Chương 5

Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6 Chương 7 Chương 8 Chương 9 Chương 10

Tuy thế, Blue vẫn thường đi vòng qua quán rượu đến rạp chiếu bóng cách đó mấy dãy phố. Bây giờ mùa hè đang đến và căn phòng nhỏ của anh bắt đầu trở nên ngột ngạt, thế nên sẽ dễ chịu hơn nếu được ngồi trong một phòng lạnh, thưởng thức một bộ phim. Blue yêu phim ảnh, không phải chỉ vì truyện phim hấp dẫn hay vì những phụ nữ đẹp trong phim, mà còn bởi chính bóng tối trong rạp, bởi những hình ảnh lúc hiện trên màn bạc có cái gì đó giống như sự xuất hiện của những ý nghĩ trong đầu anh mỗi khi nhắm mắt lại. Anh ít khi quan tâm đến loại phim mà mình xem, chẳng hạn, không cần biết đó là phim hài hay phim bi, phim đen trắng hay phim màu. Nhưng anh có một hứng thú đặc biệt đối với những bộ phim trinh thám, bởi chúng có một mối liên hệ tự nhiên với anh, và bao giờ anh cũng bị cuốn hút bởi những câu chuyện trinh thám hơn những câu chuyện khác. Thời gian này, anh xem đến mấy bộ phim như thế, phim nào cũng thấy hay: Thiếu phụ bên hồ, Thiên thần sa ngã, Hẻm tối, Thể xác và linh hồn, Trên lưng con ngựa hồng, Liều mạng...vv. Song đối với Blue, có một bộ phim vượt trội hơn tất cả, anh cực kỳ thích thú đến nỗi ngay tối hôm sau anh lại đến rạp để xem lần nữa.
Bộ phim có tên Thoát khỏi quá khứ với diễn viên chính là Robert Mitchum thủ vai một cựu thám tử tư, người đang cố tạo dựng cho mình một cuộc sống mới ở một thị trấn nhỏ dưới một cái tên khác. Anh ta có một cô bạn gái, một cô gái miền quê thuần hậu, tên Ann, và anh ta hiện đang điều hành một trạm bơm gas cùng với một cậu bé câm điếc phụ việc có tên là Jimmy, cậu bé này đặc biệt trung thành với anh. Nhưng quá khứ không buông tha Mitchum, và anh hầu như chẳng có cách nào để thoát khỏi nó. Nhiều năm trước đây, anh đã được người ta thuê để tìm Jane Greer, tình nhân của tên du đãng do Kirk Douglas đóng, nhưng khi tìm thấy cô ta thì anh và cô ta lại yêu nhau rồi cả hai cùng bỏ trốn để sống ở một nơi bí mật. Việc này lại dây dưa đến hàng loạt biến cố khác — tiền bị mất, một vụ giết người lại xảy ra — và cuối cùng Mitchum cũng nhận ra vấn đề, anh từ bỏ Greer, sau khi rốt cuộc đã hiểu bản chất sa đoạ của cô ả. Bấy giờ, anh ta đang bị Douglas và Greer tống tiền, họ muốn anh tham dự vào một vụ tội phạm mà anh hiểu vụ này chỉ là một sự sắp đặt, bởi khi hình dung được những gì đang diễn ra, anh biết bọn họ âm mưu gài anh vào một vụ giết người khác. Một câu chuyện phức tạp mở ra, thuật lại nỗ lực tuyệt vọng của Mitchum để thoát khỏi cái bẫy đó. Có một dạo, anh trở lại thị trấn nhỏ nơi mình đang sống, nói với Ann rằng anh vô tội, và một lần nữa anh thuyết phục nàng tin vào tình yêu của mình. Nhưng, thật sự đã quá muộn, và Mitchum biết rõ như thế. Cuối cùng, anh thuyết phục Douglas tố cáo Greer về vụ giết người mà cô ả là thủ phạm, nhưng ngay lúc đó, Greer bước vào, lẳng lặng rút ra một khẩu súng lục và giết chết Douglas. Cô ta nói với Mitchum rằng họ thuộc về nhau và anh, như định mệnh đã an bài, đành phải đi theo cô ta. Họ quyết định sẽ cùng nhau bỏ trốn khỏi xứ sở này, nhưng khi Greer đi thu xếp đồ đạc, Mitchum nhấc điện thoại gọi cho cảnh sát. Họ lên xe ô tô và tẩu thoát, nhưng mới được một đoạn, họ đã bị cảnh sát chặn đường. Nhận ra mình đã bị lừa, Greer rút súng ra khỏi túi xách và bắn chết Mitchum. Cảnh sát lập tức xả đạn vào chiếc xe và rốt cuộc thì Greer cũng bị bắn chết. Sau đó, bộ phim còn một cảnh nữa — buổi sáng hôm sau, tại thị trấn nhỏ vùng Bridgeport. Jimmy đang ngồi trên chiếc ghế dài bên ngoài trạm bơm gas và Ann đi đến và ngồi xuống bên cạnh cậu. Nói cho chị một điều, Jimmy, chị muốn biết điều này: có phải anh ấy bỏ trốn cùng cô ta hay không? Cậu bé nghĩ một lát, phân vân lựa chọn giữa một bên là sự thật và một bên là lòng thương người. Bảo vệ danh dự của bạn mình hay giải thoát cho cô gái là quan trọng hơn? Cậu bé quyết định một cách xuất thần. Nhìn vào mắt của cô gái, cậu gật đầu, ý muốn nói: phải, xét cho cùng thì anh ta yêu Greer. Ann vỗ vào cánh tay cậu bé cảm ơn rồi đi thẳng đến chố người bạn trai trước đây của cô, một anh chàng cảnh sát địa phương có bản tính thẳng thừng, người vốn luôn có ý khinh miệt Mitchum. Jimmy nhìn lại trạm bơm gas có treo tên của Mitchum trên đó, biểu thị một lời chào tạm biệt thân ái rồi bỏ đi, bóng cậu xa dần trên con đường. Cậu là người duy nhất biết được sự thật và cậu sẽ chẳng bao giờ kỊ nó ra.
