_Về rồi hả con? Hôm nay thế nào rồi?
_Cũng vậy thôi. Chả nơi nào chịu nhận con cả.
Nói xong, tôi buông phịch người xuống ghế sa-lông, uể oải, mệt mỏi, đã 1 tháng trôi qua kể từ khi tôi tốt nghiệp trường Cao đẳng Sư phạm. Ước mơ của tôi là trở thành một cô giáo dạy Văn giỏi và tôi cũng đã rất cố gắng để đạt danh hiệu Á khoa trong kì thi tốt nghiệp. Nhưng trong một tháng, tôi đã đi gõ cửa nhiều trường nhưng chẳng nơi nào chịu nhận. Họ nói là phải tốt nghiệp Đại học trở lên. Thế là danh hiệu “Á khoa” đã trở nên vô ích , công sức hai năm rưỡi vất vả lao động cật lực của tôi coi như đi tong. Trước đây, thời còn đi học, tôi luôn đứng hành “top ten” trong lớp và môn Văn luôn là niềm tự hào của tôi. Tuy học giỏi nhưng tôi lại bất đắc dĩ thi vào trường Cao đẳng vì hoàn cảnh gia đình vất vả, bố mẹ không đủ tiền cho tôi vào Đại học.
Tôi đã từng say mê theo đuổi nghề nhà giáo nhưng càng theo đuổi nó, tôi lại càng tuyệt vọng.
Rồi một ngày mới lại bắt đầu, tôi ra khỏi nhà với tâm trạng mệt mỏi nhưng vẫn còn chút hy vọng. Tôi đi đến các trung tâm bồi dưỡng văn hóa và họ cũng đã làm cho chút hi vọng nhỏ nhoi ấy của tôi tắt dần. Mặt trời đứng bóng, tôi chán nản tự nhủ “Mình không có số làm cô giáo. Đành chọn nghề káhc vậy”. Những giọt nước mắt không biết đã trôi ra từ lúc nào, làm nóng bừng hai má. Tôi nhớ lại bao công sức mà tôi đã bỏ ra cho mơ ước trở thành giáo viên Văn của tôi mà bây giờ nó lại trở thành công cốc. Tôi lê bước về nhà.
Trên đường, tôi đi ngang qua một nơi đề bảng “Trường Bổ túc Văn hóa” và bảng thông báo: “Cần tuyển giáo viên dạy Văn”. Tôi vui mừng lắm và cũng rất hồi hộp và lo lắng không biết người ta có nhận mình không. Sau khi được chỉ dẫn đến văn phòng, tôi gõ cửa. Vì đã quen với những chuyện này nên tôi cũng cảm thấy tự tin. Một cô gái trẻ mở cửa và nhẹ nhàng hỏi:
_Cô cần chi?
_Tôi thấy thông báo trước cổng nên muốn tới đây xin ứng tuyển – Tôi nói với một giọng hơi run nhưng khá tự tin. Cô gái trẻ dẫn tôi đến gặp một người, có lẽ là người cho dán thông báo, một người đàn ông trung niên, nước da sạm, gương mặt phúc hậu, nhìn tôi, bắt tay tôi rồi nói với tôi một giọng sang sảng:
_Chào cô, tôi nghe thư kí nói là cô muốn xin việc ở đây đúng không? Mời cô ngồi.
_Vâng, chào anh. Vừa nói, tôi vừa hồi hộp, lo lắng.
Sau đó, ông ta hỏi tôi, cũng những câu hỏi giống như những nơi mà tôi đã đến xin việc.
_Cô tên gì? – Ông ta hỏi.
_Dạ, tôi tên Phan Thanh Tâm ạ.
_Thế năm nay cô bao nhiêu tuổi?
_Năm nay, tôi 20.
Rồi ông ta hỏi đến địa chỉ, điện thoại, tên cha mẹ, hoàn cảnh gia đình... Tôi trả lời và dần dần cảm thấy bớt lo lắng hơn.
Ông ta hỏi về trình độ học vấn của tôi và tôi trả lời một cách tự tinh rằng tôi là Á khoa Trường Cao đẳng Sư phạm rồi đưa học bạ từ cấp một đến cấp ba, cả tấm bằng tốt nghiệp nữa. Ông ta tỏ vẻ rất hài lòng.
