Trận lụt thật là ghê gớm. Nước ngập cả một vùng. Trên mặt nước bao la ấy chỉ còn một mô đất dài và hẹp khô ráo. Nơi đây người tị nạn kéo nhau đến bám víu vào để sống. Mỗi gia đình chiếm một chặng đất. Tất cả đồ đạc chỉ còn một chiếc ghế gỗ, một chiếc bàn thô kệch, một hòm đựng quần áo và một cái chảo úp trên cái lò đất lạnh lẽo ám khói. Những cái chảo ấy đã bị "lạnh lẽo" từ lâu bởi vì người ta không tìm đâu ra một thanh củi khô để nấu nướng. Nước đã cuốn đi tất cả. Những đống đồ đạc trên là tất cả sự nghiệp còn lại của những gia đình nghèo sống trong vùng. Một số lớn đã bị chôn vùi trong lòng nước bạc, cả những đống lúa sắp chín. Người ta đã đổ mồ hôi xuống mùa lúa ấy nhưng thế là hết, không lấy lại được chút gì.
Đây là một nhóm người vây quanh những vật dụng mà họ đã cứu được khỏi lụt: một người đàn ông, một người đàn bà và một bầy con.
Hình như có sự xích mích âm thầm giữa hai vợ chồng ấy cho nên tất cả đều im lặng khó chịu. Cái gì đã xảy ra ?
Người chồng, một tá điền trẻ, tức bực nhìn vợ gã, đôi mắt buồn rầu. Lấy nhau rất sớm, vợ chồng gã đã có được năm đứa con, đứa đầu gần tám tuổi. Nước da đã sạm đen và trông gã khỏe mạnh, lanh lợi, nhưng hôm nay trông gã tiều tụy hốc hác vô cùng.
Gã cũng như những nông dân khác mà cuộc đời chỉ có độc một cái vinh dự là có được những đám ruộng cày sâu, những đồng lúa vàng và những hoa lợi tốt. Gã tự hào với những kết quả thâu lượm bằng mồ hôi nước mắt ấy và gã sung sướng tỏ ra cần cù, đảm đang như vậy.
Trong cảnh khổ sở cay đắng vì thiên tai địa nạn bây giờ, mặt gã cũng còn giữ đôi nét nghị lực nhưng đôi mắt thật thà của gã đã tràn đầy niềm thất vọng.
Vợ gã thỉnh thoảng liếc trộm chồng rồi quay nhìn chỗ khác. Trước kia chị là một thôn nữ đẹp có đôi má tròn mịn. Chân chị đi đất và thân hình cân đối của chị đã gầy đi rất nhiều. Đôi mắt bây giờ đã quầng thâm và mái tóc dài đen của chị đã biến thành màu hung hung, rối tung bởi vì đã lâu ngày không chải. Chị le lưỡi liếm đôi môi khô lạnh. Mấy đứa con quấn quít xung quanh chị làm chị bận rộn luôn luôn. Hai đứa nhỏ nhất không bao giờ rời mẹ. Một đứa nằm gọn trong lòng chị, bám lấy đôi vú như bám vào hai miếng thịt khô, trống rỗng. Dù sao, nguồn sinh lực khô cạn ấy cũng an ủi nó đôi phần vì ta thấy nó bớt rên khóc trong một lúc. Chị còn ẵm trên tay một đứa bé gái độ hai tuổi, ốm yếu. Con bé nằm im, nín lặng, Ba đứa lớn hoạt động hơn, nhưng nếu có đứa nào lảng xa hay bén mảng đến gần bờ nước chị đã kêu chu chéo lên. Chị lo ngại và chỉ muốn chúng đứng gần trong vòng tay của chị.
Đêm đến, nỗi lo ngại của chị càng tăng lên. Chị cố thức ngủ để giữ mấy đứa con cạnh mình - Gió rít lên và chung quanh một bể nước bao la mờ mờ rùng rợn. Mỏi mệt quá thiếp đi,khi tỉnh dậy, chị hoảng hốt đưa tay sờ mấy đứa con: "Đây, cả năm đứa đây rồi" "Con Tý đâu ? à ! Đây rồi".
Người chồng cựa mình. Chị hỏi:
- Làm gì đấy "mình" ? Có chuyện gì thế ?
Thỉnh thoảng, người chồng thốt lên lời than oán, nguyền rủa bâng quơ. Chị biết vì sao chồng chị cằn nhằn như vậy. Chị lặng im. Trong đêm tối, thỉnh thoảng chị vùng dậy, đến bên mấy đứa con.
Sáng ngày, chị cố gắng tỏ ra hoạt động vui vẻ làm như chị sắp sửa làm nhiều món ăn. Chị múc nước đổ vào một cái bầu, trong đấy có một ít hột gạo. Chị cố nói bằng giọng vui tươi:
- ồ ! Còn nhiều bột lắm. Thật thế. Thì ra mình không nghĩ đến, chúng ta có thể ăn được nhiều ngày nữa.
