu đem về nhà.
- Ðừng lo, mẹ biết cách mà. Anh bán cà rem, anh bán cho tui ba cây, gói lại bằng giấy nylon và bỏ vào bịch trấu cho tui. Ðó, con thấy hông, kỳ trước mẹ cũng bỏ vào bịch trấu, gió không vào được, cà rem lâu tan nên mẹ mới đem về nhà được đó.
- Ủa Thanh! tiếng nói của Huyền, em bán đậu xong chưa?
- Bán hết rồi. Chị làm gì đây?
- Chi đi với anh Mình Tinh xống đây mua phân Uré cho lúa.
- Ảnh đâu?
- Trong kia kìa, trong tiệm Ðậu Không Vỏ kìa.
- Bộ quen hả?
- Cô của ảnh đó chứ quen gì.
- Thôi em phải đi với mẹ em, chị ở lại về sau nghen.
Thanh quảy gánh ra về khi buổi chợ bắt đầu thưa người. Cũng trên con đường làng sáng nay nàng đã đi qua, bây giờ có vẻ vắng lặng. Mặt trời đã gần nữa ngày, cảnh làng quê cũng giống như buổi chợ sắp tàn, tiếng nô đùa của lũ trẻ lắng dần trong những tàn cây, bóng mát, khi những bà mẹ gìa đang cặm cụi thổi nồi cơm trưa. Ðôi nừng trên vai Thanh không còn nặng trĩu như sáng nay, chỉ có những món quà cho mấy đứa em và con cá ngừ tươi mà cha nàng đã dặn sáng nay trước khi đi. Nhưng tâm tư của Thanh đã vương vấn chút gì trong bưổi chợ xa nhà đầu tiên. Nàng bước đi khi những chiếc lá tre vẫn rơi đều trên con đường quê.
- Thanh, Thanh, tiếng gọi của Huyền, em đem cơm cho thợ cấy về hả. Lại đây ngồi nghĩ chơi chút đã.
- Tuần rồi em đi chợ Vam vui hông?
- Em có thấy thằng con của bà Ðậu Không Vỏ không?
- Em thấy nó đẹp trai không?
- Chị ơi, chị làm gì mà hỏi không kịp cho tui thở vậy. Có chứ, mà hình như anh đó ăn hến hơi nhiều đó.
- Sao em nói vậy?
- Vì em không thấy anh ấy nói một tiếng nào hết. Nhưng mà đẹp trai đó nghen.
- Em muốn chị nhờ anh Mình Tinh ảnh nói dùm cho không?
- Nói gì, kỳ quá, em không muốn đâu.
Từ đó Thanh thường theo mẹ gánh đậu xuống chợ Vam cân bán. Riết rồi đậu trong nhà đã bán hết thì Thanh lại đi mua đậu hàng xóm về chà đem đi bán cho tiệm Ðậu Không Vỏ.
Một thời gian sau mối tình đậu phụng cũng chớm nỡ. Thanh đem lòng thầm lặng thương yêu người con trai ít nói của tiệm Ðậu Không Vỏ.
Rồi một hôm:
- Bà Chi, ngày mai bà sửa soạn chút đồ ăn, có người đến đặt lễ hỏi con Thanh đó nghen. Ông Chi nói.
- Ai đi hỏi con Thanh sao tui không hay biết gì hết vậy. Mà sao đùng một cái là làm lễ hỏi là sao? Ai làm mai làm mối vậy?
- Mai với mối gì hổng biết, tui đã hứa gã nó rồi.
- Mà gã cho ai?
- Cho thằng con ông Tri chứ ai.
- Cha nói gã con cho con ông Tri nào? Thanh sững sốt.
- Tri trên Xuân Ðình đó.
- Sao cha không hỏi con? Con không chịu đâu.
- Không sao đâu con, thằng nầy biết lo làm ăn cha thấy cũng được lắm.
- Thì ai muốn ăn cũng phải làm mới có ăn chứ. Con không muốn lấy chồng bây giờ đâu.
Nói xong Thanh bỏ đi vào buồng ngồi khóc.
- Nhưng mà ông hứa với người ta làm sao, sao tui không hay biết gì hết.
- Thì hôm đó tui đem trâu ra ruộng cày. Ðến trưa thì ông Tri ra tìm gặp tui ngoài đồng, ổng rủ tui vô nhà ổng nhậu chơi. Trong bữa tiệc có anh Quới nữa. Ăn nhậu một hồi, tui cũng hơi xin xỉn, ông Tri rủ tui làm sui với ổng, tui nói làm sui thì làm sui, rồi ngoeó tay nhau uống rượu.
