Bài 10

Lời Giới Thiệu Của Dịch Giả Bài 1 Bài 2 Bài 3 Bài 4 Bài 5 Bài 6 Bài 7 Bài 8 Bài 9 Bài 10 Bài 11 Bài 12 Bài 13 Bài 14 Bài 15 Bài 16 Bài 17 Bài 18 Bài 19 Bài 20 Bài 21 Bài 22 Bài 23 Bài 24 Bài 25 Bài 26 Bài 27 Bài 28 Bài 29 Bài 30 Bài 31

        Trước khi đọc tiếp, bạn hãy suy nghĩ và viết nốt hai câu sau đây:
1.      Tôi nghĩ nguyên nhân chính của tội lỗi quá nhiều trên thế giới này là do…
2.      Tôi nghĩ lý do chính tại sao tôi khó giảm bớt tội lỗi trong cuộc sống của tôi, đó là…
 
SỰ HỦY DIỆT
 
        Trong cuốn Hành tinh điêu tàn của chúng ta (Our Plundered Planet), tác giả Fairfield Osborne cảnh cáo như sau:  “Nếu thêm một thế kỷ nữa như thế kỷ vừa qua, thì nền văn minh của chúng ta sẽ phải đương đầu với nạn hủy diệt.”  Điều Osborne cảnh cáo chúng ta là một đề tài cho một bài thơ châm biếm vô danh tựa đề là “Hủy diệt”:
                Buổi ban đầu vừa dựng nên trái đất
                Trái đất mang bộ mặt vốn xinh tươi
                Trên mặt đất người liền nói với người
                “Ta hãy cất nhà chọc trời và xa lộ”
                Xi măng mặt đất tráng lên
                Rằng “Ôi thật tốt!” một nền vững chân.”
 
                Ngày thứ hai bước lần bên sông biển
                Nhìn dòng sông người lên tiếng oang oang
                “Bao rác rến cống rãnh nối theo hàng
                Ta cứ đổ thả giàn vào sông nước.”
                Nước kia nhơ bẩn dâng đầy
                Mà người bảo “Tốt!  Thế này đâu sao!”
 
                Ngày thứ ba len vào vùng rừng rú
                Nhìn cây già người mừng rỡ bảo nhau
                “Cắt cây đi, ta lấy gỗ dồi dào
                Xây cất, làm đồ, sao cho thỏa thích.”
                Rừng xanh một chốc san bằng
                Mà người rằng “Tốt!  Căét phăng thả giàn.”
 
                Ngày thứ tư nhìn từng đàn thú vật
                Người bảo nhau “Hãy giết chúng cho rồi
                Để kiếm tiền hay để giải trí thôi
                Đừng thương tiếc, đừng nói lời bảo vệ.”
                Thú kia gần tuyệt chủng rồi
                Mà người bảo “Tốt!  Con người là hơn.”
 
                Ngày thứ năm kìa từng cơn gió mát
                Nhẹ mơn man trên gương măët của người
                Nhưng người bảo “Cứ đốt rác tung trời
                Để gió mát không còn nơi lui tới.”
                Một trời xú khí bao quanh
                Mà người bảo “Tốt!  Trong lành!  Đừng lo.”
 
                Ngày thứ sáu nhỏ to bao nhiêu nước
                Người nhìn và bảo “Được, ta sẽ làm
                Cho thật nhiều hỏa tiễn bắn không gian
                Đề phòng khi chiến tranh bùng nổ mạnh.”
                Đất kia hỏa tiễn dàn hàng
                Mà người nói “Tốt!  Đâu quan trọng gì.”
 
                Đến ngày thứ bảy rồi đây
                Đất thời phẳng lặng phủ đầy thương đau
                Không còn một bóng người nào
                Thực là tốt nhé, không sao tốt bằng!”
 