Suốt mấy ngày sau đó, câu chuyện này cứ trở đi trở lại trong đầu Blue. Thật là hay, anh nhận định, khi cuốn phim kết thúc với hình ảnh cậu bé câm điếc. Bí mật bị chôn vùi và Mitchum vĩnh viễn là một kẻ bị gạt bỏ, đến tận cả lúc chết. Mơ ước của anh ta quá đỗi giản dị: được trở thành một công dân bình thường trong một thị trấn bình thường của nước Mỹ, kết hôn với cô gái láng giềng, sống một cuộc đời bình lặng. Thật lạ, Blue nghĩ, cái tên mới mà Mitchum chọn cho mình lại là Jeff Bailey. Cái tên này rất gần với tên của một nhân vật khác trong một cuốn phim mà anh đã đi xem cùng cô vợ tương lai của mình hồi năm ngoái – George Bailey, nhân vật do James Stewart diễn xuất trong vở Đó là một cuộc sống diệu kỳ. Vở kịch đó cũng lại xoay quanh một thị trấn nhỏ của nước Mỹ, nhưng lại theo một điểm nhìn ngược lại: câu chuyện kể về những nỗi uẩn ức của một con người đã bỏ cả đời mình để cố gắng trốn chạy cuộc sống. Nhưng cuối cùng, anh ta nhận ra rằng cuộc sống của mình là một cuộc sống tốt đẹp, rằng anh đã luôn luôn sống theo lẽ phải. Nhân vật Bailey của Mitchum chắc chắn cũng không mơ ước gì hơn là được như nhân vật Bailey do Stewart đóng. Nhưng trong trường hợp của Mitchum thì cái tên Bailey chỉ là một cái tên giả, một sản phẩm đến từ một mơ ước không thành. Tên thật của anh ta là Markham – hoặc, theo lối phát âm của Blue thì cái tên đó nghe như là "mark him" (đánh dấu anh ta) vậy — và tất cả vấn đề là ở đó. Anh ta đã bị đánh dấu bởi quá khứ, và một khi điều này xảy ra, người ta chẳng thể làm được điều gì hơn. Một điều gì đó xảy ra, Blue nghĩ, và rồi nó cứ tiếp tục xảy ra mãi mãi. Nó chẳng bao giờ thay đổi được, cũng không bao giờ trở thành một cái gì khác. Blue bắt đầu cảm thấy bị ám ảnh bởi ý nghĩ này, bởi anh thấy nó giống như một lời cảnh báo, một thông điệp từ chính nội tâm mình, anh cố xua đuổi nó đi nhưng ý nghĩ tối tăm ấy vẫn không buông rời anh.
Vì thế, cuối cùng, có một đêm, Blue sờ đến cuốn Walden. Đã đến lúc phải trở lại làm việc rồi, anh tự nhủ, nếu bây giờ anh không cố gắng, anh biết anh sẽ chẳng bao giờ cố gắng được. Nhưng, đọc cuốn sách này không phải là một việc đơn giản. Khi Blue bắt đầu đọc, anh có cảm giác như bị lạc vào một thế giới xa lạ. Bước lê đi giữa những đầm lầy và bụi gai, treo mình trên những sườn núi âm u và những tảng đá cheo leo, anh thấy mình giống như một tù nhân bị bắt giải đi, và ý nghĩ duy nhất nhen lên trong đầu là bỏ trốn. Anh mệt mỏi bởi ngôn từ của Thoreau và cảm thấy rất khó tập trung vào cuốn sách. Lướt qua tất cả các chương sách, đến chương cuối cùng, anh nhận ra mình không giữ lại được trong đầu một chút gì cả. Sao lại có người muốn bỏ vào rừng sống một mình? Trồng những cây đậu, không uống cà phê, không ăn thịt thì có ý nghĩa gì? Những đoạn miêu tả chim chóc tràng giang đại hải như vậy cốt để làm gì? Blue cứ nghĩ là anh sẽ được đọc một câu chuyện, hay chí ít một cái gì đó từa tựa một câu chuyện, hoá ra cả cuốn sách không có gì hơn những lời lẽ rỗng tuếch hay một bài diễn văn lan man chẳng nói được điều gì hết.
