Buổi học lớp Chicago

Lời dịch giả Mục Lục Ai dời chỗ Buổi học lớp Chicago Buổi thảo luận

Trong lúc ấy, E hèm và Ư hừm vẫn còn quay trở lại Trạm pho mát P đánh giá tình hình. Các chú còn đang đau khổ vì chuyện không có pho mát. Các chú trở nên nản chí, giận dữ và đổ lỗi cho nhau về tình huống hiện thời.
Thỉnh thoảng Ư hừm thoá nghĩ đến các bạn chuột của chú, Khụt khịt và Hối hả, và băn khoăn không biết họ có tìm được tí pho mát nào chưa. Chú tin rằng họ đang rất vất vả vì việc chạy xuyên qua mê cung thường vô cùng bấp bênh. Nhưng chúng cũng hiểu rằng đó dường như là lối thoát duy nhất.
Đôi khi Ưm hừm tưởng tượng Khụt khịt và Hối hả tìm ra pho mát Mới và đang thưởng thức nó. Chú nghĩ tới việc chú mà ra ngoài phiêu lưu một chuyến trong mê cung và tìm ra món pho mát tươi ngon thì thật tốt biết bao. Chú gần như nếm được mùi vị của món đó.
Càng hình dung việc bản thân tìm ra và thưởng thức món pho mát mới rõ ràng bao nhiêu thì chú càng thấy rõ mình phải rồi khỏi Trạm pho mát P bấy nhiêu.
“Chúng ta đi thôi!” bất thình lình chú kêu lên.
“Không”, E hèm đáp ngay. “Tớ thích ở đây. Ở đây thật dễ chịu. Đó là điều tớ biết rõ. Hơn nữa ngoài kia nguy hiểm lắm”.
“Không, không nguy hiểm đâu,” Ư hừm cãi. “Trước đây chúng ta đã chạy qua nhiều phần của mê cung thì bây giờ chúng ta có thể làm lại một lần nữa.”
“Tớ đã trở nên quá già để làm điều đó rồi,” E hèm nói. “Vả lại tớ em rằng tớ không thích thua cuộc và biến mình thành trò hề. Cậu có thế không?”
Nghe câu nói đó, nỗi sợ hãi thất bại lại trở lại và hy vọng tìm thấy món pho mát mới lại héo tàn.
Thế là hàng ngày hai chàng tí hon tiếp tục cái việc mà họ đã làm trước đây. Đến Trạm pho mát P, không tìm thấy pho mát, rồi trở về nhà cùng nỗi lo âu cà chán chường của mình.
Họ ráng phủ nhận cái điều đang xảy ra, nhưng thấy khó ngủ hơn, hôm sau thấy ít sinh lực hơn và trở nên cáu kỉnh.
Ngôi nhà của họ không còn là nơi êm ấm như xưa nữa. Hai chàng tí hon khó ngủ và gặp những cơn ác mộng về việc không tìm thấy tí pho mát nào.
Nhưng hàng ngày E hèm và Ư hừm vẫn trở lại Trạm pho mát P và chờ ở đó.
E hèm nói, “Cậu ạ, nếu chúng mình làm việc tích cực hơn chắc chúng mình sẽ thấy thực sự không có gì thay đổi nhiều lắm đâu. Món pho mát chắc chắn ở đâu đây thôi. Có lẽ chúng trốn đằng sau bức tường kia."
Ngày hôm sau E hèm và Ư hừm trở lại cùng với đồ nghề. E hèm giữ cái đục cho Ư hừm nện búa cho tới lúc khoét được một lỗ trên bức tường của Trạm pho mát P. Họ nhìn kỹ bên trong nhưng không thấy pho mát.
Họ thất vọng nhưng vẫn tin rằng mình có thể giải quyết được vấn đề. Thế là họ lại đến sớm hơn, ở lại lâu hơn, làm việc nỗ lực hơn. Nhưng sau một thời gian, tất cả những gì họ có được chỉ là một cái lỗ rộng hoác trên tường.
Ư hừm bắt đầu nhận ra sự khác nhau giữa tính tích cực và tính hiệu quả.
“Có thể,” E hèm nói "Chúng ta chỉ phải ngồi đây mà xem điều gì sẽ xảy ra. Chẳng chóng thì chầy họ sẽ phải bỏ pho mát lại vào đây."
Ư hừm muốn tin vào điệu đó. Thế là hàng ngày chú ta về nhà nghỉ rồi lại trở lại Trạm pho mát P cùng với E hèm một cách miễn cường. Nhưng pho mát không bao giờ xuất hiện lại nữa.