Một lúc sau, khi đã xem hết những tài liệu liên quan đến tôi, ông đứng dậy, nét mặt rạng rỡ và nói với tôi:
_Chúc mừng! Cô đã được nhận. Ngày mai có đến để biết rõ thêm về công việc nhé!
Tôi tròn xoe mắt, há hốc mồm. Không thể tin được! Tôi đã được nhận ư? Là thật hay là mơ vậy? Ước mơ của tôi sắp thành sự thực rồi sao? Tuyệt quá! Tôi vui mừng quá đỗi, vì sau hơn 1 tháng đi xin việc làm, tôi cũng đã được nhận . Cảm ơn Ông Trời đã không phụ lòng con.
Về nhà, tôi báo tin cho cả nhà biết. Ai cũng mừng cho tôi và tôi cảm thấy mình thật hạnh phúc khi mình sắp trở thành một công dân có ích cho xã hội.
Cuộc đời tôi bước sang 1 trang mới.
Ngày đầu tiên thử việc, tôi ăn mặc gọn gàng và đẹp đẽ hơn mọi ngày. Bố mẹ tôi tích góp được một số tiền đủ để mua cho tôi một chiếc xe gắn máy mới coóng. Chạy trên đường, tôi cảm thấy cảnh vật như tươi đẹp hơn: nắng óng ánh như được nhuộm vàng, bầu trời trong xanh và cao vời vợi, không khí dường như ấm áp hơn (mặc dù lúc này đang sắp vào mùa đông), đường đến trung tâm ngắn hơn. Chắng mấy chốc, tôi đã đến nơi dạy học, tôi gửi xe rồi lên lớp dạy học.
Lớp tôi dạy là lớp gồm những bé mười đến mười hai tuổi. Tôi bước vào lớp với một phong thái ung dung pha chút bồi hồi và tất nhiên cũng có run một tí. Tôi nhìn bao quát lớp: lớp không đông nhưng em học sinh nào cũng dễ thương với đôi mắt tròn ngây thơ. Thoạt nhìn, không nghĩ chúng là những đứa trẻ phải bươn chải để kiếm sống bởi nhìn trong mặt chúng đều háo hức và rạng ngời hai chữ học hành. Tôi đã sử dụng tất cả những gì tôi học ở trường và buổi học diễn ra thật suôn sẻ. Tôi về nhà với một tâm trạng phấn khởi và nhẹ nhõm.
Ngày ngày tôi đến lớp, tôi đã dạy cho các em nhiều kiến thức mới và cũng biết được đôi chút về hoàn cảnh đáng thương của mỗi học sinh: em thì bố mẹ li hôn, em thì phải bán vé số để nuôi mẹ ốm... Tôi nghe mà cảm thấy xót xa, cảm thấy hoàn cảnh của mình còn tốt hơn các em. Tôi không biết làm sao, chỉ biết động viên các em cố gắng học để giúp bố mẹ.
Một khóa học trôi quan nhanh chóng. Cô trò chúng tôi đã có những kỉ niệm đẹp với nhau. Tôi yêu quí các em và các em cũng yêu quí tôi. Tôi cũng quen với 1 anh đồng nghiệp và chúng tôi đã cảm mến nhau bởi những đức tính tốt ở mỗi người.
Rồi tôi dạy thêm một khóa nữa và lại có thêm bao kỉ niệm với học trò mới. Tình cảm của tôi với anh cũng đã nảy nở hơn đôi chút. Khóa thứ 2, thứ 3 lần lượt trôi qua.
Hai năm sau, tôi bất ngờ nhận được thông báo cảu Ban Giám Đốc trung tâm: tôi phải đi dạy ở tận miền Tây, ở một ngôi làng quê hẻo lánh. Lúc đầu, khi nghe tôi nói vậy, gia đình đã khuyên tôi đừng đi vì nghe nói ngôi làng tôi sẽ đến dạy có tên là làng “Phong” vì ở đó người dân thường bị phong cùi, cụt tay cụt chân. Tôi nghe đến hai chữ “phong cùi” là sợ lắm. Bạn bè tôi càng ngăn cản quyết liệt, nhưng cũng có một số người bảo tôi nên đi vì lương tâm nghề nghiệp. Anh không ngăn cản, cũng không ủng hộ, anh nói:
_Đó là quyết định của em, anh không ngăn cản đâu.
Rồi tôi quyết định đi đến làng Phong dạy. Một mặt vì lương tâm nghề nghiệp, một mặt vì tôi muốn “phiêu lưu” một chuyến.
