Mụn ở mặt, lưng (acne)

Mụn trứng cá (Acne Vulgaris) là một tình trạng da phổ biến, trong đó nang lông bị tắc nghẽn bởi dầu (bã nhờn) và tế bào da chết, dẫn đến mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn nhọt và đôi khi là các u nang sâu, gây đau đớn, đặc biệt là ở mặt, ngực và lưng. Tình trạng này thường do sự thay đổi nội tiết tố (tuổi dậy thì, chu kỳ kinh nguyệt), yếu tố di truyền, căng thẳng và một số sản phẩm chăm sóc da gây ra.

Những loại mụn:
---- Mụn nang (cytis acne): Mụn nang gây ra các nốt mụn sâu, chứa đầy mủ và các nốt sần. Những nốt mụn này có thể để lại sẹo.
---- Mụn do nấm (viêm nang lông do nấm Pityrosporum, Fungal acne): Mụn do nấm xảy ra khi nấm men tích tụ trong nang lông. Những nốt mụn này có thể gây ngứa và viêm.
---- Mụn trứng cá do nội tiết tố (Hormonal acne): Mụn trứng cá do nội tiết tố ảnh hưởng đến người lớn do sự sản xuất quá nhiều bã nhờn làm tắc nghẽn lỗ chân lông.
---- Mụn bọc (Nodular acne): Mụn bọc là một dạng mụn trứng cá nghiêm trọng gây ra mụn nhọt trên bề mặt da và các cục u sưng đau dưới da.

Nguyên nhân:
Tắc nghẽn nang lông hoặc lỗ chân lông gây ra mụn trứng cá. Nang lông là những ống nhỏ chứa sợi tóc. Có một số tuyến tiết chất vào nang lông. Khi có quá nhiều chất tích tụ bên trong nang lông, sự tắc nghẽn sẽ xảy ra. Lỗ chân lông có thể bị tắc nghẽn do:
---- Bã nhờn (sebum): Một chất nhờn cung cấp lớp màng bảo vệ cho làn da của bạn.
---- Vi trùng: Một lượng nhỏ vi trùng sống tự nhiên trên da của bạn. Nếu có quá nhiều vi trùng, chúng có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông.
---- Tế bào da chết: Các tế bào da của bạn thường xuyên bong tróc để nhường chỗ cho các tế bào mới phát triển. Khi da giải phóng các tế bào da chết, chúng có thể bị kẹt trong nang lông.

Xếp hạng nặng nhẹ:
---- Cấp độ 1 (nhẹ): Chủ yếu là mụn đầu trắng và mụn đầu đen, kèm theo một vài nốt sẩn và mụn mủ.
---- Mức độ 2 (mụn trứng cá vừa hoặc mụn mủ): Có nhiều nốt sẩn và mụn mủ, chủ yếu trên mặt.
---- Mức độ 3 (mụn trứng cá mức độ trung bình đến nặng hoặc mụn nang): Có nhiều sẩn và mụn mủ, kèm theo thỉnh thoảng có các nốt sần viêm. Vùng lưng và ngực cũng có thể bị ảnh hưởng.
---- Cấp độ 4 (mụn trứng cá dạng nốt nang nghiêm trọng): Có nhiều mụn mủ và nốt sần lớn, gây đau và viêm nhiễm.


Chữa trị:
Bác sĩ hay bác sĩ về da (dermatologist) có thể chữa chứng này.
Có nhiều phương pháp điều trị mụn trứng cá. Mỗi phương pháp điều trị khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi, loại mụn và mức độ nghiêm trọng. Bác sĩ có thể khuyên bạn dùng thuốc uống, thuốc bôi ngoài da hoặc các liệu pháp điều trị khác. Mục tiêu của việc điều trị mụn là ngăn ngừa mụn mới hình thành và chữa lành các vết mụn hiện có trên da.

Thuốc bôi da:
---- Benzoyl peroxide: Hoạt chất này có sẵn dưới dạng sản phẩm không cần kê đơn (như Clearasil®, Stridex® và PanOxyl®) dưới dạng gel bôi hoặc sữa rửa mặt. Nó nhắm vào vi trùng trên bề mặt da, loại vi trùng thường làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá. Nồng độ thấp hơn và các sản phẩm dạng sữa rửa mặt ít gây kích ứng da hơn. Thí dụ: Rapid clear cua hang Neutrogena, Up&Up Acne Medication Gel, PanOxyl 10% Acne Foaming Wash ...
---- Axit salicylic: Chất này có bán không cần kê đơn dưới dạng sữa rửa mặt hoặc kem dưỡng da trị mụn. Nó giúp loại bỏ lớp da bị tổn thương trên cùng. Axit salicylic hòa tan các tế bào da chết để ngăn ngừa tắc nghẽn nang lông. Thí dụ: The Ordinary Salicylic Acid 2% Solution, Cerave Acne control gel ...
---- Axit azelaic: Đây là một loại axit tự nhiên được tìm thấy trong nhiều loại ngũ cốc như lúa mạch, lúa mì và lúa mạch đen. Nó có tác dụng tiêu diệt vi sinh vật trên da và giảm sưng viêm. Thí dụ: azelaic topical.
---- Retinoid (các dẫn xuất của vitamin A): Retinol, chẳng hạn như Retin-A®, Tazorac® và Differin®, có bán không cần kê đơn, giúp loại bỏ mụn đầu đen và mụn đầu trắng, đồng thời ngăn ngừa tắc nghẽn lỗ chân lông, dấu hiệu đầu tiên của mụn trứng cá. Hầu hết mọi người đều có thể sử dụng liệu pháp retinoid. Những loại thuốc này không phải là thuốc điều trị tại chỗ mà phải được sử dụng trên toàn bộ vùng da bị mụn để ngăn ngừa sự hình thành mụn mới. Bạn thường cần sử dụng chúng trong vài tháng trước khi nhận thấy kết quả tích cực. Thí dụ Atralin, Avita ...
---- Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh bôi ngoài da như clindamycin và erythromycin giúp kiểm soát vi trùng trên bề mặt da, vốn là nguyên nhân gây ra và làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá. Thuốc kháng sinh sẽ hiệu quả hơn khi được kết hợp với benzoyl peroxide. Thí dụ: Clindamycin, Erythromycin ...
---- Dapsone: Dapsone (Aczone®) là một loại gel bôi ngoài da, cũng có đặc tính kháng trùng. Thuốc này được dùng để điều trị mụn trứng cá bị viêm.