Đến lúc này thì hai anh chàng tí hon yếu lả đi vì đói và căng thẳng. Ư hừm mệt mỏi vì chờ đợi tình cảnh của họ được cải thiện. Chú bắt đầu nhận thấy họ càng ở yên trong cái tình cảnh không pho mát này bao nhiêu thì họ sẽ càng khốn khổ bấy nhiêu.
Ư hừm biết họ đang mất đi lợi thế của mình.
Cuối cùng, một ngày kia Ư hừm bắt đầu cười nhạo bản thân.
"Ư hừm ởi là Ư hừm, nhìn chúng ta này. Chúng ta cứ làm đi làm lại mãi những việc giống nhau mà lại tự hỏi tại sao sự việc lại không khá lên. Nếu không phải là lố bịch thì cũng thật đáng buồn cười."
Ư hừm quả không thích cái ý tưởng phải chạy xuyên qua mê cung lần nữa, vì chú biết mình sẽ bị lạc và chú không biết nơi chú có thể tìm thấy dù chỉ một chút pho mát. Nhưng Ư hừm phải cười sự ngớ ngẩn của mình khi chú nhận ra đã để sự sợ hãi làm gì mình.
Chú hỏi E hèm, "Chúng ta để giày chạy của mình ở đâu rồi nhỉ?"
Phải mất một lúc lâu họ mới tìm ra giày vì họ đã quẳng béng chúng đi khi họ tìm thấy pho mát của họ ở Trạm pho mát P, cứ nghĩ rằng họ sẽ chẳng bao giờ còn cần tới chúng nữa.
Lúc E hèm thấy anh bạn mình xỏ đôi giày vào chân, chú ta nói, "Cậu thực sự không định chạy ra ngoài mê cung một lần nữa đấy chứ? Tại sao cậu không đợi ở đây với tớ cho đến khi người ta bỏ pho mát trở lại?"
"Bởi vì sẽ không có chuyện đó đâu," Ư hừm nói. "Tớ cũng không muốn thừa nhận điều đó, nhưng bây giờ tớ nhận ra rằng người ta sẽ không bao giờ bỏ món pho mát ngày xưa trở lại đây nữa. Đến lúc phải tìm pho mát Mới rồi."
E hèm cãi, "Nhưng giả dụ như không có pho mát ở ngoài kia thì sao? Hoặc thậm chí có, nhưng cậu không tìm thấy thì sao?"
"Tớ không biết," Ư hừm nói. Chú đã hỏi bản thân mình những câu hệt như vậy quá nhiều lần rồi và lại cảm thấy những nỗi sợ hãi đã giữ chân chú nguyên tại chỗ.
Chú tự hỏi "Nơi nào mình có nhiều khả năng tìm ra pho mát hơn - ở đây hay trong Mê cung?"
Chú vẽ một bức tranh trong đầu. Chú thấy mình mạo hiểm đi ra ngoài Mê cung với một nụ cười trên môi.
Dù cảnh tượng đó khiến chú sửng sốt, nó cũng làm chú cảm thấy dễ chịu. Chú thấy mình thỉnh thoảng bị lạc trong Mê cung, nhưng tin chắc cuối cùng chú nhất định tìm thấy pho mát Mới và - tất cả những gì tốt đẹp đi cùng với nó ngoài đó. Chú thu hết can đảm lại.
Thế rồi chú dùng trí tưởng tượng vẽ ra bức tranh khả dĩ đáng tin nhất - với những chi tiết hiện thực nhất - cảnh chú tìm ra và thưởng thức mùi vị của món pho mát Mới.
Chú tưởng tượng bản thân đang ăn pho mát Thụy Sĩ với những lỗ lấm chấm bên trong, pho mát dày màu cam tươi và pho mát Mỹ, pho mát Mozzarella của ý và pho mát Camember mềm mại tuyệt vời của Pháp, và...
Rồi chú nghe thấy E hèm nói điều gì đó và sực nhận ra họ vẫn đang ở tại Trạm pho mát P.
Ư hừm nói, "E hèm ạ, đôi khi sự vật thay đổi và chúng không bao giờ trở lại như cũ nữa. Lần này có vẻ là một trong số những lần như vậy. Đời mà! Cuộc sống luôn biến động. Và chúng ta cũng nên như thế."
Ư hừm nhìn người bạn đồng hành hốc hác của mình và cố nói cảm tưởng của mình với cậu ta, nhưng nỗi sợ hãi của E hèm đã trở thành sự giận dữ và chú ta nhất định không nghe.
Ư hừm không định tỏ ra thô lỗ với bạn, nhưng chú phải bật cười vì cả hai bọn họ trông thật ngớ ngẩn.
Khi sắp sửa ra đi, Ư hừm bắt đầu cảm thấy nhanh nhẹn hơn, nhận thức rõ rằng cuối cùng chú đã có khả năng cười nhạo bản thân mình, cho qua mọi chuyện và tiếp tục tiến tới.
