Chương 4

NGÔN NGOẠI Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6

Lục đục ra cửa khách sạn, đám du khách đã thấy Lùng Thầu và vài người Hmông còn trai trẻ đứng đợi.  Trời vẫn chưa sáng rõ. Tiếng côn trùng rỉ rả, im bặt khi có tiếng chân, rồi lại cất lên vừa như bướng bỉnh vừa như chịu đựng.  Sương mù trắng đục giăng quanh, cây cỏ qua một đêm lạnh lẽo co ro nằm như ngủ.  Lùng Thầu đi tới trước mặt Marthe, cười nhe ra hàm răng vàng chóe :
   -  Xin mời.  Tay xách nặng, bà đưa cho đám trẻ...
Tay chỉ vào bọn thanh niên Hmông, Lùng Thầu nhìn mọi người, tiếp :
   - Các vị cứ đưa máy quay phim, máy ghi âm cho họ.  Bảo đảm không mất.  Ði đường xa, phải đến chiều tối mới đến Lũng Mây.
Ðêm qua Marthe thao thức cho đến gần sáng. André trước khi chợp mắt còn lầu bầu " Ði thế là mất ba bốn ngày, làm sao kịp chuyến xuống vịnh Hạ Long thì làm ! ". André nào có biết chính Marthe cũng chần chừ, đã từng nói tháo lui, nhưng Lùng Thầu nghiêm mặt đáp " Dân Hmông đã sắp sửa đón tiếp, chắc họ chẳng để một cái xe nào rời Sapa mà có bà trong đó đâu !". Từ đó, dăm thanh niên cứ lảng vảng ở bãi đậu xe và trước cổng ra vào của khách sạn. Marthe biết nói ra, André sẽ la to "À, black-mail làm áp lực phải không !" và thế nào cũng ồn ào đối phó. Marthe im lặng, chỉ bảo " Thôi, chiều em một tí đi nào ", thừa biết là rồi André cũng sẽ làm theo ý nàng. Nhưng đến bây giờ, khi chồng đã ngáy ngủ, bỗng dưng Marthe lại chùn bước lại. Giả thử ông Thày Tao nào đó bảo không, nàng không phải là Công chúa, thì quả là dễ sử. Marthe lẩm nhẩm, ta  sẽ vui vẻ yêu cầu người Hmông biểu diễn nhạc dân tộc, thu băng đem về Paris, so sánh với âm nhạc Bắc Borneo tìm xem liên hệ thế nào, và nhất là xét nghiệm lại qua liên hệ đó cái giả thiết ngày xưa quần đảo Sumatra và Borneo gắn liền vào bán đảo Ðông Dương trước khi lục địa trôi cách đây đâu quãng mười mấy nghìn năm.
Nhưng nếu Thày Tao  bảo rằng nàng chính là vị  Công chúa kia thì sao ?  Marthe chặc lưỡi, vơ vẩn nhìn ra ngoài cửa sồ.  Trăng ngoài trời là trăng non xanh biêng biếc hắt qua những chấn song bóng lá lay động chập chờn. Ừ, Marthe nhủ thầm, ta sẽ nhận mình chỉ là bóng của vị Công chúa đó. Cái bóng có, nhưng Công chúa kia thì không. Và ta tiếp tục như ta là bóng Công chúa, để lại vài trăm đôla thù lao cho cuộc biểu diễn âm nhạc, rồi hẹn sẽ quay lại Sapa nếu như kết quả việc so sánh nhạc ngữ Hmông và Bắc Borneo có triển vọng khai phá đáng kể.
  Marthe nhắm mắt, đầu áp vào chiếc gối, nhưng nỗi băn khoăn vẫn đâu đấy. Có bao giờ  cha nàng nói gì về mẹ nàng đâu. Thậm chí ngay một bức ảnh của mẹ nàng cũng không có. Khi mười một tuổi, Marthe có hỏi đi hỏi lại, nhưng cha chỉ nhỏ nhẹ bảo phải biết quên đi những chuyện buồn. Từ đó, nàng thôi hỏi, tưởng đã quên hẳn đi cho đến đêm nay, câu hỏi xưa lại văng vẳng trong lòng. Cứ thế, Marthe cựa mình trăn trở. Chợt  nàng ngồi lên rỏng tai. Vẫn tiếng thứ nhạc khí  nàng chưa xác định được ỡ đâu vang vọng, lúc mơ hồ tan đi, lúc lại nghe như ngay bên cạnh. Marthe bỗng dưng mỉm cười hệt như vừa tìm ra thân thuộc, lòng thanh thản dần, thiếp ngủ lúc nào không biết cho đến lúc André đánh thức nàng dậy.
Nhìn Lùng Thầu bước về phía mình, Marthe lo lắng hỏi :
   - Sa, Sa đâu ?  Cô ta hứa đi với chúng mình mà.  Sa ơi, Sa !
André đảo mắt một vòng rồi chạy vào khách sạn.  Lát sau, ra một mình, André đặt tay lên vai Marthe, giọng diễu cợt :
   - Công chúa !  Thị nữ của nàng còn sửa soạn.
 Tiếng Sa gọi.  Hai thanh niên Hmông vào, rồi tay xách nách mang những chiếc bị cói đựng đồ ăn, thức uống.  Sa theo ra, tươi cười :
   - Cháu phải dậy từ sớm, sửa soạn thức ăn cho ba ngày tới.  Công chúa du hành, đến là tội cho thần dân...
Marthe nắm tay Sa kéo đi, giả vờ mắng :
   - Dân gì mà chỉ biết than với vãn.  Thôi lên đường !
*
Hà và André bước theo Lùng Thầu.  Ðằng sau, Marthe nắm tay Sa, có Freddy kèm bên cạnh, và rồi là đám thanh niên có mang theo hai cái cáng, phòng khi phải khênh công chúa trên những chặng đường khó đi. Khi mặt trời ló ra, cả bọn đã đến bến Lú.  Ðàn bà trẻ con ở giàng đã ra đó chờ.  Chị Pình ngóng mắt nhìn thấy Marthe, reo lên rồi chạy ùa lại.  Chị tíu tít nói, nhưng Marthe không hiểu, nhìn Sa.  Sa dịch :
   - Vạn lạy công chúa, nếu không khinh thì cho Pình phục dịch !
Lúc đó, chồng chị Pình cũng chạy lại, miệng cười, đầu gật gật, xin đi theo.  Marthe đùa bảo :
   - Ði thì đi, nhưng cấm anh ta uống rượu.
Phía trước, André nhìn Hà, lắc đầu :
   - Chẳng biết họ còn bày trò gì nữa.  Ðêm qua, công chúa thao thức mãi, hỏi giá mà là công chúa của họ thật thì làm sao ?
Nhướng mắt nhìn André, Hà trêu :
   - ... thì lên ngôi, nếu người Hmông chấp nhận nữ hoàng.  Còn nếu không, anh để con trai anh chị về nhận vương quyền.
André bật miệng :
   - Merde alors[1] !  Một người phe tả như tôi mà thành bố một ông vua phong kiến !  Impossible[2] !
Nhớ lõm bõm một câu nói bất hủ, Hà cười lớn :
   - Impossible n’est pas Francais[3] !
André cũng cười.  Sa dấn bước đến bên Hà :
   - Có gì mà vui thế, anh ?
Quay sang nhìn, Hà choáng ngợp ánh mắt Sa long lanh.  Má ửng hồng dưới nắng, mồ hôi trên mép đọng nhưng giọt lấm tấm, nàng víu vào tay Hà, tíu tít :
   -  Vui thế thì cho Sa nghe với, anh !
Hà cao giọng :
   - Nếu Marthe là công chúa, André sẽ cho con trai về làm ông hoàng xứ này.  Thế có tuyệt  không cơ chứ ?
Khúc khích cười, Sa hỏi André :
   - Hoàng tử năm nay bao nhiêu tuổi, thưa thượng công ?
André đáp :
   - Mười tám.
Ngoái nhìn Marthe, André nói to :
   - Thể theo ý bàn dân, George sẽ về nhận vương miện.  Chérie[4]!  Nếu công chúa không chấp nhận vương quyền, con trai chúng ta sẽ là vua...
Cười thật tươi, Marthe quay sang hỏi Lùng Thầu.  Ông ta lắc đầu, miệng lại ngoác ra, hàm răng vàng chóe sáng dưới nắng.  Marthe nghe xong, kêu lớn :
   - Này !  Ðàn bà không làm vua được ở đây.  George thi Bac[5] xong thì phải về chấp chính ngay.  Như vậy là chỉ vài tháng nữa thôi...  C’est  d’accord[6].
