Sạn thận (kidney stone).
Chanh Vo
Sạn thận (kidney stone).
Trung bình cứ 100 người thì có 10 người đàn ông hay 9 người đàn bà bị sạn thận. Sạn thận là những vật thể cứng tạo ra từ hóa chất trong nước tiểu. Có 4 loại sạn: tạo ra do chất vôi (calcium oxalate), uric acid, struvite, và cystine.
Những triệu chứng của sạn thận:
. Rất đau ở phần thấp của lưng nhưng ở phần trên dây thắt lưng. Đau ở bên phải hay bên trái.
. Đau tương tự như đau bao tử (dạ dày) cứ đau hoài không ngừng.
. Máu trong nước tiểu
. Buồn nôn, ói mửa
. Ớn lạnh
. Nước tiểu vẩn đục.
Nguyên nhân gây sạn thận:
. Uống quá ít nước
. Tập thể dục quá nhiều hay quá ít
. Béo phì
. Giải phẫu để giảm cân
. Ăn nhiều thức ăn có nhiều đường hay nhiều muối.
. Ăn nhiều thức ăn có chất đường fructose như đường mía hay đường bắp (corn syrup).
Định bệnh:
Phần định bệnh bắt đầu từ quá khứ bệnh tình (medical history), khám xét thân thể, và chụp hình quang tuyến. Bác sĩ cần biết kích thước và hình dáng của viên sạn bằng cách dùng CT scan hay chụp hình quang tuyến từ phần thận xuống tới bọng đái (blader). Đôi khi phải dùng thuốc nhuộm màu để chụp quang tuyến. Sau đó thử máu và thử nước tiểu. Sau khi sạn đã được lấy ra, bác sĩ còn phân loại sạn do uric acid do phosphorous hay do calcium để trị nguồn gốc gây bệnh.
Khi đã bị sạn thận thì sau đó còn có thể bị bệnh thận kinh niên. Bị sạn thận 1 lần có thể sẽ bị lại. Sau 5-7 năm khoảng 50% bị lại sạn thận.
Chữa trị:
Bác sĩ sẽ thử nhiều bước chữa trị trước khi dùng đến giải phẫu. Trước tiên là uống nhiều nước giúp đẩy sạn ra ngoài. Bác sĩ có thể cho thuốc để giảm uric acid. Nếu sạn to lớn hay cản đường tiểu thì cần giải phẫu.
Có những cách chữa trị sạn thận như Shock-wave lithotripsy tức là dùng âm thanh năng lượng cao để phá vỡ viên sạn. Còn có phương pháp ureteroscopy là cách luồn ống theo đường tiểu để gắp hay phá vỡ sạn.
Phòng ngừa:
. Uống nhiều nước. Khi thấy nước tiểu có màu đậm là do thiếu uống nước. Cần uống nhiều nước để nước tiểu màu lợt hay trong. Uống nước tốt hơn là uống nước ngọt, trà, cà phê.
. Giảm dùng đường mía hay đường bắp.
. Ăn nhiều rau cải trái cây.
. Bớt ăn mặn
. Nếu bị béo phì thì cần giảm cân.
. Sạn tạo ra từ calcium không có nghĩa là calcium có hại. Vì calcium từ sữa giúp ngừa sạn thận. Sạn tạo ra từ muối, chất cặn bã và potassium. Sạn từ calcium do sự hợp lại giữa chất calcium và oxalate. Khi cơ thể không đủ nước để đẩy chất calcium oxalate ra sẽ tạo sạn thận.