Ư hừm cười và tuyên bố "Đến lúc vào Mê cung rồi!"
E hèm không cười mà cũng chẳng đáp lời.
Ư hừm nhặt một hòn đá nhỏ, sắc và viết một ý nghĩ nghiêm túc lên bức tường để E hèm suy gẫm. Thậm chí Ư hừm còn vẽ, theo thói quen, một bức tranh pho mát xung quanh câu đó, hy vọng nó sẽ giúp E hèm mỉm cười, bớt ưu phiền và lên đường tìm kiếm pho mát Mới. Nhưng E hèm không muốn nhìn bức tranh. Bức tranh viết:

Rồi Ư hừm thò đầu ra và nhìn vào mê cung một cách lo âu. Chú nghĩ tới việc chú đã đẩy bản thân vào tình cảnh không pho mát này như thế nào.
Chú đã tin rằng có thể không có tí pho mát nào trong mê cung, hoặc giả chú sẽ không tìm thấy nó. Những niềm tin đáng sợ như thế làm tê liệt và giết chết chú.
Ư hừm mỉm cười. Chú biết E hèm đang băn khoăn, "Ai dời chỗ Pho mát của mình nhỉ?" nhưng Ư hừm lại tự hỏi, "Sao mình không đứng lên mà đi theo pho mát sớm hơn?"
Khi khơi hành vào trong mê cung, Ư hừm ngoái lại nhìn nơi chú vừa rời khỏi và cảm thấy sự êm ấm ở đó. Chú cảm nhận được rằng mình đang bị lôi kéo trở lại mảnh đất quen thuộc cho dù có lúc chú đã không tìm được pho mát ở nơi này.
Ư hừm trở nên áy náy và băn khoăn không biết liệu chú có thực sự muốn đi vào trong mê cung không. Chú viết một câu châm ngôn lên bức tường trước mặt rồi nhìn chằm chằm vào đó một lúc:

Chú ngẫm nghĩ về điều đó.
Chú biết đôi khi sợ hãi cũng có cái tốt. Khi người ta lo ngại sự việc đang trở nên tồi tệ nếu người ta không làm điều gì đó, thì sự lo ngại có thể thúc đẩy người ta hành động. Nhưng sẽ không tốt khi người ta lo ngại tới mức không làm được gì cả.
Chú nhìn về phía bên phải của mình, phía mê cung mà chú chưa bao giờ đặt chân tới và cảm thấy sợ hãi.
Thế rồi chú hít một hơi thật sâu, rẽ phải vào mê cung và bước đi một cách thong thả vào nơi chưa từng biết đến.
Trong khi cố tìm ra lối đi cho mình, thoạt đầu Ư hừm lo rằng có lẽ chú đã chờ đợi quá lâu ở Trạm pho mát P. Đã bao lâu nay chú không ăn tí pho mát nào, đến nỗi bây giờ chú rất yếu. Điều đó khiến chú tốn nhiều thời gian hơn và vất vả hơn bình thường trong việc đi qua mê cung. Chú quyết định rằng bao giờ có cở hội lần nữa, chú sẽ rời khỏi nơi yên ấm mà thích ứng với thay đổi mau hơn. Điều đó sẽ khiến mọi việc thêm dễ dàng.
Rồi Ư hừm nở một nụ cười yếu ớt bởi chú nghĩ "Thà muộn còn hơn không".
Suốt dăm bảy ngày kế tiếp, Ư hừm tìm thấy một ít pho mát ở đây đó, nhưng chẳng chỗ nào được lâu bền. Chú đã hy vọng tìm đủ pho mát để đem về cho E hèm và động viên bạn cùng đi vào trong mê cung.
Nhưng Ư hừm vẫn chưa thấy đủ tự tin. Chú phải thừa nhận chú thấy bối rối trong mê cung. Mọi thứ có vẻ đã thay đổi từ khi chú ở đây lần sau cùng.
Chỉ vừa nghĩ rằng mình đang tiến tới thì chú đã lạc trong những hành lang. Có vẻ như chú cứ tiến tới hai bước thì lại lùi lại một bước. Đó là một thử thách! Chú phải thừa nhận rằng trở lại mê cung, săn tìm pho mát hoàn toàn không tồi tệ như chú vẫn e sợ trước kia.
Thời gian trôi qua, chú bất đầu tự hỏi liệu việc chú mong đợi tìm được pho mát Mới có thực tế không. Chú băn khoăn không biết chú có ăn một miếng quá sức mình không. Rồi chú cười, nhận ra mình chẳng có gì để mà nhai lúc này.