   Sa nhẩy quẫy lên như một con hoẵng, cười ngặt nghẽo, vừa nhìn André vừa nói :
   - Thế là cháu cũng có dịp để thành nữ hoàng.  Cháu mười chín, sắp hai mươi.  Gái hơn hai, trai hơn một, lấy nhau là cực đẹp đấy...
Freddy từ sau đến cạnh Hà.  Anh ta ngơ ngác :
   -  Có gì mà mọi người cười vui thế hả ?  Sa nói gì ?
Hà dịch lại.  Freddy  mặt thoáng sầm xuống, vẻ hơi khó chịu.  Nhìn Sa, Freddy nói  nhỏ, tay để nhẹ vào vai Sa :
   - Sa này.  Về cái điều kiện thứ hai đó...
Sa khẽ hất tay Freddy ra, thì thào :
   - Xứ này "nam nữ thụ thụ bất thân".
Nói xong, nàng lại cười nắc nẻ rồi chạy về phía Marthe. Nàng ngắm nghía, miệng thốt :
   - Công chúa đẹp quá !  Bà có cho tiện nữ này được hầu hạ hoàng tử không ?  Bà gật đầu một cái, cả thế giới này sẽ thay đổi.  Ðổi như sâu hóa bướm, rồi bướm thành hoàng hậu.  Bà gật đi.
Vui vẻ, Marthe cười gật đầu.
   - Thế nhé.  Sa reo lên, công chúa vừa nhận lời rồi !  Sa phải chạy lên báo bố chồng và sửa soạn lễ đăng quan cho hoàng tử !
Nói xong, Sa lại chạy ào lên đến cạnh André.  André cũng gật đầu, ngoái nhìn Marthe với ánh mắt diễu cợt, miệng vui vẻ :
   - Chérie !  Xứ này chẳng những có vua mà còn có cả hoàng hậu.  Quel miracle[7]!
Marthe nhìn quanh.  Lùng Thầu và đám trai trẻ cũng toét miệng ra cười dẫu chẳng hiểu gì cả.  Bỗng nhiên, Marthe thấy gần gũi họ.  Nàng bảo họ ngừng chân, mở cái túi du lịch, rồi vào một lùm cây cạnh đường.  Khi ra, Marthe cười tươi như hoa, đầu đội chiếc khăn đỏ, trên mặc áo chẽn dưới quấn váy.  Ðám người Hmông ồ lên, rồi vừa cười, vừa reo "Công chúa, công chúa đã về !"
*
Khi Freddy đến cạnh, Sa quay lưng ï rồi thủng thỉnh  đến ngồi  bên  Hà.  Ðoàn người đã ăn bữa trưa, ngồi dựa vào những gốc cây, đợi cho nắng bớt gắt  mới lên đường.  André nóng quá, cởi trần ra, mồ hôi nhễ nhại.  Marthe lim dim, tay phe phẩy quạt, tay kia thỉnh thoảng lấy mùi xoa chấm vào cổ, vào thái dương.
   Sa lẳng lặng mở sắc tay, đưa cho Hà :
   - Anh xem.  Cha em đây.  Anh bảo có giống anh không ?
 
Hà uể oải cầm tấm ảnh, nhìn rồi trao lại, lắc đầu.
   - Thế mà không giống à ?  Này nhé, cũng đeo kính.  Cái cằm, anh xem này, cũng bạnh ra như rắn hổ.  Và mũi, mũi cao chứ không tẹt dí như phần lớn người mình...  Anh xem kỹ đi !
Nói xong, Sa lại dí tấm ảnh vào mũi Hà.  Ngắm nghía một lát, Hà nói cho qua :
   - Ừ, cũng có nét giống...
   - Nhưng giống nhất là cái dáng người.  Cao dong dỏng nhưng lưng lại hơi gù.  Và nhất là cách trả lời, cứ ầm ừ, nói như không nói gì cả...  Bây giờ, Sa hỏi.  Xin anh trả lời cho chính xác nhé, được không ?
Hà gật đầu. Sa trầm ngâm :
   - Cứ giả dụ rằng Sa qua Mỹ, rồi làm giấy ly dị, có được không ?  Và mất bao lâu ?
   - Ðược !  Chắc một năm, cùng lắm một năm rưỡi !
Hừ một tiếng, Sa đăm chiêu :
   - Ði học bên Mỹ, mỗi tháng cần bao nhiêu tiền ?
Lẩm nhẩm cộng độ hai mươi nghìn tiền học một năm vào số chi phí tối thiểu để sống, Hà đáp :
   - Khoảng hai mươi nghìn đô la, hoặc hơn kém một chút !
Sa lè lưỡi, kêu :
   - Sao đắt thế nhỉ ?  Anh có lầm không ?
Hà lắc đầu.  Sa tiếp :
   - Làm sao có người đi học được ?
   - Sinh viên vừa học, vừa đi làm, làm hè là chính.  Xưa, tôi cũng phải thế !
   - Ðược !  Sa mím môi - Phải đi !
Ngập ngừng, Sa ngước mắt nhìn Hà :
   - Thời gian đợi ly dị, Sa xin đến ở nhờ nhà anh chị, có được không ?
Câu Sa hỏi làm Hà sựng người lại.  Chàng im lặng, bối rối nhìn ra xa.  Sa lập lại.  Chậm rãi, Hà hỏi :
   - Người ta không bắt đầu một đời đàn bà như thế !  Tại sao Sa không nghĩ đến một việc bình thường hơn, coi việc lấy chồng không phải lấy là để ly dị ?
Cười nhạt, Sa đứng dậy, giọng đanh lại :
   - Em chỉ giao thân em cho ai em thực sự em yêu mà thôi !  Còn lại, tất cả chỉ là phương tiện.  Nhưng em sòng phẳng, có dặn là chỉ em mới quyết định có làm vợ thật cho Freddy hay không mà thôi.  Anh ta nhận, đó là việc của anh ấy.
Chặc lưỡi, Sa nói như nói một mình "... sòng phẳng quá, cũng không hay !" rồi quay ngoắt người, đi ra mỏm núi, nhìn xuống thung lũng phía dưới.  Như bị kéo theo bằng một sức mạnh Hà chưa hiểu nổi, Hà bước đến cạnh Sa, tai nghe Sa thở dài : "... giá mà gieo mình xuống kia, chắc là thanh nhàn hơn, chẳng có gì để bận tâm nữa". 
Hà nhìn xuống.  Triền dốc đổ hun hút sâu, như gọi như mời một bước chân hẫng hụt.  Hoảng sợ, Hà nắm tay Sa kéo về phía mình.  Freddy nhìn về phía hai người, ánh mắt nửa tức giận, nửa buồn rầu.  Rút ống sáo ra, Freddy thổi. Tiếng sáo cao lên rồi đột nhiên trầm xuống van vỉ "... Sa ơi, tôi ở đây.  Ở ngay đây...  Quay lại nhìn tôi đi chứ !".  Nhưng Sa vẫn nhìn tít tắp xa, nắm cánh tay Hà, miệng bực bội thốt lên  "... như tiếng sáo bát âm đưa đám !  Nghe khổ thật..."
Khi nắng đã chếch bóng, đoàn người lại lên đường.  Ðường dốc lúc một khó đi, lắm lúc đám thanh niên Hmông phải sấn lên, lấy dao chặt cành lấy lối.  Thấy đám du khách đã mệt, Lùng Thầu luôn miệng : "Sắp tới rồi, còn tí nữa thôi !"  André vui mồm bảo : "... thế này mới là treking, gần bằng chuyến đi Amazone !".
Chạng vạng tối, một dãy nhà cheo leo lưng đồi hiện ra trong tầm mắt.  Ðấy là quản, cũng gọi là giáp, nơi xưa tập trung quyền lực của người Hmông sống rải rác trong những giao, những giồng chân dãy Hoàng Liên Sơn.  Lùng Thầu quệt mồ hôi, tay chỉ, miệng reo : "Ðã bảo mà.  Tới nơi rồi !".  Lôi một ống tù và ra, Lùng Thầu bỏ lên miệng, lấy hơi thổi.  Tiếng tù và ngân lên, theo gió bay xuống lũng.  Chỉ dăm phút sau, một tiếng tù và khác đáp lại.  Sa bước đến cạnh Marthe, nắm tay, nhẹ giọng, vừa nói vừa cười :
   - Thần dân đã sẵn sàng tiếp công chúa rồi !  Bây giờ, công chúa phải sửa soạn.