Tuy nhiên, thật bất công nếu chê trách anh ta. Blue vốn chưa bao giờ đọc gì nhiều ngoài báo và tạp chí, và hồi còn nhỏ, thi thoảng anh cũng đọc một cuốn tiểu thuyết phiêu lưu. Đã có trường hợp ngay cả những độc giả nhiều kinh nghiện và tinh tế cũng gặp khó khăn khi đọc Walden, và thậm chí chính Emerson đã có lần viết trong một bài báo rằng đọc Thoreau khiến ông cảm thấy căng thẳng và khổ sở. Điều đáng ghi nhận về Blue là anh đã không chịu bỏ cuộc. Ngày hôm sau, anh lại bắt đầu đọc một lần nữa, và lần đọc thứ hai này xem chừng bớt vất vả hơn lần đầu. Ở chương thứ ba, anh bắt gặp một câu văn dường như mách bảo cho anh một điều gì đó — Những cuốn sách cần phải được đọc với sự khoan thai và cẩn trọng như khi chúng được viết ra — và bất ngờ anh phát hiện ra mẹo đọc tác phẩm: phải đọc thật chậm, chậm hơn cách anh vẫn lướt qua những dòng chữ như trước kia. Trong một chừng mực nhất định, phép đọc này tỏ ra hiệu quả, và một số đoạn bắt đầu trở nên sáng rõ: những mô tả về quần áo ở đoạn mở đầu, trận chiến giữa loài kiến đỏ và kiến đen, cuộc biện luận phản đối sự làm việc. Nhưng, Blue vẫn thấy nhức đầu và mặc dù anh phải thừa nhận một cách tức tối rằng Thoreau có lẽ không hẳn đã ngớ ngẩn như mình nghĩ, anh bắt đầu thấy khó chịu với Black vì y bắt anh trải qua cuộc hành hạ này. Điều mà anh đã không biết là nếu anh có đủ kiên nhẫn để đọc cuốn sách này theo một tinh thần đọc đúng như nó đòi hỏi thì toàn bộ cuộc sống của anh đã bắt đầu thay đổi rồi, và dần dần anh sẽ hiểu đầy đủ về tình huống của mình, nghĩa là, hiểu rõ về Black, về White, về vụ việc, về tất cả mọi thứ liên quan đến bản thân anh. Nhưng trong đời, những cơ hội bị đánh mất bao giờ cũng nhiều không kém những cơ hội mà ta nhận được, và một câu chuyện không thể tồn tại được nếu nó chỉ dựa vào những cái đáng lẽ đã xảy ra. Vứt cuốn sách đi trong bực bội, Blue mặc áo khoác (giờ đã sang thu rồi) đi ra ngoài hít thở không khí. Anh đã không biết rằng đó chính là khởi đầu của sự kết thúc. Bởi lẽ có một điều gì đó sắp xảy ra, và một khi nó xảy ra, mọi thứ sẽ không còn như trước nữa.