Hễ bắt đầu thấy nản lòng thì chú lại tự nhắc mình rằng việc chú đang làm, khổ sở như lúc này đây trên thực tế còn tốt hơn nhiều so với việc ở mãi trong tình thế không pho mát. Chú đang nắm quyền kiểm soát chứ không đơn thuần là để sự việc tình cờ xảy đến với mình.
Rồi chú tự nhắc bản thân rằng nếu Khụt khịt và Hối hả có thể tiến lên thì chú cũng thế!
Sau đó, khi Ư hừm xem xét lại sự việc, chú nhận ra rằng pho mát ở Trạm pho mát P không biến mất sau một đêm như chú vẫn tin tưởng. Lượng pho mát ở đó trong thời gian cuối đã ngày một ít đi, và số còn lại đã trở nên cũ kỹ. Vị không còn ngon nữa.
Thậm chí pho mát Cũ đã nổi mốc, mặc dù chú đã không nhận ra. Dẫu gì chú cũng phải thừa nhận rằng nếu muốn, chú đã thấy trước được điều đang xảy ra. Nhưng chú đã không thấy.
Bây giờ thì Ư hừm nhận thức rõ rằng sự thay đổi chắc chắn sẽ không khiến chú ngạc nhiên nếu chú luôn quan sát điều đang xảy ra và nếu chú lường trước thay đổi. Có lẽ đó là điều mà Khụt khịt và Hối hả vẫn làm.
Chú quyết định từ giờ trở đi sẽ thường xuyên cảnh giác hơn. Chú sẽ trông chờ thay đổi xảy đến và tìm kiếm thay đổi. Chú nhất định sẽ tin vào những bản năng gốc của mình để cảm nhận khi nào thì thay đổi sắp xảy ra và sẵn sàng thích ứng với nó.
Chú dừng lại nghỉ một lát và viết lên bức tường của Mê cung:
Sau một khoảng thời gian chừng như khá lâu không tìm thấy pho mát, cuối cùng Ư hừm đi ngang qua một Trạm pho mát khổng lồ có vẻ đầy hứa hẹn. Nhưng khi vào bên trong, chú cực kỳ thất vọng vì khám phá ra rằng Trạm pho mát trống rỗng.
"Cái cảm giác trống rỗng này đã xảy đến với mình quá thường xuyên," chú nghĩ. Chú cảm thấy dường như tuyệt vọng.
Ư hừm đang mất hết sức mạnh cở thể. Chú biết mình bị lạc và sợ sẽ không sống sót nổi. Chú nghĩ đến việc vòng trở lại và quay về Trạm pho mát P. ít ra, nếu chú làm điều đó, và nếu E hèm vẫn còn ở đó, thì Ư hừm sẽ không cô đơn. Thế rồi chú tự hỏi mình một lần nữa câu hỏi mọi khi "Mình sẽ làm gì nếu mình không sợ hãi?"
Ư hừm cho rằng chú đã vượt qua nỗi sợ hãi của mình, nhưng chú lại lo sợ thường xuyên hơn mức mà chú muốn thừa nhận, ngay cả chỉ là tự thừa nhận với bản thân. Không phải lúc nào chú cũng biết chắc chú lo sợ điều gì, nhưng trong tình trạng ngày một yếu đi, giờ đây chú biết đơn giản là chú sợ việc đi tiếp một mình.
Ư hừm không biết nhưng chú đang tụt lại vì chú vẫn còn bị đè nặng bởi những niềm tin đáng sợ của chính mình. Ư hừm tự hỏi không biết E hèm đã đi chưa hay cậu ta vẫn còn đờ người ra vì những nỗi sợ hãi của chính mình. Thế rồi Ư hừm nhớ lại những lần mình cảm thấy hạnh phúc nhất trong mê cung. Đó là lúc chú di chuyển liên tục.
Chú viết lên bức tường, biết rằng điều này là một lời nhắc nhở bản thân cũng như là một dấu hiệu cho anh bạn E hèm, hy vọng là thế, đi theo:
Ư hừm nhìn xuống cái ngõ nhỏ tối đen và thấy sợ hãi. Cái gì ở đầu đằng kia? Nó có trống rỗng không? Hay tệ hơn, có những nguy hiểm đang ẩn nấp không? Chú bắt đầu tưởng tượng ra đủ thứ loại kinh hoàng có thể xảy đến với mình. Chú khiến bản thân sợ chết khiếp.
Thế rồi chú cười nhạo mình. Chú nhận ra những nỗi sợ hãi đang khiến sự việc tồi tệ hơn. Cho nên chú làm điều mà chú nhất định sẽ làm nếu không sợ hãi. Chú tiến vào một hướng mới.
Vừa chạy xuống cái lối nhỏ tối tăm, chú vừa bắt đầu mỉm cười. Ư hừm chưa nhận thức rõ, nhưng chú khám phá ra điều ấp ủ linh hồn chú. Chú đang không suy nghĩ gì nữa mà tin tưởng vào thứ ở phía trước mặt, cho dù chú không biết chính xác đó là thứ gì.