   Tiếng chiêng, rồi tiếng trống bất ngờ rộn rã vang lên khi đoàn người xuống đến cái dốc cuối xuôi xuống Lũng.  Người trong giáp  kéo ra, miệng hò reo.  Chị Pình chạy lên phía trước.  Chị vốn sinh ra ở giáp, thoáng thấy bóng người thân trong gia đình, miệng tíu tít gọi.  Người Hmông mời Marthe lên một cái kiệu trông rất cũ.  Thầy Tao , một người chạc sáu mươi tuổi, tay vung vẩy những cây nhang, miệng nói gì Marthe không hiểu.  Sa đẩy Marthe lên kiệu, Marthe ngần ngừ nhìn những kẻ đồng hành,  ngượng ngập thầm nhủ  "Nếu mà mình không là công chúa của họ thì  ê mặt, thật là ê mặt !".  Nhưng kiệu đã được nhắc đặt lên vai bốn người thanh niên.  Theo tiếng chiêng, tiếng trống, tiếng reo hò, cả đoàn người chuyển bước, ngoằn ngoèo trườn đi như thân một con trăn khổng lồ, lừng lững uốn mình vào sắp sửa định nuốt cả giáp Lũng Mây vào bụng.
*
Cụ già tuần trước đã đến Sapa gặp Marthe đưa cả đám du khách về Vương phủ, nơi ngày xưa công chúa trú ngụ.  Phủ lớn hơn những căn nhà bình thường, có năm gian xếp theo hình chữ nhất,  tách khỏi những mái tranh rải rác xung quanh, nhìn vừa bề thế, vừa bí ẩn.  Nằm trên đỉnh đồi,  từ Vương phủ có thể nhìn thấy một cái thác nước trắng xóa đổ xuống triền núi bên cạnh.  Cụ già nói với Sa : "Bốn mươi năm nay không tiếp khách !".
Vừa được dọn dẹp, năm gian nhà tương đối sạch sẽ. Ngoài những ổ rơm dùng làm nơi ngủ, phủ chỉ độc có ba cái bàn nằm ở gian thờ.  Bàn thờ cũng đơn giản, có bát hương, ở trên bàn đều có để những chiếc bảng gỗ đỏ đầy chữ viết lòng ngòng bằng mực đen.  Ở giữa, thờ đức Bàn Vương.  Bên trái, là bàn thờ chư thần năm biển, và bên phải thì tổ họ Vàng.  Cụ già chỉ bàn thờ,  nhìn Marthe móm mém cười, miệng nói : "Tên công chúa là Vàng Sao".  Sa dịch cho Marthe nghe,  thầm thì :
   - Thế là công chúa Sao !
Tự nhiên, Marthe bỗng lo sợ, vội đáp nhỏ :
   - Chắc gì Tata là công chúa đâu, đừng đùa nữa !
Sa ngúng nguẩy :
   - Chắc một trăm phần trăm.  Ðức Bàn đã báo bốn mươi năm sau công chúa về cứu dân Hmông, sai thế nào được !
Hà đưa mắt nhìn Sa.  Nếu Marthe không là công chúa, chuyến đi Lũng Mây chỉ là một chuyến treking khá lý thú, rồi sau mọi người sẽ hỉ hả chia tay.  Nhưng nếu dân Hmông nhận Marthe là công chúa, và Marthe quả là công chúa của họ thật, câu chuyện chắc không kết thúc đẹp đẽ như vậy.  Lúc này, Hà thầm nghĩ, đã đến lúc Marthe phải thật tỉnh táo.  Là công chúa, phải xử sự như công chúa.  Cứu dân Hmông, cứu làm sao ?  Trong rừng sâu núi thẳm với tình trạng bán khai này, lại mấy trăm năm kiềm chế bởi những dân tộc đông hơn, mạnh hơn, đến trời cũng chẳng cứu được họ.  Tốt nhất, chuyện nhận công chúa là một sự lầm lẫn.  Marthe cứ là Marthe, không cứu được ai, nhưng thanh thản trở về Sapa, rồi sang Pháp, có câu chuyện vui và vô hại kể cho bạn bè.
Ðến cạnh Sa, Hà nghiêm nghị nhưng dịu dàng nói nho  nhỏ :         
   - Sa tinh quái thật !  Ðừng gọi Marthe là công chúa nữa !
Cong môi, Sa hỏi ngược :
   - Tại sao ?
   - Là công chúa ở đây chỉ thêm khổ thôi !  Gọi thế, bà tưởng thật, khổ cho bà ấy.  Thế cũng là ác...
Cười lên khanh khách, Sa lại bông đùa, nhìn Marthe :
   - Công chúa ơi !  Tiện nữ gọi danh tước người mà bị mắng là ác đấy.
Ðến gần Freddy, Sa tiếp như đóng kịch :
   - Hiệp sĩ, hiệp sĩ của lòng tôi.  Hãy bảo vệ tôi.  Tôi đang bị kết tội oan ức, không làm sao mà biện minh được...  Please help[8]!
Tiện đà,  Sa ôm choàng lấy Freddy, miệng kêu : "Please help ! Please help !".  Không hiểu gì, Freddy vòng tay ôm lấy Sa, ngạc nhiên mỉm cười thích thú.  Marthe cũng phì ra cười.  André hỏi, Marthe đáp :
   - C’est du théâtre[9] !
Không nghe Marthe đang kể lại tình tiết cho André, Hà khó chịu bước ra sân, miệng lẩm bẩm "kịch cỡm", tai còn văng vẳng tiếng cười của Sa, của Freddy và của André.
Nhìn lên trời chi chít sao, Hà bỗng thấy một nỗi buồn ở đâu mênh mang kéo về, duyên cớ và nguồn căn vẫn lờ mờ thấp thoáng, từng bước dìm chàng vào một bến bờ vô định.  Chàng nhồi thuốc vào tẩu.  Nhìn những sợi khói mỏng mảnh tan vào đêm sương, Hà chợt nhận ra sự cô đơn không cứu vãn nổi của mình.  Câu hỏi dằn vặt chàng lại lừng lững hiện ra như vách núi trước mặt. Không tự biết là ai, ta là kẻ xa lạ với chính ta.  Câu hỏi kia, làm sao mà giải đáp được đây !  Cái ta là, nó không phải chỉ là tấm hộ chiếu, giấy khai sinh, mảnh bằng, văn khế nhà, tờ hôn ước, trên đó tên có tuổi có, thậm chí cả tên cha, tên mẹ, quê quán.  Cái ta là, lại càng không phải là cái ta có. Không phải là cái người khác nghĩ là ta.  Hay ta là cái ta đang sống ?  Nhưng ta lại đang ngập ngụa sống những giấc mơ  hẫng hụt của một kẻ vong thân, vong bản.  Le mal de vivre.  Misfit[10].  Và vì thế, ta mới tự hỏi cái ta là.  Hay ta là cái ta muốn ?  Cũng không phải nốt, chẳng biết mình là ai thì làm sao biết mình muốn gì ?
Thình lình, có tiếng chân chạy ra.  Tiếng André gọi thất thanh.  Rồi tiếng Marthe rối rít :
   - Tôi đã nghe thấy rồi...
Cầm đèn pin lao theo Marthe, André vẫy Hà.  Họ uà xuống đồi.  Tiếng Sa cất lên :
   - Chờ cháu, công chúa ơi !
Nhìn theo vạt áo Marthe thấp thoáng ẩn hiện, Hà bám sát chân André.  Ðến chân đồi, Marthe dừng lại nghe ngóng.  Rẽ bên phải, Marthe lần tới. André và Hà đã theo kịp, ánh đèn pin lấp loáng trên những bụi cây.  Vừa thở hổn hển, André vừa hỏi :
   - Marthe !  Em nghe thấy gì ?
   - Tiếng nhạc khí, có lẽ nó thuộc loại kim, nó ở phía này...
Cả ba tiếp tục đi.  Tiếng Freddy ồm ồm :
   - Where are you[11] ?