Chúng ta đang “hủy diệt” thế giới chúng ta sống
 
        Bài thơ trên nói lên sự kiện các đồ phế thải kỹ nghệ tràn đầy bầu khí quyển tới độ mây tạo thành mưa a-xít.  Mưa a-xít dần dần làm ô nhiễm sông hồ và phá hủy những cánh rừng của chúng ta.  Cũng vậy, phế thải kỹ nghệ còn tràn vào thượng tầng khí quyển làm cho lớp ô-dôn bao quanh trái đất mỏng đi.  Sự mỏng dần này đe dọa số phận tương lai trái đất chúng ta.
        Sự tàn phá khủng khiếp môi sinh gây ra do ô nhiễm đôi khi có thể gọi là sự “hủy diệt”:  tàn phá thể chất của những tạo vật Thiên Chúa dựng nên.  Thật đáng thương cho sự hủy diệt này, tuy nhiên còn có những sự hủy diêät đáng thương hơn đang xảy ra.  Đó là sự hủy diệt tinh thần của tạo vật do tội lỗi gây nên.
        Tiến sĩ Norman MacDonald đã ám chỉ sự hủy diệt tinh thần này trong một buổi họp quốc tế của những nhà nhân chủng học.  Ông nói:  “Con người chính là kẻ tiêu diệt, là kẻ rình mồi ghê gớm nhất thế giới chưa từng thấy…  Từ khi biết dùng cây gậy làm vũ khí đầu tiên, con người đã miệt mài làm cho vũ khí của họ mạnh mẽ thêm, đến độ giờ đây thay vì giết hại cá nhân hay tập đoàn, họ còn có thể làm cho một hành tinh trở thành hoang vu.”
        Sự hủy diệt thể chất và tinh thần khởi đầu nơi loài người, từ trong trái tim con người.  Nó nằm trong việc con người sử dụng sai và lạm dụng ý chí tự do mà Thiên Chúa đã ban cho chúng ta.  Như chúng ta sẽ thấy trong bài này, truyền thống Công Giáo nói đến sự hủy diệt này qua những gì các nhà thần học gọi là sự kiện A-đam sa ngã, tức là tội đầu tiên và hậu quả tai hại của nó trên nhân loại.
 
BẢN CHẤT CỦA TỘI LỖI
 
        Trong thời đại hôm nay, tội lỗi đã trở thành một vấn đề xa lạ.  Có nhiều người ngại không muốn nói tới vấn đề tội lỗi.  Họ còn miễn cưỡng hơn khi phải thú nhận mình có tội.  Sự miễn cưỡng này còn làm cho nhiều người khác lo lắng.
        Có lẽ bạn không mong gì một giáo sư về môn phân tâm học tại Hoa-kỳ nói về tội lỗi.  Nhưng đó chính là những gì tiến sĩ Karl Menninger viết trong cuốn Tội lỗi đi về đâu? (Whatever Became of Sin?).  Ông bực mình vì thấy quá nhiều người ngày nay không muốn chấp nhận mình phạm tội.
 
Tội lỗi là gì?
 
        Để hình dung được tội lỗi, chúng ta có thể nghĩ tội lỗi là một trong hai phạm vi:
        -  tội cá nhân
        -  tội xã hội.
 
Tội cá nhân liên quan tới từng người
 
        Phạm vi thứ nhất được gọi là tội cá nhân, vì nó liên quan tới hành vi tự do của một cá nhân.  Tội cá nhân có hai hình thức:
        -  phạm điều gì, và
        -  bỏ không làm điều gì.
        Tội phạm nghĩa là làm điều chúng ta không nên làm, thí dụ nói dối hoặc ăn cắp.
        Tội bỏ nghĩa là không làm điều chúng ta nên làm, thí dụ thấy người ta thiếu thốn nhưng quay lưng để tránh khỏi phải bận tâm giúp đỡ họ.
 
Tội xã hội liên quan tới tập đoàn
 
        Phạm vi thứ hai được gọi là tội xã hội vì nó liên quan tới lối sống của một nhóm người, cộng đồng hay quốc gia.  Thí dụ tội xã hội là kỳ thị nhóm thiểu số, phá hoại môi sinh, hợp luật hóa việc phá thai…
        Tội xã hội rất nguy hiểm, vì không một cá nhân nào cảm thấy có trách nhiệm về tội ấy cả.  Tội xã hội là điều “xã hội” phạm, chứ không phải chúng ta.  Có thể chúng ta không tán thành tội ấy, nhưng chúng ta dung túng và chấp nhận nó cách thụ động chứ không chống lại hoặc phản đối.
        Martin Luther King đã cảnh cáo chúng ta như sau:  “Kẻ nào chấp nhận sự xấu xa cách thụ động là tham dự vào sự xấu xa ấy, cũng giống như kẻ giúp thực hiện sự xấu xa ấy.  Ai chấp nhận sự xấu xa mà không phản đối lại là thực sự cộng tác với sự xấu xa ấy.”
        Chúng ta làm ngơ trước tội xã hội vì nhiều lý do.  Thí dụ, chúng ta nại rằng mình đơn độc chống lại thì cũng chẳng làm thay đổi được gì hơn.
        Dù chúng ta có lý do hay biên hộ thì kết cục về tội xã hội vẫn là thế này:  trách nhiệm chống lại tội xã hội vẫn quy về từng cá nhân.  Trách nhiệm ấy là của chúng ta.  Trốn tránh trách nhiệm này chính là phạm tội cá nhân vì bỏ không làm điều phải làm.
 