Ư hừm rất ngạc nhiên thấy mình càng ngày càng thích thú. "Tại sao mình tại thấy thích thế nhỉ?" chú tự hỏi. "Mình không có tí pho mát nào mà cũng không biết mình đang đi đâu."
Ngay lúc ấy, chú biết tại sao chú cảm thấy thoải mải.
Chú lại dừng lại để viết lên tường:
Ư hừm nhận ra chú đã bị giam cầm bởi nỗi sợ hãi của chính mình. Tiến theo một hướng mới đã giải phóng cho chú.
Bây giờ chú cảm thấy làn gió mát đang thổi trong vùng này của mê cung và làm tỉnh cả người. Chú hít sâu vài hơi và thấy cử động hăng hái hơn. Một khi vượt qua được nỗi sợ hãi chú lại thấy dễ chịu hơn.
Đã lâu Ư hừm không cảm thấy như thế này. Chú hầu như đã quên mất đi tìm niềm vui thì thích thú đến thế nào.
Để mọi sự thêm tốt hơn, một lần nữa Ư hừm bắt đầu vẽ một bức tranh trong trí tưởng tượng. Chú thấy mình trong một cảnh hiện thực vĩ đại, ngồi giữa một đống các loại pho mát mà mình ưa thích - từ pho mát dày đến pho mát mềm của Pháp! Chú thấy mình ăn nhiều loại pho mát mà mình thích, và chú khoái điều mà chú tưởng tượng. Rồi chú hình dung cảnh mình sẽ tận hưởng tất cả những mùi vị tuyệt vời của chúng.
Càng hình dung rõ trong trí tưởng tượng cảnh mình thưởng thức pho mát Mới chừng nào, việc đó càng trở nên hiện thực và đáng tin chừng nấy. Chú có thể cảm nhận được rằng chú sắp tìm ra nó.
Chú viết:
Ư hừm nghĩ mãi về cái mà chú sẽ đạt được thay vì nghĩ về cái mà chú sắp mất đi.
Chú băn khoăn không hiểu tại sao chú luôn cho rằng một thay đổi nhất định dẫn đến điều gì đó tồi tệ. Bây giờ thì chú nhận ra rằng thay đổi có thể đưa tới điều gì đó tốt đẹp.
"Tại sao mình không nhận ra điều này từ trước nhỉ?" chú tự hỏi.
Rồi chú chạy qua mê cung một cách khỏe khoắn và nhanh nhẹn hơn rất nhiều. Chẳng bao lâu chú phát hiện ra một Trạm pho mát và thấy nôn nóng vì chú để ý thấy những mẩu nhỏ pho mát Mới gần cửa vào.
Đó là những loại pho mát chú chưa từng thấy bao giờ, nhưng trông rất ngon. Chú nếm thử và nhận ra chúng ngon tuyệt. Chú ăn gần hết những mẩu pho mát Mới có ở đó rồi đút một ít vào túi quần để ăn sau và có thể để chia với E hèm. Chú bắt đầu phục hồi sức khỏe.
Chú bước vào Trạm pho mát một cách cực kỳ hồi hộp. Nhưng việc nhận ra nó rỗng tuếch làm chú mất hết tinh thần. Ai đó đã ở đây và chỉ để lại vài mẩu pho mát Mới.
Chú nhận thức rõ rằng nếu chú đi sớm hơn, chắc hẳn chú đã tìm thấy rất nhiều pho mát Mới ở đây.
Ư hừm quyết định trở về và xem liệu E hèm có sẵn sàng tham gia với chú không.
Trong khi lần theo dấu chân mình, chú dừng lại và viết lên tường:

Một lát sau Ư hừm quay lại Trạm pho mát P và tìm thấy E hèm. Chú mời E hèm ăn những miếng pho mát Mới, nhưng bị từ chối.
E hèm đánh giá cao thiện chí của bạn chú ta nhưng nói, "Tớ nghĩ tớ sẽ không thích pho mát Mới. Đó không phải là cái tớ từng ăn. Tớ muốn pho mát của chính tớ quay trở lại và tớ sẽ không thay đổi cho đến khi có được những gì tớ muốn."
Ư hừm chỉ lắc đầu thất vọng và bất đắc dĩ trở lại một mình. Trở lại chỗ xa nhất mà chú đã đến trong mê cung, chú đã mất bạn, nhưng cũng nhận thấy chú thích cái mà mình đã khám phá ra. Ngay cả trước khi tìm thấy cái mà chú hy vọng sẽ là một nguồn cung cấp lớn pho mát Mới, nếu có, chú đã biết rằng điều làm chú hạnh phúc không chỉ là có pho mát.