André hất bóng đèn pin lên trời ra dấu.  Con đường lúc càng gập ghềnh.  Marthe trượt chân, ngã chúi xuống, rồi lại đứng dậy.  Một sức kéo vô hình kéo Marthe cứ đi tới, đi tới.  Tiếng nước réo lên.  Họ đã gần ngọn thác ở triền núi nhìn thấy từ Vương phủ họ Vàng.  Freddy và Sa bắt kịp.  Sa thở dốc, nói đứt quãng :
   - Công chúa đi đâu vậy ?
Marthe đáp, giọng sững sờ :
   - Ta nghe...  Có ai nghe thấy gì không ?
Cả đám đã đến chân tháp.  Marthe mừng rỡ :
   - Ðấy, tiếng đó đấy...
Mọi người đều lắng tai nghe.  Ðúng là có một thứ âm thanh lạ, trong vắt, văng vẳng ngân cao, biến đi, rồi ồ ồ, sau đó rền rĩ như oán thán, thình lình lại cao dần lên, rồi lại trong vắt...  Cứ thế, những âm thanh đó xoắn xít vào nhau theo một chu kỳ khá chuẩn xác. Thác nước đổ xuống một cái đầm có những mỏm đá nhấp nhô.  Giằng lấy chiếc đèn pin, Marthe chiếu vào làn nước bạc trắng từ cao ập xuống.  Marthe reo lên :
   - Nó, nó đấy !
Ánh đèn ngừng lại trên một phiến đá mỏng diện tích độ sáu, bảy mét vuông, nằm ngang trên mặt nước, thân chống bởi những mỏm đá sần sùi nhô ra.  Nước đổ vào mặt phiến đá, và lượng nước chảy dưới thay đổi khiến âm thanh phát ra lên bổng xuống trầm như một khúc giao hưởng đến từ cái phép lạ của  tình cờ. Marthe lẩm bẩm :
   - Thì ra là tiếng đàn đá... Mình lại cứ tưởng là nhạc khí thuộc loại kim.
Ðể cả quần áo, Marthe nhảy xuống đầm.  André kêu lên "Mais t’es folle, reviens[12] ! ".  Marthe bơi về phía phiến đá, tay quờ quạng rồi nắm lấy, trèo lên.  Nàng áp tai vào mặt đá nhẵn thín, úp môi vào hôn, thì thầm : "... thì ra mi.  Cách Sapa một ngày đường mà ta vẫn nghe thấy mi, đá ơi đá  !"  Trên bờ, André giơ tay lên trời, tiếp tục la to : "Mais reviens, Marthe !  T’es folle !  Tu vas ratraper l’froid[13]...".
*
Sau tiếng gà gáy thứ nhất, chó trong giáp  sủa lên oăng oẳng.  Tiếp đó, lác đác tiếng gà vang lên và cuối cùng, gà như rủ nhau cùng gáy, tiếng rân rân cùng thôn cuối giáp.  Một lúc sau, người Hmông kéo đến đầy Vương phủ.  Cụ già kéo cổng, Thày Tao và Lùng Thầu đi vào gian thờ.  Bên ngoài, hàng trăm người ngồi sụp xuống đất, những chiếc khăn quấn đầu phụ nữ đỏ rực trong ánh nắng mai vừa lên.  Ðám đàn ông ngồi riêng một góc sân, ồn ào chuyện gẫu, xua đám trẻ con trần truồng chạy tới chạy lui, miệng la oai oái.  Lùng Thầu bước ra, nói một điều gì đó.  Vài người lớn chăn đám trẻ con như chăn trâu, lủi thủi xuống đồi.  Trong sân bỗng im lặng hẳn.
Trong gian thờ, đám du khách ngồi sau, lưng dựa sát tường.  Riêng Marthe, nàng chễm trệ trên chiếc ngai sơn vàng Thày Tao cho khiêng đến.  Nhang cháy đỏ cắm vô số trên ba cái bàn thờ, và hàng chục ngọn nến trắng được thắp lên, lửa chập chờn mỗi khi gió từ cửa sổ luồn vào như đùa nghịch.  Một đám nhạc công, kẻ thổi khèn, người kéo thứ đàn chỉ độc một giây,   kẻ đánh chiêng, người đánh trống, đánh phèng lần lượt  xếp hàng ngồi đằng sau chiếc ngai.  Họ im lặng, mắt lững lờ nhìn vào khoảng không, dáng điệu nghiêm trọng và kính cẩn.
Cụ già ra mang đến trước mặt Marthe một hộp gỗ để trên cái khay đen.  Ðó là tro xương của tổ họ Vàng, đời này giữ qua đời kia.  Cụ nói, Lùng Thầu dịch cho Marthe nghe, bảo Marthe xuống ngai quì  lạy và đem hộp  gỗ đặt lên bàn thờ.  Thày Tao ra dấu, đám nhạc công bắt đầu.  Tiếng chiêng, tiếng khèn, tiếng đàn trộn vào nhau, ủ ê, dặt dìu, đều đặn, làm đầu óc tê liệt  dần .  Mở một sấp giấy, Thày Tao đọc ê a, thỉnh thoảng lại quát lên.  Lát sau,  giọng thày trầm xuống, van vỉ, đôi khi phải lắng mới nghe thấy tiếng.  Ðột nhiên, Thày Tao đứng bật dậy,  xoay vòng vòng, người đảo lên đảo xuống, mồm rú những tiếng khủng khiếp.  Tiếng chiêng tiếng trống lúc càng dồn dập, và dăm ba nhạc công cất tiếng đồng thanh hát, điệu hát thê thiết, thỉnh thoảng ậm ực trong cổ hệt như tiếng phều phào ngạt thở.  Thày Tao bây giờ nhảy quẫng lên cao.  Khó có thể tưởng tượng một ông già sáu mươi có thể dẻo  dai, người cong như lò xo, mỗi lần nhảy toàn thân  bốc  khỏi mặt đất cả thước.  Cứ thế, Thày Tao vừa nhảy vừa kêu có lẽ đến cả tiếng đồng hồ.
Trên bàn thờ Ðức Bàn, những bó nhang thình lình bắt lửa cháy lên có ngọn, trong khi đó bao nhiêu ngọn nến bỗng lụi cả.  Lùng Thầu thét : "Ðức Bàn hạ giá !", và đám nhạc công tăng nhịp trống nhịp kèn, miệng tiếp tục ê a hát.  Lát sau, bao nhiêu cây nến cắm trên bàn thờ chư thần năm biển bỗng chao đi chao lại như biến thành chất dẻo.  Lùng Thầu lại thét : "Chư thần giáng thế !".  Lúc này Thày Tao ngừng nhảy.  Ông chạy đến trước bàn thời tổ họ Vàng, quì xuống, miếng bí ba bí bô một tràng dài.  Ly nước trên bàn thờ nổ tách một cái, vỡ ra, nước chảy xuống đất, giọt nhỏ lách tách.  Lùng Thầu đến trước mặt Marthe, kêu "Tổ về!", tay dắt Marthe đi về phía bàn thờ, ấn vai cho quì xuống.
Lúc đó, hai người khênh một con lợn nhỏ vào giữa gian thờ.  Con lợn kêu eng éc, quẫy lên, nhưng nó bị buộc chặt, chỉ hếch mũi lên phì phò thở.  Thày Tao đến, tay vuốt ve con lợn, miệng nói giọng ngọt ngào, như an ủi, như cầu xin.  Thình lình, người đánh chiêng khua một hồi liên tục.  Ba tiếng phèng la tiếp theo, và sau đó Thày Tao thét lên.  Hai thanh niên Hmông rút dao, đâm vào cổ con lợn.  Tiếng lợn kêu thảm thiết, máu đỏ chảy đầy trên sàn nhà, bắn vào mặt mũi Thày Tao, vào Lùng Thầu, vào cả quần áo Marthe.  Mặt mũi tái mét, nàng nhắm mắt lại không dám nhìn.  Nhạc lại cử lên, cho đến lúc con lợn không còn giãy được nữa mới ngừng.
Thày Tao cắt dây trói lợn. Thày lại bắt đầu đọc những câu ê a, lại nhảy, lại kêu.  Ðột nhiên, thày ngồi thụp xuống, tay thò vào máu lợn, quệt lên trán mình một đường dài.  Làm xong, thày đến cạnh Marthe, một tay quệt máu lên trán nàng, tay kia thò vào hộp gỗ đựng tro xương tổ Vàng, chấm vào rồi bôi lên hai má.  Marthe bỗng rú lên.  Thày Tao ra dấu, nhạc công lại đánh chiêng đánh trống, cho đến một lúc, con lợn tưởng đã chết bỗng vùng dậy, kêu hộc lên một tiếng rồi chạy ra sân. Chạy được chừng chục thước, nó khuỵu chân ngã lăn quay ra, nhưng hàng trăm người Hmông ngồi trong sân đều đồng lượt đứng dậy reo "Công chúa, công chúa đã về !".  Họ ôm nhau khóc, la ó, mừng rỡ.