Tội lỗi đặt ra một vấn nạn
 
        Sự kiện tội lỗi tràn lan trong thế giới đặt ra một câu hỏi khó khăn:  Nếu Thiên Chúa đã dựng nên con người “thật tốt lành” thì đã có điều gì không ổn?  Làm sao tội lỗi đã đi vào con tim loài người và làm con người băng hoại?
 
VẤN ĐỀ SỰ DỮ
 
        Vấn đề sự dữ đòi hỏi một câu trả lời trong thời đại hình thành Kinh Thánh cũng như trong thời nay.
        Tác giả viết Kinh Thánh đã đề cập đến vấn đề này ngay sau khi mô tả việc tạo dựng vũ trụ.  Ngài bắt đầu kể rằng:
        “Rắn là loài xảo quyệt nhất trong mọi giống vật ngoài đồng, mà Đức Chúa là Thiên Chúa đã làm ra.  Nó nói với người đàn bà:  “Có thật Thiên Chúa bảo:  “Các ngươi không được ăn hết mọi trái cây trong vườn không?”  Người đàn bà nói với con rắn:  “Trái các cây trong vườn, thì chúng tôi được ăn.  Còn trái trên cây ở giữa vườn, Thiên Chúa đã bảo:  Các ngươi không được ăn, không được động tới, kẻo phải chết.”  Rắn nói với người đàn bà:  “Chẳng chết chóc gì đâu!  Nhưng Thiên Chúa biết ngày nào ông bà ăn trái cây đó, mắt ông bà sẽ mở ra, và ông bà sẽ nên như những vị thần biết điều thiện điều ác.” 
Người đàn bà thấy trái cây đó ăn thì ngon, trông thì đẹp mắt, và đáng quý vì làm cho mình được tinh khôn.  Bà liền hái trái cây mà ăn, rồi đưa cho cả chồng đang ở đó với mình;  ông cũng ăn.  Bấy giờ mắt hai người mở ra, và họ thấy mình trần truồng:  họ mới kết lá vả làm khố che thân.   (Sáng Thế 3:1-7)
 
Chúng ta giải thích câu truyện về tội lỗi như thế nào?
 
        Người Công Giáo giải thích câu truyện này cùng một cách như họ đã giải thích câu truyện về tạo dựng.  Đây là câu truyện không giống như những dụ ngôn Đức Giê-su đã kể, nhưng là câu truyện biểu tượng được tác giả Kinh Thánh dựng lên để dạy về một giáo lý quan trọng.  Đặc biệt câu truyện cho chúng ta biết một vấn đề:  nếu Thiên Chúa tạo dựng mọi sự tốt đẹp thì làm sao sự dữ lại len lỏi vào thế gian được?
        Bí quyết để hiểu câu truyện nằm trong hai biểu tượng chính:
        -  con rắn, và
        -  việc ăn trái cây.
        Rõ ràng con rắn biểu tượng cho ma quỷ hoặc là chính sự dữ.
        Biểu tượng của việc ăn trái cây thì không rõ ràng lắm.  Để hiểu điều này, bạn hãy nhớ lại con rắn đã nói với người đàn bà rằng nếu bà ấy ăn trái cấm thì bà ấy sẽ nên giống như Thiên Chúa, biết được điều gì là tốt và điều gì là xấu.  Vậy con rắn móc nối việc ăn với việc biết.
        Hầu hết người thượng cổ không biết đọc.  Họ đã không học bằng sách vở, nhưng từ kinh nghiệm.  Điều này cho chúng ta thấy mối liên hệ giữa việc ăn và kinh nghiệm.  Ăn tức là kinh nghiệm.  Như vậy đây là cách nói biểu tượng để diễn tả rằng cặp vợ chồng nguyên tổ đã nhận biết sự dữ bằng cách cảm nghiệm nó.  Họ đã “nếm mùi” sự dữ.  Nói khác đi, họ đã phạm tội.
        Nguyên tổ đã phạm tội gì?  Có người nghĩ đó là tội không vâng phục (làm điều Thiên Chúa cấm không được làm).  Người khác cho là tội kiêu căng (muốn trở nên “giống như Thiên Chúa”).
        Người Công Giáo thường cảm thấy như là tác giả Kinh Thánh không có ý diễn tả nguyên tổ đã phạm tội gì, nhưng chỉ có ý trả lời câu hỏi:  Tội lỗi đã len lỏi vào thế gian như thế nào?  Câu trả lời của tác giả là tội lỗi đã du nhập vào thế gian này qua tội đầu tiên của nguyên tổ loài người.
 