Chị chia phần, có ý để phần nhiều cho chồng ăn. Hai đứa lớn càu nhàu. Chị cố dàn xếp cho chúng im lặng. Chị liếc trộm chồng trong khi người chồng nhìn tất cả bằng đôi mắt buồn rầu và không thốt ra lời. Chị để dành cho mình một chén nhỏ và giả bộ hì hục nuốt. Chị không dám ăn hết phần của chị, viện cớ là không đói lắm hay đau bụng, khi chồng chị nhìn đi chỗ khác, chị vội vàng đút cho hai đứa bé.
Nhưng chồng chị đã biết. Gã nổi cáu khi thấy chị làm như vậy, gã hét lên:
- Tôi không muốn "mình" nhịn đói để chết dù "mình" cứu sống được một đứa con !
Gã tỏ ra bằng lòng khi thấy chị đưa chén lên miệng. Chị nuốt phần còn lại trong chén từ từ làm như chị đã ăn nhiều lắm.
Tất cả cử chỉ của vợ đã làm cho gã biết là không còn gì để ăn được nữa và gã đau đớn nhìn bầy con kêu gào đòi ăn thêm... Chúng không im lặng theo lời mẹ chúng mắng nữa và bắt đầu khóc lên ầm ĩ. Tội nghiệp, xưa kia chúng to béo, có gì thiếu cho chúng nó đâu. Chúng nó không hiểu vì sao nước lại ngập cả vùng này và nghĩ rằng cha chúng phải tìm cách cứu vãn tình trạng nguy khốn ấy chứ.
Gã đến bờ nước ngồi lặng im, hai tay bịt lấy tai trong khi bầy con khóc náo loạn. Gã nhìn ra vũng nước lụt mênh mông, mặt gã tái đi trông rất thiểu não. Hình như có cái gì đau xót lắm đang cấu xé gã.
Chị vợ hoảng sợ khẽ van bầy con:
- Nín đi ! Nín đi ! Đừng làm bố giận ! Nín đi !
Mấy đứa nhìn mặt chị sợ sệt nín thinh vì chúng đoán chừng có chuyện gì xảy ra.
Sự xích mích âm thầm nhưng đau đớn giữa hai vợ chồng vẫn tiếp diễn. Ngày lại ngày qua, bột gạo trong thùng đã vơi dần nhưng nước lụt và mưa gió vẫn còn ngự trị không giảm chút nào. Rồi mỗi đêm qua, người mẹ vẫn thấp thỏm đếm từng đứa con.
Nhưng chị không thể vĩnh viễn thức ngủ được nữa. Một đêm kia chị mệt lả vì đói và thiếp đi khi nào không biết. Hai cánh tay chị rã rời ôm mấy đứa con nhưng chị mê man chẳng biết gì cả khi chồng chị lay nhẹ hai đứa con gái nhỏ trở dậy.
Hai đứa ngoan ngoãn theo gã trong bóng tối, đến một quãng xa. Lát sau gã trở về một mình, ngã quỵ xuống nằm dài. Thỉnh thoảng, vài tiếng thở dài của gã nức lên não ruột.
Tờ mờ sáng, chị vợ vùng dậy hoảng hốt vì chị vừa biết mình đã ngủ quá mê. Chị run run sờ mấy đứa con.
- Hai đứa kia đâu rồi ?
Chị la lên và nhìn xuống phía dưới. Chị chạy đến bên chồng vồ lấy gã và hét:
- Hai đứa nhỏ đâu rồi ?
Gã ngồi chồm hổm trên đất, hai gối ôm lấy đầu nín lặng. Chị quay cuồng mất cả bình tĩnh và khóc òa lên như điên. Chị nắm lấy vai chồng lay mạnh, chu chéo:
- Tôi là mẹ chúng ! Trời ơi ! Tôi là mẹ chúng !
Tiếng kêu của chị đánh thức tất cả mọi người chung quanh trên miếng đất tang tóc ấy. Nhưng không có một tiếng đáp lại. Người ta bàn tán với nhau và hình như đã hiểu chuyện xảy ra.
Chị vợ gào lên thảm thiết, giọng đứt quãng:
- Một người mẹ, không bao giờ... làm một việc như thế... chỉ có những người cha... không biết thương con... mà chỉ tiếc một số gạo để nuôi chúng...
Người chồng đang ủ rũ bỗng ngẩng đầu lên nhìn vợ trong ánh sáng mờ mờ và nói qua kẽ răng:
- "Mình" tưởng rằng tôi không thương con à !
Gã quay mặt và sau một phút im lặng, gã nói tiếp:
- "Chúng sẽ không đói nữa"...
Rồi thốt nhiên, nước mắt gã trào ra.
Vợ gã nhìn gã nghẹn ngào.