Cụ già lấy khăn ướt lau mặt cho Marthe, kính cẩn quì xuống lạy.  Vẫy Lùng Thầu lại, cụ già thì thào nói vào tai.  Ðến trước mặt Marthe, Lùng Thầu nghiêng người, rồi thưa : "... Ðức Bàn, chư thần và tổ họ Vàng đã nhận ra công chúa.  Cụ già theo hầu từ ngày công chúa còn bế ngửa, nói thêm là khi mới đẻ, công chúa có một vết bớt ở chỗ kín.  Ðiều này, chỉ công chúa mới biết được !". Nghe xong, Marthe tái mặt, cố sức vùng đứng dậy.  Nàng quên hẳn đám du khách đồng hành, tai bỗng lại văng vẳng tiếng đàn đá.   Bước ra, nàng giơ tay vẫy đám người đang hò lên reo mừng  nàng đích thực là công chúa của họ.
*
Giáp Hmông hồi sinh.  Công chúa sai vật trâu mổ lợn, sửa soạn một bữa tiệc cho cả giáp.  Ðám đàn bà hối hả bắc nước đun sôi.  Ðám đàn ông mài dao, chạy đi chạy lại.  Dăm thanh niên không biết tìm đâu ra được vài khẩu súng mousqueton từ hồi Pháp mang ra khoác lên vai, tạo lại cái cảm tưởng một vùng tự trị từ xa xưa, khi Vua Vàng còn dẫn dắt dân tộc Hmông qua những bước thăng trầm của vùng rừng núi này.  Công chúa Sao, trong bộ quần áo sặc sỡ, trở nên nghiêm trang.  Nàng bỏ mặc André đứng nhìn ngơ ngẩn, dáng khổ sở, lưng như còng xuống.
Trong sân, Sa cười nói với chị Pình, rồi thoắt một cái quay người đi ra sau Vương phủ, mắt tìm bóng Hà vừa thấp thoáng đâu đó.  Ðến sau lưng Hà, Sa giả vờ gọi :
   - Freddy, where are you[14]...
Ngoái người lại, Hà nhìn Sa, mỉm cười :
   - Hình như Freddy ở phía trước với André.  Sa ra đó mà tìm.
Chặc lưỡi, Sa nói :
   - Không có Freddy thì hỏi anh cũng được !  Có phiền anh không ?
Nhìn Hà lắc đầu, Sa tròn mắt, miệng cười :
   - Em chẳng biết ở bên Mỹ, sinh viên đi làm hè thì làm gì ?  Ở xứ mình, ai cũng ăn không ngồi rồi, nghề ngỗng đâu mà làm ?
Ðến ngồi cạnh Hà,  Sa cắn môi, giọng đanh lại, nói cương quyết :
   - Sang bên đó, em sẽ tự lập.  Em không sợ khổ !  Cái việc Sa xin ở nhờ nhà anh hôm nọ, anh quên đi.  Em buột miệng, nói mà không nghĩ !
Hà chậm rãi :
   - Thường, sinh viên làm những việc như trông trẻ, bán hàng.  Nhưng Sa đã đi đâu mà lo xa.
   - Vâng.  Ði cũng chẳng dễ gì.  Mới rồi, Freddy đòi thỏa thuận lại điều kiện.  Anh ấy bảo lấy Sa là Sa phải làm vợ anh ấy thật, chứ lấy rồi để ly dị thì không !
   - ...
   - Em cũng nghĩ thêm về lời anh đã khuyên.  Ðúng, ai lại bắt đầu cuộc đời một người đàn bà như thế.  Em bảo Freddy, em cần thì giờ để nghĩ lại.  Và Freddy cần thì giờ để tìm hiểu em...
Hà gật đầu, mắt nhìn vào ngấn cổ Sa, bỗng nhiên một chút xót xa ứa ra trong lòng.  Tay cấu một ngọn cỏ may, Hà vò nát, lúng búng :
   - Thế là phải...  Lấy nhau, tình yêu là...
Sa ngắt lời Hà, cáu  kỉnh :
   - Hừ, tình yêu.  Sa không yêu anh ta.  Yêu làm sao được !  Yêu anh ấy là em phản bội cha em à ?
Ngạc nhiên, Hà ngập ngừng :
   - Phản bội !  Sao lại phản bội...
   - Bom đạn ngày xưa, ai ném ?
   - Chuyện thuộc quá khứ rồi...Vả lại...
Sa sẵng giọng :
   - Quá khứ thì sao ?  Quên đi như nó chưa hề có à ?  Còn hiện tại, anh thử tưởng tượng một hiện tại không cần có quá khứ xem có được không ?
Bụng thót lại, Hà lắc đầu.  Sa tiếp :
   - Cha em bảo, hiện tại bắt nguồn từ quá khứ, ngay cả thứ quá khứ có trước cả thời huyền thoại. Chẳng hạn, anh biết, huyền thoại Lạc Long Quân - Âu Cơ chứ ? Mẹ Tiên lên núi, mang theo năm mươi đứa con. Cha Rồng xuống biển, mang theo năm mươi đứa còn lại.  Nhận mình là con Rồng cháu Tiên, tức là nhận cả sự chia cắt không hàn gắn cứu vãn được.  Từ đó, sự chia cắt ấy nằm trong tiềm thức, biến thành bản thể.  Trong từng con người, chỉ cần một cái gì khua động - một tiếng cồng, chẳng hạn - là sự chia cắt ập đến, thành hiện tại, hệt như thứ nghiệp chướng ...
Mắt rừng rực lửa, một lúc sau Sa nghiến răng :
   - Từ thuở huyền thoại đã thế, có thể nào nghĩ trận bom mới cách đây hai mươi lăm năm lại không có một tác động nào vào cái hiện tại này ?
Im lặng nghe, Hà bỗng thấy xót thương Sa.  Có cảm tưởng như đang đối thoại với người cha ám ảnh Sa trong từng câu nói, Hà dịu dàng :
   - Ðó là lời cha của Sa.  Còn Sa, Sa có suy tưởng riêng chứ.  Nếu có dịp nói chuyện, tôi sẽ nói với cha Sa như thế này : cứ buộc vào,  dây rợ ân oán móc nối nhau, lúc càng khúc mắc như một sợi chỉ rối, càng rối ta càng gỡ không ra.  Còn cởi ra, nghĩa là thoát ly khỏi toàn bộ cái quá khứ kia với một cố gắng tỉnh thức ở hiện tại, ta mới thực sự uốn nắn được tương lai.
Sa cười nhạt nhưng nước mắt ứa ra, bĩu môi ngắt :
   - ... thế là ma nghiệp tiêu tan, định mệnh khắt khe không còn, phải thế không ?  Em sẽ quên quá khứ, quên những trận bom đã từng dội xuống từ bầu trời trên đầu cha em, mẹ em, rồi quên cha, quên mẹ, quên núi đồi Sapa, quên tất cả để yêu Freddy, lấy anh ta, thành một người vợ hiền uốn nắn tương lai mình vào cái vật chất ê hề trong một xã hội giàu có nhất và hùng mạnh nhất thế giới ? Soi gương, em có thể bật lên hỏi một câu : "... ơ, ai đây ?  Còn Sa, Sa ở đâu ?  Có phải Sa đã chết rồi, chết hẳn để con người trong gương này tồn tại và có một tương lai ?".
Sa bật khóc, tay ôm lấy mặt.  Hà cay đắng nghĩ đến chính câu mình hỏi mình, ta là ai ?  Choàng tay ôm vai Sa, lòng chua xót  thương thân mình, Hà có cảm giác chỉ là bóng trong tấm gương soi một Hà nào đó đang vuột đi về một phương vô định.  Hà bật kêu nho nhỏ : "... đừng khóc !  Thôi, đừng khóc"  trong khi ở đâu Freddy bước đến, ngạc nhiên nhìn hai người.
Sa quệt nước mắt, ngước lên gượng cười, ấm ức :
   - Freddy !  Sa đi tìm anh.  Gặp anh Hà, Sa nói chuyện đi Mỹ, sẽ phải bỏ tất cả lại đây kể cả quá khứ...  Buồn lắm chứ !