Tội lỗi đã biến đổi nguyên tổ một cách sâu xa
 
        Kinh Thánh viết rằng sau khi nguyên tổ phạm tội, “họ thấy mình trần truồng” (St 3:7).  Để hiểu câu Kinh Thánh khác lạ này, chúng ta phải trở lại câu truyện thứ hai về tạo dựng, trong đó chúng ta đọc thấy:  “Con người và vợ mình, cả hai đều trần truồng mà không xấu hổ trước mặt nhau” (St 2:25).
        Hai người ý thức mình trần truồng sau khi họ phạm tội, điều này cho thấy là thay đổi trong ý thức của họ đã xảy ra và đó là một hậu quả của tội lỗi.  Họ không còn cảm thấy thoải mái với chính mình nữa.  Tội lỗi đã tạo nên một biến đổi sâu xa trong họ.
 
Tội nguyên tổ đã đưa tới tình trạng tràn ngập tội lỗi
 
        Việc tội du nhập vào thế gian mở đường cho làn sóng tội lỗi tràn ngập.  Sự dữ tràn ngập thế giới, kéo theo chết chóc và hủy hoại ngay trong buổi đầu khi nó nổi lên (St 4:6; 11:1-9).  Nhân loại đã bó tay trước nó.  Nhân loại đã rơi vào nạn hủy diệt chính mình nếu Thiên Chúa không can thiệp.
 
TỘI NGUYÊN TỔ
 
        Sau thế chiến thứ hai, Dorothy Thompson đã đi thăm trại giam Dachau của Đức Quốc xã.  Khi nhìn vào những phòng hơi ngạt và hỏa lò, bà thấy run rảy cả tâm hồn.  Điều làm cho bà run sợ không phải chỉ vì biết rằng người ta đã gây bao tội ác ở đây, nhưng là biết rằng cả “những tù nhân tốt” cũng đã dự phần vào những tội ác này.  Bà viết:
        “Thế giới liệu có nhận thấy rằng những kẻ gây ra một số tội ác lớn nhất trong những trại giam này lại là chính những tù nhân không?  Cứ đẩy được một mạng người xuống tầng dưới cùng, thế là bạn có thể làm cho người ấy biến thành một đao phủ để xử tử đồng bạn của mình.”
        Những ông bác sĩ đã chích vi trùng sốt rét vào những tù nhân trong trại giam cũng là chính những người tù.  Thompson nói:  “Khi tiếp tay để kết liễu mạng sống của bạn tù, họ đã kéo dài thêm được hợp đồng cứu vãn sinh mạng chính mình.”
        Bài học Dachau là nếu một kẻ xấu xa cứ chèn ép những người tốt thì sẽ làm cho nhiều người bị xô đẩy vào tình trạng tội lỗi do hoàn cảnh.
 
Thân phận đọa đầy của chúng ta
 
        Cùng một cách, tội đầu tiên đã tạo nên hoàn cảnh tội lỗi.  Nó tạo nên một áp lực đè nặng trên nhân loại.  Thánh Phao-lô đã nhắc đến điều này khi ngài nói:  “Vì một người duy nhất, mà tội lỗi đã xâm nhập trần gian, và tội lỗi gây nên sự chết;  như thế, sự chết đã lan tràn tới mọi người, bỏi vì mọi người đã phạm tội” (Rm 5:12).
        Hậu quả tàn phá của tội đầu tiên trên trần gian được gọi là tội nguyên tổ.  Điều đó chỉ có nghĩa là tội đầu tiên của ông bà nguyên tổ đã đặt nhân loại trong một tình trạng không hoàn thiện và một hoàn cảnh đọa đầy.  Hy vọng duy nhất của nhân loại là được Thiên Chúa cứu thoát.
        Đó cũng chính là điều Thiên Chúa muốn làm.
 