Chú hạnh phúc khi chú không phải chạy với nỗi sợ hãi. Chú thích việc mà chú đang làm bây giờ.
Hiểu được điều này, Ư hừm không cảm thấy yếu đuối như khi chú còn ở Trạm pho mát P không có pho mát nữa. Chỉ cần nhận thức rõ rằng không được để cho nỗi sợ hãi làm mình dừng lại và biết phải tìm một hướng mới đã ấp ủ và cho chú sức mạnh. Bây giờ chú cảm thấy rằng chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi chú tìm thấy cái mình cần. Thực ra, chú cảm thấy đã tìm ra những gì mà chú đang tìm rồi. Chú mỉm cười khi nhận ra:
Ư hừm một lần nữa nhận ra, giống như chú đã nhận ra một lần trước đây rằng, điều mà người ta sợ không bao giờ tồi tệ như người ta hình dung. Nỗi sợ hãi mà người ta để cho hình thành trong đầu mình ghê gớm hơn hoàn cảnh thật.
Chú đã từng lo sợ sẽ không bao giờ tìm thấy pho mát Mới đến nỗi thậm chí không muốn bắt đầu đi tìm. Nhưng từ khi bắt đầu cuộc hành trình chú đã tìm thấy đủ pho mát trong những hành lang giúp chú đi tiếp. Bây giờ chú mong đợt tìm thấy nhiều hơn. Chỉ nhìn trước thôi đã thấy hứng thú rồi.
Suy nghĩ cũ của chú đã bị những nỗi lo lắng và sợ hãi của chú làm vẩn đục. Chú đã từng nghĩ về chuyện không có đủ pho mát, hoặc không có nó nhiều như chú muốn. Chú đã từng nghĩ nhiều về cái có thể sai lầm nhiều hơn là về cái có thể đúng.
Nhưng chuyện đã thay đổi từ khi chú rời Trạm pho mát P.
Chú đã từng tin rằng pho mát se không bao giờ bị dời chỗ và rằng thay đổi không phải là việc làm đúng.
Bây giờ chú nhận ra thay đổi liên tục diễn ra là điều tự nhiên, bất kể người ta mong chờ nó hay không. Sự thay đổi có thể làm người ta ngạc nhiên chỉ khi người ta không mong đợi nó và không tìm kiếm nó.
Khi chú nhận ra mình đã thay đổi những niềm tin, chú dừng lại viết lên tường:
Ư hừm vẫn chưa tìm thấy pho mát: nhưng khi chạy xuyên qua Mê cung, chú đã suy nghĩ về điều chú đã học được.
Bây giờ Ư hừm nhận thức được rằng những niềm tin mới của chú đã được những cách cư xử mới khích lệ. Chú đang cư xử khác lúc chú cứ quay mãi về cái trạm không pho mát ấy.
Chú biết khi người ta thay đổi điều mình tin, tức là người ta thay đổi việc mình làm. Người ta có thể tin rằng sự thay đổi sẽ gây thiệt hại cho mình và cường lại nó. Hoặc người ta có thể tin rằng tìm ra pho mát Mới sẽ giúp họ, và nắm chặt lấy sự thay đổi.
Tất cả phụ thuộc vào điều mà người ta chọn để tin.
Chú viết lên tường:
Ư hừm biết giá chú đối phó với sự thay đổi nhanh hơn và rời bỏ Trạm pho mát P sớm hơn thì chú đã ở trong hoàn cảnh khá hơn. Chú sẽ cảm thấy mạnh hơn về thể xác và tinh thần và chú có thể đưởng đầu tốt hơn với thách thức tìm ra pho mát Mới. Thực ra, giá chú trông đợi sự thay đổi hơn là mất thì giờ từ chối cái điều thay đổi đã xảy ra rồi thì hẳn bây giờ chú đã tìm thấy nó.
Một lần nữa chú lại dùng trí tưởng tượng và tự thấy mình tìm ra và đang nhấm nháp pho mát Mới. Chú quyết định đi sâu thêm vào những phần chưa biết của Mê cung, và tìm ra một ít Phó mát ở đây đó. Ư hừm bắt đầu lấy lại được sức mạnh và lòng tin của mình.
Nghĩ lại về nơi chú đã ra đi, Ư hừm hài lòng là chú đã viết lên tường ở rất nhiều nơi. Chú tin rằng nó sẽ dùng làm dấu cho E hèm đi theo qua suốt mê cung, nếu cậu ta chọn cách rời khỏi Trạm pho mát P.
Ư hừm chỉ hy vọng chú đang đi đúng hướng. Chú suy nghĩ về khả năng E hèm sẽ đọc Chữ Viết TAV Trên Tường và tìm thấy đường đi của chú.