Freddy ngồi xuống, nhìn Hà giận dữ, gằn  :
   - Anh nói gì ?  Việc gì mà phải bỏ lại đây cái gì ?  Sa thích, mỗi năm nghỉ hè ta về đây!  Mất mát gì đâu mà mất !
Gạt tay Hà ra, Freddy nhìn trừng trừng vào mắt, sẵng giọng :
   - Ðừng có ai can thiệp nói vào nói ra.  Chuyện riêng tư, miễn bàn.  No comment, please !
*
Khi đêm về buông trên giáp, chỉ còn dăm tiếng hát ê a của đám đàn ông Hmông quá chén. Mây đen ở đâu bay lại, che  mặt trăng cứ méo mó  dần.  Nhìn ra, rừng núi âm u mù sương. Mưa bắt đầu rỉ rả rơi, bình thản đến như một người khách quen với miền thượng du hẻo lánh này.
    Công chúa tìm Sa, rồi mời cụ già vào gian thờ.  Khi hai người đã ngồi cạnh, nàng chậm rãi, mắt nhìn cụ già :
   - Cụ kể cho tôi nghe, cụ xưa biết tôi thế nào ?  Và cha mẹ tôi đã chết ra làm sao ?  Nhìn Sa, nàng tiếp - Sa dịch nhé, cứ chậm rãi, không có gì phải vội cả !
Cụ già gật gật đầu, tay rót một chén nước nóng.  Nheo mắt, cụ cúi xuống, những nét nhăn trên trán nhíu lại cố gắng vạch  lối về lại  một quá khứ  xa xưa.  Hắng giọng, cụ ngập ngừng :
   - Bắt đầu thế nào nhỉ ?  Ngừng nói, cụ chớp chớp mắt - Bắt đầu... bằng ngày sinh của công chúa nhé.  Hoàng hậu, tên là Mẩy, chuyển dạ vào khoảng trưa.  Bà quì, hai tay nắm thành giường, đau lắm, cắn răng nhưng thỉnh thoảng bật miệng kêu rên rỉ.  Bọn bà mụ vây quanh, miệng giục với giọng khuyến khích, an ủi.  Vua Vàng ngồi đợi ở giữa sân, tay xách cần rượu, lòng như có kiến lửa bò vào, thỉnh thoảng lại ngoái nhìn vào phủ.  Khi đó, Vua chưa có con, đợi đứa đầu lòng, cả giáp hớn hở, đã sẵn sàng rượu thịt chờ tin vui.  Ðến khi trăng lên đỉnh Fan Xi-pan, một mụ đỡ chạy ra, rập đầu, nói.  Vua nhăn mặt, phẩy tay cho mọi người đi hết, ngồi một mình rót rượu uống.
Trong phủ, hoàng hậu đau quá gào lên.  Cứ thế, cho đến lúc trăng đi ngủ, một tiếng khóc oa oa cất lên.  Vua đứng bật dậy.  Bà mụ hớn hở chạy ra. Vua hỏi : "... có phải mở gian thờ không ?"  Bà mụ lắc đầu.  Theo phong tục, nếu là con trai thì chôn nhau dưới cột bàn thờ tổ. Nếu là con gái, chôn nhau ngay dưới chân giường.  Vua nhìn trời, lúc đó sao mai lấp lánh, buột miệng gọi nó là Sao, Vàng Sao, rồi mỉm cười.
Sao lớn lên, khỏe mạnh, rồi năm sau hoàng hậu lại chửa. Lần này đẻ, được một đứa con trai kém Sao như thế là hai tuổi.  Giáp thế là có kẻ kế vì, ba ngày liền ăn uống no nê.  Khi đó Tây và Việt Minh đã bắt đầu đánh nhau to ở Lai Châu.  Vua bảo "Người Hmông cố mà tránh, không dính vào, chỉ chết thôi !" . Ông sứ, người Pháp nhưng nói được tiếng Hmông, từ Lào Cai vào thăm Vua. Hai bên nói chuyện cả ngày.  Khi sứ về, Vua nghĩ ngợi, đăm chiêu cả tuần trăng.  Sau đó, Vua sai liên lạc với Việt Minh.  Không tiếp họ ở phủ, Vua hẹn ven rừng, chỉ đi với già này, và bảo họ "Ông sứ có đến, nhưng người Hmông không theo ai, có súng cũng không bắn Việt Minh đâu !".  Ông Việt Minh gục gặc"... cứ lấy súng, lấy đạn.  Rồi đổi cho chúng tôi, lấy muối, gạo có được không ?".  Vua thầm nhủ, thằng Tây có ngu đâu, nó sẽ biết. Vua nói "Không, thằng Tây nó không phải con bò con trâu, cứ để người Hmông giữ súng.  Con đường từ Lào Cai sang Lai Châu, Việt Minh cứ đi, người Hmông không làm gì, còn giấu cho..."
Tháng sau, ông sứ lại đến với một đại đội lính Lê Dương.  Vua lắc đầu, không nhận súng, hỏi ông sứ rằng đất Hmông tự trị sao lại có lính Tây. Ông sứ nói gì đó, Vua cứ lắc đầu.  Cuối cùng, ông sứ rút lính ra đến bờ sông Ðà, và để lại hai trăm khẩu súng tay, một tiểu đội để huấn luyện người Hmông.  Vua bằng lòng.
Lúc đó, chiến dịch Ðiện Biên Phủ đã vào chặng đầu.  Vua nói "ai đi lính, cứ đi, nhưng phải bỏ giáp, không được ở lại !".  Ông Việt Minh tìm gặp Vua.  Hai bên nói, rồi thỏa thuận.  Ông Việt Minh bảo Vua bây giờ là chủ tịch khu tự trị Hoàng Liên Sơn, có nhiệm vụ dân công, giúp bộ đội kéo pháo, tải đạn.  Việc này, Vua giữ kín lắm, bảo già này "bí mật, tuyệt đối bí mật".  Nhưng con giun trong lỗ cũng chẳng bí mật mãi được.  Ông sứ giận, phái hai đại đội Lê Dương tiến vào vây giáp. Vua biết đánh không được, ra lệnh cho người Hmông có súng rút lên cao, báo cho Việt minh, rồi ở lại đợi ông sứ.  Vua bảo  "... nhất định không bắn vào ai !".  Ông sứ hỏi "... súng đâu ?  Không bắn thì trả lại ! " . Ðêm hôm dó, ba tiểu đoàn Việt Minh bất ngờ tiến đánh.  Ðạn bay vù vù, trâu bò, đàn bà trẻ con bị thương khóc kêu ầm ĩ.  Việt Minh bắn pháo vào, rồi xung phong.  Hai đại đội Lê Dương chống được, đẩy lùi Việt Minh.  Ðến sáng, có tiếng máy bay bà già, rồi sau đó là tiếng bom napalm nổ rầm rầm như sấm sét, lửa bắn cháy rừng rực.  Một tiểu đoàn lính Tây đến tiếp viện.  Nó bị chặn đánh, nhưng vẫn tiến vào.  Ðến trưa, Việt Minh bắt đầu tản quân, rút ra đóng quanh vùng.  Trong Vương phủ, Vua bị mảnh bom chém vào đầu, óc phọt ra trắng xóa.  Hoàng hậu thì trúng đạn, và chính ông sứ, ông ấy cũng bị thương ở bả vai.  Hoàng tử chết cháy, nhìn như một con hoẵng thui.  Chỉ độc một công chúa là an toàn, nhưng sợ quá, mặt tái nhợt, cứ lả người đi.  Còn già - cụ già vạch lưng áo - già bị phỏng, lại trúng đạn ở đùi.  Ông sứ sai bế công chúa đi, và chiều hôm đó, lính Pháp mở đường rút về Lào Cai..."
Cụ già chép miệng :
    - Thoáng một cái là hơn bốn mươi năm !  Chẳng khác gì một giấc mơ...
Marthe ngẩn ngơ :
   - Không, không phải mơ  !
 
Nhắm mắt, Marthe lục lọi trí nhớ, bước xuống những bực thềm đưa tâm cảm nàng xuống sâu, xuống thật sâu, để tìm cái cô công chúa lên sáu, tên là Vàng Sao, mặt tái nhợt và lả người đi trong một trận bom.  Nàng không thấy lửa napalm hừng hực mùi thuốc súng, cũng chẳng nghe thấy tiếng bom nổ như sấm sét. Thốt nhiên, tiếng đàn đá vẳng lại như ở  bên tai. Nàng mở mắt, nói một mình :
   - Thì ra chỉ có tiếng nước chảy xuống đá của cái thuở ấu thơ kia là còn ở lại...