Thuốc uống trị mụn
---- Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh điều trị mụn trứng cá do vi trùng gây ra. Các loại thuốc kháng sinh thường dùng để điều trị mụn trứng cá bao gồm tetracycline, minocycline và doxycycline. Những loại thuốc này hiệu quả nhất đối với mụn trứng cá từ mức độ trung bình đến nặng. Thuốc kháng sinh là loại thuốc nhắm vào vi trùng. vi trùng có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và gây ra mụn trứng cá. Một số loại thuốc kháng sinh điều trị mụn trứng cá cũng có thể làm giảm viêm. Thuốc kháng sinh có tác dụng:
-------- Ngăn chặn vi trùng. xâm nhập vào cơ thể.
-------- Tiêu diệt vi trùng.
-------- Ngăn chặn vi trùng sinh sôi.
Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh nếu bạn bị mụn trứng cá do vi trùng hoặc nếu bạn bị nhiễm trùng. Thuốc kháng sinh giúp loại bỏ nhiễm trùng nếu vi trùng xâm nhập vào mụn bị vỡ, khiến mụn sưng tấy và gây đau. Tuy nhiên, loại thuốc này không phải là phương pháp chữa trị mụn trứng cá và bạn không nên sử dụng lâu dài để điều trị mụn.
---- Isotretinoin (Amnesteem®, Claravis® và Sotret®): Isotretinoin là một loại retinoid. Isotretinoin làm giảm kích thước tuyến bã nhờn, yếu tố góp phần gây ra mụn trứng cá.
---- Thuốc tránh thai: Việc sử dụng một số loại thuốc tránh thai đôi khi có thể giúp ích cho phụ nữ bị mụn trứng cá. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt một số loại thuốc tránh thai dạng viên để điều trị mụn trứng cá. Một số tên thương hiệu bao gồm Estrostep®, Beyaz®, Ortho Tri-Cyclen® và Yaz®. Những loại thuốc này chứa sự kết hợp của estrogen và progesterone.
---- Liệu pháp hormone: Liệu pháp hormone hữu ích cho một số người bị mụn trứng cá, đặc biệt là những người bị nổi mụn nhiều hơn trong kỳ kinh nguyệt hoặc có chu kỳ kinh nguyệt không đều do dư thừa androgen. Liệu pháp hormone có thể ở dạng thuốc viên estrogen và progesterone liều thấp (thuốc tránh thai), hoặc một loại thuốc gọi là spironolactone có tác dụng ngăn chặn tác động của một số hormone nhất định ở cấp độ nang lông và tuyến dầu.

Các phương pháp điều trị mụn trứng cá bổ sung
---- Thuốc steroid: Thuốc steroid có thể điều trị mụn trứng cá nặng bằng cách tiêm vào các nốt mụn lớn để giảm viêm.
---- Liệu pháp laser: Laser và liệu pháp ánh sáng được sử dụng để điều trị sẹo mụn. Tia laser truyền nhiệt đến collagen bị sẹo dưới da. Quá trình này dựa vào phản ứng chữa lành vết thương của cơ thể để tạo ra collagen mới, khỏe mạnh, từ đó thúc đẩy sự phát triển của làn da mới để thay thế vùng da bị sẹo.
---- Lột da hóa học: Phương pháp điều trị này sử dụng các hóa chất đặc biệt để loại bỏ lớp da cũ trên cùng. Sau khi loại bỏ lớp da trên cùng, lớp da mới sẽ mọc lên mịn màng hơn và có thể làm giảm sẹo mụn.

Chữa trị ở nhà:
Nếu bạn bị mụn trứng cá, bạn có thể bắt đầu thói quen chăm sóc da tại nhà để giúp mụn biến mất bằng cách:
---- Rửa mặt ít nhất một lần mỗi ngày bằng nước ấm (không phải nước nóng) và sữa rửa mặt dịu nhẹ. Sữa rửa mặt là sản phẩm chăm sóc da không cần kê đơn giúp làm sạch da.
---- Rửa mặt sau khi tập thể dục hoặc đổ mồ hôi.
---- Tránh sử dụng các sản phẩm chăm sóc da có chứa cồn, chất làm se da, nước hoa hồng và chất tẩy tế bào chết, vì chúng có thể gây kích ứng da.
---- Tẩy trang vào cuối ngày hoặc trước khi đi ngủ.
---- Chọn kem dưỡng ẩm không chứa dầu để thoa lên da sau khi rửa mặt.
---- Tránh nặn, cạy hoặc bóp mụn. Hãy để da tự lành để ngăn ngừa sẹo hình thành trên da.
---- Dùng thuốc bôi da không cần toa tùy theo loại mụn như rapid clear ...