Chú viết lên tường điều mà chú đã nghĩ một thời gian:
Bây giờ, Ư hừm đã không nghĩ đến quá khứ nữa và đang thích nghi với hiện tại.
Chú tiếp tục đi qua mê cung với sức mạnh và tốc độ lớn hơn. Và chẳng bao lâu sau nó đã đến.
Khi có vẻ như chú sẽ mãi mãi ở trong mê cung thì cuộc hành trình của chú - hay ít nhất là một phần trong hành trình của chú - kết thúc nhanh chóng và hạnh phúc.
Ư hừm đi dọc theo một hành lang mới, rẽ qua một góc, và thấy pho mát Mới ở Ga pho mát M!
Khi vào bên trong, chú giật mình bởi những gì mình nhìn thấy. Nguồn cung cấp pho mát vĩ đại nhất mà chú từng được thấy chất cao khắp nơi. Chú không nhận ra tất cả những gì chú thấy, vì có một số loại pho mát mới đối với chú.
Rồi chú băn khoăn trong giây lát không biết đó là sự thật hay chỉ là trí tưởng tượng của chú, cho đến khi chú thấy hai người bạn cũ Khụt khịt và Hối hả.
Khụt khịt chào mừng Ư hừm bầng một cái gật đầu còn Hối hả vẫy chân. Những cái bụng bé nhỏ mập mạp của chúng cho thấy chúng đã ở đây một thời gian.
Ư hừm nhanh chóng chào hỏi và cắn ngaymỗi loại pho mát mà chú thích một miếng. Chú cởi giày ta, cột dây lại với nhau và treo lên cổ phòng khi chú lại cần chúng. Khụt khịt và Hối hả cười. Họ gật gù tán thưởng. Rồi Ư hừm nhảy bổ vào pho mát Mới. Khi đã ăn no đến chán, chú lấy một mẩu pho mát tưởi giở lên chúc mừng: "Hoan hô sự thay đổi!"
Trong khi thưởng thức pho mát Mới, chú ngẫm nghĩ về những điều chú đã học.
Chú nhận ra rằng khi sợ thay đổi chú đã bám chặt vào ảo tưởng về pho mát Cũ thực ra đã không còn nữa.
Vậy thì cái gì đã làm chú thay đổi? Có phải là nỗi sợ bị đói đến chết không? Ư hừm mỉm cười khi chú nghĩ chắc hẳn nó đã giúp ích.
Rồi chú cười và nhận ra chú đã bất đầu thay đổi ngay khi học được cách cười chính bản thân và cười điều chú làm sai. Chú nhận ra cách thay đổi nhanh nhất là cười những hành động ngớ ngẩn của chính mình - thế là người ta có thể không nghĩ đến nữa và tiến lên nhanh chóng.
Chú biết chú đã học được một một điều có ích về việc tiến lên phía trước từ những người bạnchuột của mình, Khụt khịt và Hối hả. Họ sống đởn giản. Họ không phân tích quá mức và phức tạp hóa quá mức sự vật. Khi hoàn cảnh thay đổi và pho mát bị dời đi, họ thay đổi và đi theo pho mát. Nhất định chú sẽ nhớ điều đó.
Ư hừm cũng đã dùng trí óc phi thường của chú để làm điều mà người tí hon làm tốt hơn loài chuột.
Chú hình dung ra bản thân - trong chi tiết hiện thực - tìm ra vài điều tốt hơn - tốt hơn nhiều.
Chú chỉ trích những sai lầm mà chú đã làm trong quá khứ và dùng chúng để lập kế hoạch cho tưởng lai của mình. Chú biết rằng người ta có thể học đối phó với sự thay đổi:
Người ta có thể nhận thấy rõ hơn nhu cầu để cho mọi chuyện đởn giản, trở nên linh hoạt, và hành động nhanh.
Người ta không cần phức tạp hóa vấn đề quá mức hoặc tự làm mình rối lên bầng những niềm tin sợ hãi. Người ta có thể nhận biết khi những thay đổi nhỏ bắt đầu để được chuẩn bị tốt hơn cho thay đổi lớn có thể đang đến.
Chú biết chú cần thích nghi nhanh hơn, vì nèúngười ta không thích nghi đúng lúc, người ta có thể cũng hoàn toàn không thích nghi gì hết.
Chú đã phải thừa nhận rằng kẻ cản trở thay đổi lớn nhất nằm trong chính bản thân con người ta, và rằng không có gì tốt hơn cho đến khi người ta thay đổi.
Có lẽ điều quan trọng nhất, chú đã nhận ra rằng luôn có pho mát Mới ở đâu đó dù cho người ta có nhận ra nó vào một lúc nào đó hay không. Và rằng người ta sẽ được thưởng nó khi người ta vượt qua nỗi sợ hãi và thích thú mạo hiểm.