Cánh cửa gian thờ mở, André ló đầu vào.  Nhìn Marthe, André dịu dàng nói :
   - Khuya rồi, chérie !  Ði ngủ đi, mai ta còn về, công chúa ạ !
Ngước nhìn André, Marthe đáp, nghiêm nghị :
   - Ðêm nay tôi ngủ ở đây.  Ngủ một mình !
André choáng váng.  Ðây là lần đầu hai vợ chồng không chia chăn xẻ gối trên dưới hai mươi năm nay.
*
Sáng sớm, đám du khách lục đục sửa soạn lên đường.  Vào gian thờ, Sa chưa kịp nói gì thì Marthe nói ngay :
   - Cứ về trước đi.  Tôi ở lại !  Tôi không đi đâu nữa.
Nhìn Marthe ngồi trơ trọi, mặt lạnh như đá, André giật mình.  Lại gần, André dịu giọng :
   - Chérie !  Ðường còn phải đi cả ngày...
Ngắt lời André, Marthe nghiêm trang :
   - Ngồi thế này cả đêm, tôi nghĩ và đến cái quyết định vừa nói.  Tôi không muốn đi đâu nữa. Tôi là người của xứ sở này, của rừng núi quanh đây...
Bên ngoài, đám du khách nghe tiếng đóng cửa gian thờ và tiếng André có vẻ bực bội.  Chưa ai hiểu chuyện gì thì André bước ra, môi run lên, miệng cười nhạt, giọng mỉa mai :
   - Công chúa Vàng Sao không về nữa !  Vị thịt trâu sống bữa tiệc hôm qua đã trói chân nàng rồi...
Quả thật, hôm qua chỉ một mình Marthe dám ăn thịt trâu.  Thịt lát mỏng, trộn với các loại rau thơm, bỏ thính và vắt chanh vào, nhưng mùi tanh vẫn sực lên khiến ngay Sa cũng chẳng dám đụng vào.  Thế mà Marthe bốc thịt, nhai ngon lành trước mặt đám du khách cứ trợn mắt lên nhìn, chẳng để ý gì đến André mặt nhăn lại, lè lưỡi lắc đầu. Sa linh tính cảm thấy một nỗi đe dọa chưa định hẳn thành hình đang ùa tới.  Nàng mở cửa, bước vào ngồi xuống cạnh chiếc ngai.  Marthe nhìn Sa, giọng nhẹ như đến từ một nơi xa vắng :
   - Sa này.  Ta hỏi Lùng Thầu rồi.  Ở lại đỉnh đồi này là định mệnh của ta.  Sa hiểu chứ ?
Giọng ngập ngừng, Sa thầm thì :
   - Sa không thể ở lại, hôm nay Sa phải về.  Mà, Tata - Sa đổi cách gọi Marthe - Tata cũng phải về thôi.  Muốn ở phải có phép của công an Hà Nội !  Tata là người nước ngoài, Tata quên rồi à ?
Nghiêm mặt, Marthe hơi lưỡng lự, thốt :
   - Ta gốc người ở đây, tên là Vàng Sao.  Ông sứ trong chuyện cụ già kể đêm qua là người đã mang ta sang Pháp -  Giọng ngậm ngùi, Marthe tiếp- lẽ ra ông phải kể cho ta hết nguồn gốc của ta.  Thế nhưng ông chỉ bảo, Marthe, con gái của bố, mẹ con đã mất ở Indochine từ hồi con còn nhỏ, chẳng biết gì...
Ngưng nói, Marthe nhìn lên bàn thờ tổ Vàng, mắt đăm chìm vào một cõi vô hình, thở dài :
   - Còn ta, cha mẹ và em ta đã chết, có lẽ nỗi sợ khiến ta quên hết.  Và ta cứ yên trí chí là đứa con lai, mẹ Việt Nam đã chết, bố Pháp gà trống nuôi con...  Tiếng Việt, ta chỉ bập bẹ biết được từ khi ta vào CNRS[15] thành chuyên viên âm nhạc.  Không biết có phải tiềm thức ta đã xui ta chuyên về nhạc dân tộc vùng bắc Borneo.  Người ở vùng đó, có lẽ chủng tộc cũng gần gũi với người Hmông ở đây.  Và rồi, đêm hôm kia, ta đã nghe thấy tiếng đàn đá huyền diệu...
 
Mắt xa vắng, Marthe đứng lên thắp nhang cắm vào bàn thờ tổ Vàng, tay chắp lạy, hồn lắng vào cõi lặng im, miệng vẫn lẩm nhẩm.  Nhìn Marthe, Sa bỗng thấy một nỗi sợ hãi ập lại.  Làm sao chỉ một ngày một đêm, người đàn bà mảnh mai kia đánh đổi cuộc đời một phụ nữ sống ở mảnh đất văn vật bậc nhất thế giới kia lấy một cuộc đời một người khác leo lắt trên nẻo rừng hắt hiu này ?  Có phải là vì công chúa, hai cái chữ rỗng tuếch kia có tác động đổi đời, hay vì đám người Hmông đã bỏ bùa bỏ ngải gì ?  Không dám nghĩ thêm về truyền thuyết bùa ngải đường rừng, Sa bước đến sau lưng Marthe, nhỏ nhẹ :
   - Muốn ở lại, cũng phải xếp đặt, từ từ sửa soạn chứ !  Tata cứ về, rồi thu xếp sau !
Marthe không đáp, tiếp tục khấn vái.  Sa rón rén bước ra.  Thấy Freddy, nàng ngập ngừng :
   -  Công chúa cương quyết lắm.  Chắc phải  kiên nhẫn đợi !
Ði theo Sa, Freddy đến chỗ Hà và André.  Họ đứng cuối sân Vương phủ, mắt ngóng vào, dáng bồn chồn nóng nẩy.  André than :
   - Quel malheur !  C’est terrible[16]...
Hà nhìn André thương hại :
   - Nếu Marthe thật là công chúa thì...cũng hiểu được!
Lắc đầu, André bực bội nói như quát :
   - Không ai là, hay thật là, cái gì cả.  Chỉ có những vai trò con người gán ghép cho nhau trong một màn kịch đời khổng lồ.  Marthe đang đóng vai công chúa, nhưng nhập vào vai, hành xử hóa ra bệnh hoạn...  De la schrizo... un point, c’est tout ![17]
Freddy nhỏ nhẹ :
   - Anh là psychiatre[18], anh biết rõ hơn mọi người.  Có thuốc chữa chứ ?  Cứ bình tĩnh.
   - Có, nhưng tôi không mang theo.  Thuốc cho nhịp tim xuống, đưa cơ thể vào trạng thái nghỉ.  Valium, chẳng hạn...  Chữa mất thời giờ lắm, còn khỏi, hừ, không biết được !
Sa nắm cườm tay André, nói :
   - Bây giờ, mỗi người nói một câu.  Cái trước mắt là Tata cứ nhận tạm về Sapa vài bữa đã.  Nhất định không ai nán lại, và lúc đó, thế nào Tata cũng chịu.  Ở đây không nói được với ai vì ngôn ngữ bất đồng, giỏi lắm cũng chỉ sống được dăm ngày thôi.  Bây giờ, Sa lại vào năn nỉ Tata, sau là đến André, rồi cứ thế...
*
Vừa xẩm tối, đoàn người đã đến đỉnh đồi.  Nhìn xa xa phía dưới, bến Lú hiện ra, bên bờ có dăm con trâu thơ thẩn, chậm rãi đi vòng vòng.  Marthe cắn môi, đưa mắt vơ vẩn trông về đằng sau, nơi cái giồng  Hmông đầu tiên nàng đã đặt chân tới rồi gặp chị Pình.  Suốt ngày, Marthe im lặng, không nói một lời với ai.  Lùng Thầu và Sa đi bên, cũng đành ngậm tăm, thỉnh thoảng nhìn trộm. Nét mặt Marthe lạnh như đá tạc, toát ra một sự nghiêm nghị cứng cỏi  như tôi bằng thép, rờn rợn, lạnh buốt, chốc chốc lại lóe lên như ánh dao mới mài.  Ðám Hmông đi theo cũng giữ im lặng, bước chân nặng chình chịch, chốc chốc  hò nhau đưa kiệu tới khênh công chúa mỗi khi đường trở nên gập ghềnh khó đi.