LỜI HỨA TÁI TẠO
 
        Ngay sau khi nói về tội nguyên tổ, tác giả Kinh Thánh đã mô tả Thiên Chúa như đang đối diện với ba kẻ tội phạm:
        -  người đàn bà,
        -  người đàn ông, và
        -  con rắn.
        Với người đàn bà, Thiên Chúa phán:  “Ta sẽ làm cho ngươi phải cực nhọc thật nhiều khi thai nghén;  ngươi sẽ phải cực nhọc lúc sinh con.  Ngươi sẽ thèm muốn chồng ngươi, và nó sẽ thống trị ngươi” (St 3:16).
        Với người đàn ông, Thiên Chúa phán:  “Đất đai bị nguyền rủa vì ngươi;  ngươi sẽ phải cực nhọc mọi ngày trong đời ngươi, mới kiếm được miếng ăn từ đất mà ra” (St 3:17).
        Với con rắn, Thiên Chúa phán:  “Mi phải bò bằng bụng, phải ăn bụi đất mọi ngày trong đời mi.  Ta sẽ gây mối thù giữa mi và người đàn bà, giữa dòng giống mi và dòng giống người ấy;  dòng giống đó sẽ đánh vào đầu mi, và mi sẽ cắn vào gót nó” (St 3:14-15).
 
Một tia hy vọng chiếu sáng
 
        Tác giả Kinh Thánh Tân Ước đã thấy một tia hy vọng qua câu nói cuối cùng Thiên Chúa phán với con rắn.  Người ta nhận thấy đây là dấu chỉ Thiên Chúa sẽ cứu vớt nhân loại khỏi hoàn cảnh họ đã sa vào.
        Câu “mối thù giữa dòng giống mi và dòng giống người ấy” là để nói lên “cuộc chiến tranh thiêng liêng” giữa ma quỷ và nhân loại từ sau tội nguyên tổ.  Rồi câu “dòng giống đó sẽ đánh vào đầu mi, còn mi sẽ cắn vào gót nó” để ám chỉ rằng nhân loại (qua Đức Giê-su là người con cao quý nhất của nhân loại) sẽ chiến thắng vinh quang.
        Chính trong ý nghĩa này mà lời Thiên Chúa nói với con rắn là một tia hy vọng:  gót chân của Đức Giê-su sẽ đạp dập đầu con rắn (1 Ga 3:8).
 
ĐỌC VÀ SUY NIỆM KINH THÁNH
 
        1.  Lu-ca 18:2-8            Người góa phụ phấn đấu
        2.  Gia-cô-bê 2:1-9        Tội kỳ thị
        3.  Gia-cô-bê 2:14-26             Đức tin và hành động
        4.  Thánh Vịnh 51:1-15   Lạy Chúa, xin rửa con
        5.  Lu-ca 16:19-31         Ngày phán xét
 
THẢO LUẬN
 
        1.  Bạn nghĩ gì về tội xã hội?  Nhận diện một số tội xã hội nơi bạn đang sống và thử tìm phương thức diệt trừ.
        2.  Bạn hiểu thánh Phao-lô muốn nói gì trong chương 5 và 6 Thư gửi tín hữu Rô-ma?
 
CHIA SẺ
 
1.      Hãy chia sẻ những tư tưởng sau đây:
-  “Chúng ta không thể phá bỏ được luật của Thiên Chúa, nhưng chúng ta lại có thể phá hủy chính mình.”  (A. Maude Royden)
-  “Tội không làm đau đớn vì nó bị cấm, nhưng tội bị cấm vì nó làm đau đớn.” (Benjamin Franklin)
-  “Sự giả trá sẽ giả trá nhất khi nó gần với sự thật nhất.” (Gilbert Chesterton)
        2.  Trong cuốn Oh, God! của Avery Corman, có người trách Chúa không chịu can thiệp giúp loại trừ hoặc giảm bớt đau khổ của trần gian.  Khi Chúa không bào chữa thì người ấy nói:  “Vậy Chúa đã quyết định là cứ để chúng tôi sa ngã hoài mà Ngài không chịu làm gì để giúp chúng tôi sao?”  Chúa nhìn người ấy và nói:  “Này, con thông minh lắm, nhưng mà con quên mất một điều…  Ta đã sắp đặt tất cả việc này cho con và làm sao cho việc này có kết quả.  Chúng ta đã thỏa thuận là chính con phải làm và đừng mong đợi Ta làm việc ấy cho con.”  Vậy Avery Corman diễn tả Thiên Chúa muốn gì trong trường hợp này?  Tại sao bạn đồng ý hoặc không đồng ý với ông ta?
        3.  Bạn hãy nhớ lại câu nói của Martin Luther King về tội xã hội và sự thông đồng của chúng ta với nó.  Bạn đồng ý hoặc bất đồng với ông ta về điểm nào?
        4.  Hãy nhớ lại một kinh nghiệm khi bạn đứng lên chống lại tội xã hội.
 
                                               
The Catholic Vision  II – 10
Mark Link, S.J.
Chuyển ngữ:  Lm Trần đình Nhi