Chú biết có vài nỗi sợ phải được tôn trọng, vì nó có thể giữ cho người ta tránh khỏi nguy hiểm thật sự. Nhưng chú đã thấy rõ hầu hết nỗi sợ của chú đều phi lý và đã ngăn cản không cho chú thay đổi khi cần.
Có lúc nào đó chú đã không thích nó, nhưng chú biết sự thay đổi té ra tưởng không hay mà lại hóa hay vì nó dẫn chú tìm ra pho mát tốt hơn.
Thậm chí chú còn tìm ra một phần tốt hơn trong con người mình.
Khi Ư hừm nhớ lại những điều đã học được, chú nghĩ về bạn E hèm của chú. Chú rự hối không biết E hèm có đọc được câu châm ngôn nào mà Ư hừm viết lên tường ở Trạm pho mát P và khắp Mê cung không.
E hèm đã quyết đinh bỏ đi và tiến lên chưa nhỉ? Cậu ta đã đi vào Mê cung và khám phá điều có thể làm cho cuộc sống của cậu ta tốt hơn lên chưa nhỉ?
Hay E hèm vẫn còn e hèm vì chắc tu ta sẽ không thay đổi?
Ư hừm nghĩ đến chuyện quay lại Trạm pho mát P xem có thể tìm thấy E hèm không - cứ cho là Ư hừm có thể tìm ra đường quay lại đó. Nếu chú tìm ra E hèm, chú nghĩ mình có khả năng cho cậu ta thấy cách thoát khỏi tình thế khó khăn của cậu ta. Nhưng Ư hừm thấy rõ rằng chú đã cố làm cho bạn mình thay đổi rồi.
E hèm phải tìm ra cách riêng của cậu ta, vượt qua dược sự yên ấm đang có và nỗi sợ hãi của cậu ta. Không một ai khác có thể làm việc đó thay cậu ta, hay thuyết phục cậu ta được. Bằng cách nào đó cậu ta phải thấy được lợi ích của việc thay đổi bản thân.
Ư hừm biết chú đã để lại dấu vết cho E hèm và cậu ta có thể tìm thấy đường, chỉ cần cậu ta đqc Chữ Viết Tay Trên Tường.
Chú xem lại và viết ra bản tóm tắt những điều đã học được lên bức tường lớn nhất của Trạm pho mát M. Chú vẽ một miếng phó mát lớn xung quanh tất cả những suy nghĩ sáng suốt mà chú nhận thức được, và mỉm cười với những điều mình đã học.
THAY ĐỔI XẢY RA
Người ta cứ dời chỗ pho mát
ĐOÁN TRƯỚC THAY ĐỔI
Sẵn sàng bị pho mát dời chỗ
GIÁM SÁT THAY ĐỔI
Ngửi pho mát thường xuyên để biết nó bị mốc
NHANH CHÓNG THÍCH NGHI VỚI THAY ĐỔI
Càng sớm rời bỏ pho mát cũ, ta càng sớm có thể được hưởng pho mát mới
THAY ĐỔI
Đi theo pho mát
HÃY THÍCH NGHI VỚI SỰ THAY ĐỔI
Hãy thưởng thức sự mạo hiểm và mùi vị pho mát mới
HÃY SẴN SÀNG THAY ĐỔI NHANH CHÓNG VÀ THÍCH NGHI VỚI NÓ NHIỀU LẦN
Người ta cứ dời chỗ pho mát
Ư hừm nhận ra chú đã hành động khác xa khi còn ở chung với E. hèm ở Trạm pho mát P, nhưng chú biết mình sẽ dễ dàng trượt trở lại nếu chú trở nên quá yên tâm. Vì vậy mỗi ngày chú đều xem xét kỹ Trạm pho mát M xem tình hình pho mát của mình ra sao. Chú sẵn sàng làm bất cứ việc gì có thể để tránh không bị bất ngờ với thay đổi thình lình.
Dù Ư hừm vẫn còn một nguồn cung cấp pho mát lớn, chú thường ra ngoài, đi vào mê cung và thám hiểm những vùng mới để theo dõi những gì đang diễn ra quanh mình. Chú biết nhận thức được những khả năng lựa chọn thực tế thì an toàn hơn là tự cô lập trong sự sung túc của mình.
Rồi, Ư hừm nghe thấy có tiếng động trong mê cung. Khi tiếng động lớn hơn lên, chú nhận ra có ai đó đang đến.
Có thể nào là E hèm đang đến không? Có phải cậu ta đang rẽ vào không? Ư hừm cầu nguyện và hy vọng - như chú vẫn làm nhiều lần trước - rằng có lẽ, cuối cùng, bạn chú rốt cuộc đã có thể...