Marthe thỉnh thoảng lại nghe thấy tiếng đàn đá vẳng lại.  Mỗi khi ấy, nàng nhếch mép cười, cười một mình, không chú ý đến bất cứ ai, bất cứ gì.  Nghĩ đến cha nuôi nàng, người mà cụ già gọi là ông sứ, nàng bỗng cảm thấy có gì như một niềm oán hận dâng lên như  thủy triều.   Sau sáu năm đầu, cả cuộc đời nàng trên đất người xa lạ là do cha nuôi nàng tạo ra, gầy nên, hệt như trò chơi búp bê. Một con búp bê bị bắt cóc.  Nay con búp bê bỗng nhiên tỉnh mộng rồi hóa thân thành ra vị công chúa lưu lạc bốn mươi năm nay.  Vị công chúa ấy đã tìm về bản quán, vái Ðức Bàn, chư thần năm biển và tổ họ Vàng.  Bây giờ, trên đỉnh đồi hoang vu, nàng lại sắp sửa bước về cái thế giới dưới kia, không phải là thế giới có tiếng đàn đá  đầu ngọn thác, mà là một thế giới  văn minh với muôn vàn thứ âm thanh nay mỗi lúc một xa lạ với nàng.
 " Công chúa, công chúa !" chị Pình tiến lại gần, miệng gọi nho nhỏ, nước mắt đỏ hoe.  Marthe quay lại nhìn, rồi quàng tay qua vai chị.  Theo đoàn người, cả hai bắt đầu bước xuống dốc đồi.  Ðằng sau, dân giồng đã tề tựu, bước từng bước, nét mặt phảng phất một nỗi buồn ấm ức.  Có thể nào công chúa về, rồi công chúa lại đi ?  Lời tiên tri của đức Bàn bốn mươi năm về trước không hề đả động đến sự ra đi này.  Lại là một sự ra đi không có ép buộc !  Thế thì sau đây ai cứu dân Hmông ? Lùng Thầu nhìn công chúa, nét mặt đăm chiêu, lâu lâu thở dài thườn thượt.
Marthe nhìn về phía André, lưng nhô cao, đi giữa Hà và Freddy, người chúi như  sắp ngã xuống dốc. Hai mươi năm chăn gối. A, nhanh thế đấy ư. Phải nói, André là một người chồng tốt.  Anh ta chiều vợ, lúc nào cũng chu toàn cái bổn phận một người cha, một người chồng.  Và được cái là khá lịch thiệp, mặc dầu tính thích diễu cợt.  Thế nào anh ta cũng bảo George : "Này, con... Chúng ta thuộc gia đình vương giả.  Bên ngoại, ông là Vua".  Rồi anh ta sẽ hát ông ổng :"Le bon roi d’Agobert a mis sa culotte à l’envers[19]...".  Ðấy, anh ta cứ thế, đùa dai nhưng không ác ý.  Dĩ nhiên, thế hệ trước anh, họ hẳn khác.  Marthe nhớ lại lời cụ già. Thế ra người Pháp giúi súng bắt Hmông đánh Việt Minh.  Rồi Việt Minh đánh Pháp, và cái dân tộc hồn nhiên bỗng dưng nhận hàng chục quả bom napalm từ trời rơi xuống.  Marthe nghiến răng, chúng bay là bọn giết người.  Nhìn ba người, André, Freddy và Hà, Marthe bỗng căm giận tất cả. Dẫu Freddy nói đi nói lại là hai mươi năm trước cha chàng chỉ bay thám thính, bom vẫn đã nổ trên Hoàng Liên Sơn. Và là bom B.52, ném kiểu giải thảm, chứ chẳng như bom thời Pháp, ít hơn và sức công phá không bằng một phần trăm bom Mỹ.  Buột lời nguyền rủa, Marthe cắn môi, tay bóp mạnh vào vai chị Pình vẫn cứ khóc thút thít đi bên cạnh.
   Xuống hết con dốc, đoàn người ngừng lại.  Vòng ngay bến Lú là con lộ dẫn về Sapa, từ xa đã thấp thoáng đèn.  Marthe nhìn chị Pình, Lùng Thầu, rồi quay sang nhìn khắp lượt đám người Hmông đưa tiễn. Họ vẫn im lặng, đầu cúi xuống. Tiến lên một bước, Lùng Thầu vòng tay :
   - Thưa công chúa.  Có lẽ là đến lúc chia tay...
Marthe chợt để tay lên miệng, nói khẽ :
   - Lùng Thầu, có nghe thấy không ?  Lại tiếng đàn đá giáp Hmông ở Lũng Mây !
Ngạc nhiên, Lùng Thầu lắng tai rồi lắc đầu.  Marthe kêu lên, mắt long lanh sáng :
   - Ðúng,  lại tiếng đàn ấy !
Không nói, không rằng, Marthe lao như bay về phía bến Lú.  Hai con trâu thơ thẩn hoảng sợ, co chân nhảy dạt sang một bên.  Cứ thế Marthe chạy xổ tới, bến Lú đang hút nàng như một cục nam châm hút sắt. Trước những cặp mắt thất thần, Marthe lao mình vào dòng nước, miệng há ra, uống lấy uống để.  André giơ tay lên trời, rồi chạy đến, mồm rống lên :
   - Marthe, làm gì thế ?  Lên đi, lên đi chứ !
Như người đang trầm mình trong một cơn mê sảng, Marthe cười khanh khách, miệng gào  :
   - Uống nước bến Lú, ta quên hết.  Chỉ nhớ độc có tiếng đàn đá trong kia.
Marthe đứng lên lội vào bờ, người ướt như chuột lột, nhưng mắt sáng rực ánh lửa khi người ta cời than cho củi khô bùng cháy. Tay chỉ về phía Lũng Mây, nàng nói :
   - Thôi, ta về đây ! Ta phải về !
Dứt lời, Marthe không ngoảnh lại cắm đầu chạy ngược lên dốc. 
Ðám người Hmông hiểu ra, lại cùng nhau hò lên : "Công chúa, công chúa...".  Chị Pình tất tả đuổi theo Marthe.  André cũng vùng mình, vừa chạy theo vừa kêu :
   - Marthe ! Quay lại ! Marthe !
Tiếng André chìm trong tiếng reo của người Hmông.  Họ nhảy múa, ôm lấy nhau, cười hả hê vì cuối cùng Ðức Bàn , như cả nghìn năm trước, lại thể hiện lời tiên tri huyền diệu.
Ðám người Hmông thấp thoáng trên đỉnh đồi rồi từ từ mất dạng hệt như trong truyện trong phim ảnh.  Freddy và Sa sững người ngẩn ngơ nhìn theo. Từ đỉnh trời cao vút, dăm ánh sao đêm hiện ra lấp lánh nháy mắt trêu ngươi.  Hà bước lại cạnh André, chân đang quì, tay ôm mặt. Nghe André rên rỉ " Mon Dieu, oh mon Dieu[20] !", Hà không biết làm gì hơn là ngồi xuống bên cạnh, im lặng nhìn vào núi rừng. Ðêm đã chùm xuống một lớp màn xám xịt trên mặt trái đất nhăn nhúm những đau thương bất ngờ.
Núi rừng trước mặt là một cõi hoang vu bí ẩn. Nhưng dẫu có thế nào thì thì sự bí ẩn đó cũng chẳng thể so được với cõi lòng của những con người có cái định nghiệp phải   một lần ghé chân bến Lú.
 [1] Ðồ cứt !
[2] Không thể được !
[3] Không thể không phả là chữ Pháp !
[4] Em  yêu
[5]Tú Tài (tốt nghiệp cấp hai).
[6] Ðồng ý !
[7] Quả là phép lạ !
[8] Xin giúp tôi!
[9] Ðúng là kịch !
[10] Nỗi sống nhôc nhằn. Sự bất hợp.
[11]Các bạn ở đău ?
[12]Có điên không, quay lại đi !
[13]Quay lại, Marthe ! Em điên à ! Cảm lạnh bây giờ ...
[14] Anh ở đâu ?
[15]Cơ quan nghiên cứu cấp quốc gia ở Pháp.
[16]Thật là bất hạnh.  Khủng khiếp...
[17]Bệnh tưởng...Chỉ thế thôi !
[18]Bác sĩ tâm thần.
[19]Vua Agobert mặc quần trái...
[20]Trời hỡi, Trời !