- Trời ơi, ông làm sui vậy đó hả?
- Ðâu có, tui uống say đâu biết mình nói cái gì. Ai ngờ ổng lấy cớ có anh Quới làm chứng, mấy ngày sau ổng nhắc lại lời hứa của tui, mà lở hứa rồi đâu có nuốt lời hứa được. Nên ngày mai ổng dẫn thằng Xuyến xuống làm đám hỏi để thực hiện lời hứa của tui và ổng đó.
- Làm sui gì kỳ vậy! Không nuốt được thì ông cũng ráng mà nuốt đi.
- Thôi mà, tui thấy thằng nhỏ đó cũng biết lo làm ăn, vậy là được rồi.
Thanh nghe lời cha nói như tiếng sét nổ ầm bên tai. Nàng buồn rầu không biết phải làm sao. Hôm sau Thanh lên hông nhà ông Quới nhìn trộm xem người chồng sắp cưới của mình mặt mũi ra sao. Vừa trông thấy gương mặt của người thanh niên mà cha nàng đã hứa gã nàng làm vợ, Thanh buồn rầu ảo não ra về. Bao nhiêu giấc mơ nàng dệt và ấp ủ trong lòng từ ngày theo mẹ bước chân xuống ngôi chợ xa nhà bây giờ dường như bắt đầu tan vỡ. Những ước mơ có một ngày được cùng nắm tay Tịnh đi trên con đường làng bây giờ đang bị lay động. Như vết loang của ánh trăng trên mặt đường có bao giờ được bình yên mãi mãi đâu. Thế rồi nàng khóc. Những giọt lệ long lanh trên khóe mắt rồi lăn dài xuống đôi gò má. Những giọt lệ không lời âm thầm rơi xuống cho một cuộc tình chớm nở của tuổi mộng mơ.
Thanh cũng không buồn cơm nước, ngày này qua ngày nọ tự nhốt mình trong căn phòng nhỏ. Bao nhiêu áp lực nàng đặt lên người cha với một hy vọng sẽ làm đổi ý. Vì cha đâu có hiểu, một người con gái lớn lên ai lại không muốn tìm cho mình một ý trung nhân như hằng mong ước. Con sẽ chấp nhận mọi hậu quả sau nầy mà.
- Tui thấy ông nên hồi lại cái đám nầy đi. Lời bà Chi.
- Sao lại hồi?
- Thì nó chê thằng đó xấu xí, nó không chịu lấy chứ sao.
- Hứ, đẹp trai để làm gì. Tui thấy chỗ nầy cũng tốt, và thằng nhỏ tuy xấu trai nhưng biết cày bừa và nhất là có tình nghĩa với anh em là được rồi. Bà nói với con bà đi, tui không đổi ý đâu.
Vậy là hết. Tấm thân của Thanh quá nhỏ bé mà xã hội thì quá bao la. Từ đây nàng chỉ còn biết ngóng về ngôi chợ xa nhà, mỗi buổi sáng khi tiếng còi tàu rít lên từng hồi mà nhớ rằng nơi đó có một người nàng thương. Và ly rượu cưới ngày mai, ly rượu nào vui,  ly rượu nào sầu!
Rồi một chiều cuối năm, người thanh niên dọn dẹp căn nhà để đón Tết. Ngoài sân, đứa bé ngộ nghĩnh đang nô đùa tay cầm chai rượu.
- À, đưa chai rượu cho cha.
- Anh dọn đồ ăn lên xong chưa?
- Ðầy đủ rồi, em ngồi vô mình nhậu một bửa cho say trời say đất chơi nghen. 
- Ông đó nghen, cũng vì ly rượu mà tui lấy ông đó.
Người thanh niên cười khì khì.
Tiếng cụng ly vui mừng như ba ngày Tết. Khung cảnh thật ấm cúng trong ngôi nhà nhỏ với hai vợ chồng và một đứa con trai. Họ không còn để ý đến những người xung quanh.
Ông lão đi ngang liếc mắt nhìn qua khung cửa: “Tổ cha tụi bây, vậy mà ngày xưa khóc lóc om sòm, nằm vạ nằm tịch đòi không chịu. Hứ, ông già nầy nói có sai đâu.”