Anh lang thang đến khu Mahattan, rời khỏi Black còn xa hơn cả những lần trước đó, trút bỏ nỗi uẩn ức của mình bằng sự di chuyển, hy vọng khi cơ thể của mình mệt rũ ra thì tâm trí của mình được bình thản trở lại. Anh đi về hướng bắc, đầu óc miên man với những ý nghĩ, chẳng buồn để ý gì đến mọi thứ xung quanh mình. Đến phố 26 phía Đông, dây giày bên trái của anh bị tuột ra và chính lúc ấy, khi anh cúi xuống thắt nó lại, gập người lên một bên đầu gối, thì bầu trời đổ sụp xuống đầu anh. Vì người mà anh thoáng thấy đúng ngay lúc ấy chẳng ai khác là cô vợ tương lai của anh. Nàng đang đi trên phố, hai tay ôm vòng lấy cánh tay phải của một gã đàn ông mà Blue chưa từng gặp bao giờ, và nàng đang cười thật rạng rỡ, như thể bị hút hồn bởi những gì mà gã đàn ông kia nói. Trong giây lát, Blue lúng túng không biết nên cúi đầu xuống thấp hơn và tránh mặt đi đâu đó hay đứng lên chào hỏi người phụ nữ mà giờ đây anh hiểu — với một cái hiểu biết vừa bất ngờ vừa bất khả cứu vãn như cú đóng sầm một cánh cửa lại — rằng nàng sẽ chẳng bao giờ có thể trở thành vợ anh được nữa. Đến lúc này, Blue không biết chọn xử sự theo cách nào — thoạt đầu, anh cúi gằm mặt xuống để rồi ngay lập tức anh nhận ra mình muốn cô ta trông thấy mình, và khi thấy rằng nàng sẽ không nhìn thấy anh trong lúc đang say sưa thế kia với câu chuyện của người bạn trai đi cùng, đột nhiên Blue từ lề đường đứng dậy khi bọn họ chỉ cách anh chưa đến hai mét. Như thể có một bóng ma nào đó bất ngờ hiện hình ngay trước mặt cô ta, cô người yêu của của Blue hớp một hơi thở thảng thốt, thậm chí trước cả khi cô ta nhận ra bóng ma đó là ai. Blue gọi tên cô ta bằng một giọng nói dường như khác lạ với chính bản thân anh, và cô gái như đứng chết trân trên đường. Gương mặt cô lộ rõ một vẻ sửng sốt đến tột độ khi nhìn thấy Blue, và rồi, một cách nhanh chóng, nét mặt đó chuyển sang giận dữ.
Trời ơi, anh. Nàng nói.
Trước khi anh có cơ hội để nói được một lời thì nàng đã vùng ra khỏi vòng tay của gã tình nhân, đấm thùm thụp vào ngực anh, gào thét như điên dại trước mặt anh, kể hết tội lỗi ngu ngốc này đến tội lỗi ngu ngốc khác của anh . Tất cả những gì mà Blue có thể làm là lặp đi lặp lại tên nàng, như thể cố gắng một cách tuyệt vọng để phân biệt nàng, người phụ nữ mà anh yêu với con quái vật dữ tợn đang tấn công anh lúc này. Anh hoàn toàn không kháng cự, và trong lúc cuộc đánh chửi dữ dội tiếp diễn, anh bắt đầu có cảm giác đón nhận mỗi cú đấm của nàng như một sự trùng phạt thích đáng cho cách mà anh đã xử sự với nàng. Tuy nhiên, gã tình nhân mới của nàng kịp thời ngăn nàng lại, và mặc dù Blue định liều giáng cho gã một cú đấm, nhưng anh vẫn quá sững sờ để có thể ra tay đúng lúc, và trước khi anh nhận ra điều này, gã đã đưa cô vợ hụt đang nức nở của anh đi đến cuối con lộ và khuất sau góc phố, thế là chấm hết câu chuyện.
Cảnh tượng ngắn ngủi, quá đỗi bất ngờ và tan nát đến thế khiến Blue như chết lặng. Đến khi lấy lại được bình tĩnh và về được đến nhà, anh nhận ra mình đã đem vứt đi cả cuộc đời mình rồi. Đó không phải là lỗi của cô ấy, anh tự nhủ, anh muốn nguyền rủa cô ta nhưng lại biết mình không thể. Có thể theo tất cả những gì cô ấy biết thì anh đã chết rồi, và làm sao anh có thể ngăn cản cô sống cuộc đời của mình được? Nước mắt Blue ngân ngấn, nhưng hơn cả sự nuối tiếc, anh thấy tức giận chính bản thân anh vì đã làm một thằng ngốc đến thế. Anh đã đánh mất tất cả những cơ hội để có được hạnh phúc mà lẽ ra đã thuộc về anh, và nếu thế, quả không hề sai khi nói rằng đây thực sự là đoạn mở đầu của phần kết thúc.
Blue trở lại căn phòng của mình trên phố Orange, nằm vật xuống giường, và cố gắng cân nhắc những khả năng. Cuối cùng, anh ngước nhìn lên tường và bắt gặp tấm ảnh của Gold, ông thanh tra của thành phố Philadelphia. Anh nghĩ đến cái khoảng rỗng buồn bã của một vụ án chưa được tìm ra, đến đứa trẻ nằm dưới mồ không ai biết tên tuổi, và khi xem lại tấm mặt nạ cậu bé, trong anh, bỗng có sự chuyển hướng ý nghĩ. Có lẽ có những cách để tiếp cận Black, anh nghĩ, những cách mà không cần anh để lộ mình ra. Chúa biết là có những cách như vậy. Cần phải vận động, phải vạch ra các kế hoạch – có lẽ phải làm hai, ba việc cùng một lúc. Bất chấp những điều gì khác, anh dặn mình như vậy. Đây là lúc giở sang trang mới.