Ngày tôi ra miền Tây, cả nhà ra tiễn tôi. Mọi người đều căn dặn đủ điều làm như tôi là một đứa con nít không bằng. Hôm đó, anh không ra tiễn tôi, điều đó làm tôi buồn lắm nhưng anh đã báo trước với tôi và hứa sẽ chờ tôi và giữ liên lạc với tôi luôn.
Tôi lên tàu và sáu tiếng sau là tới. Thêm một tiếng đi đò nữa là bảy tiếng. Lúc đến nơi cũng là ngớt 8 giờ tối. Có lẽ đã được báo trước , một ông cụ, có vẻ là già làng ra đón tôi ở bến đỗ. Cụ nói:
_Cô là cô giáo sẽ dạy ở làng này đúng không? Vậy mời cô nghỉ ngơi cho khỏe.
_Vâng, cảm ơn cụ.
Nói rồi, tôi cùng cụ và mấy người nữa đi đến một căn nhà (theo họ nói là vậy), nhưng tôi nghĩ đúng hơn là một căn chòi ở cách đó vài trăm thước. Và già làng nói đó cũng là nơi dạy học của tôi. Nơi dạy học à? Một căn nhà nhỏ, mái và vách làm bằng lá dừa và cỏ tranh may chắp vá lại với nhau, đã vậy còn bị thủng lỗ chỗ nữa chứ, đèn điện cũng chẳng có, toàn là đèn dầu, không khéo ở đây vài ngày là tôi cận luôn quá.
_Xin cô thông cảm, cái nhà này dân làng mới sửa xong tuần trước. Vì ở đây không có mắc điện nên chỉ xài đèn dầu thôi! Mong cô thông cảm! – Cụ nói như van ơn.
Tối hôm đó tôi không tài nào ngủ được vì cái giường quá cũ kĩ, hễ trở người là tiếng cọt kẹt lại vang lên, làm tôi cứ nơm nớp lo sợ rằng cái giường này sắp gãy đến nơi. Mùi đất ẩm cứ bốc lên khiến tôi buồn nôn. Cái mà tôi thích nhất ở đây là không khí lành lạnh, trong lành mà ở thành phố không có được nhưng dù vậy, nó cũng chẳng giúp tôi ngủ được ngon hơn.
Một đêm không ngủ tồi tệ dần trôi qua...
Sáng hôm sau, tôi thức dậy trong một trạng thái mệt mỏi (cũng may là tôi còn kịp chợp mắt khoảng một tiếng). Năm giờ sáng, cái giờ má tôi cho là khá sớm để đi làm, thế nhưng, khi vừa mở cánh cửa xộc xệch được may chắp vá ra, tôi ngạc nhiên khi thấy mọi người trong làng đã ra đồng làm việc. Tôi thấy có cả gài làng và mấy người đi cùng cụ tối qua. Thấy tôi, già làng tới cười, nói:
_Chắc cô khó ngủ lắm, xin lỗi bởi làng chúng tôi nghèo quá. Bây giờ tôi sẽ dẫn cô đi tham quan làng chúng tôi.
_Vâng, vậy phiền cụ.
Rồi cụ dẫn tôi đi xem quanh làng, chỉ cho tôi biết đâu là thành hoàng, đâu là ngôi chùa đẹp nhất làng... Cụ còn nói cho tôi biết phong tục của làng, các lễ đền diễn ra thế nào... Thật ra, nếu nói là đi khắp làng cũng không đúng, chúng tôi chỉ đi được hơn nửa làn rồi về vì đã sắp đến giờ học.
Cụ đưa tôi về và nói với tôi:
_Đến giờ học, cô cứ việc gõ vào chiếc kẻng treo ở cậy kia là tụi nó biết mà đến.
Tôi vào nhà ăn ổ bánh mì mà cụ cho. Trời ạ! Bánh mì gì mà khô không khốc, tôi cố gắng lắm mới nuốt nổi.
Bảy giờ, tôi ra sân đánh kẻng rồi quay vào lớp. Và tôi cảm thấy chán nản khi thấy lớp chỉ lèo tèo năm, sáu đứa, đã vậy còn ồn như cái chợ. Tôi phải mất năm phút và như thường lệ và tôi lại dành ra mười lăm phút để sinh hoạt. Tôi giới thiệu tên tôi rồi lần lượt mời từng em giới thiệu. Em thì tên Tân, em thì tên Ly, em thì tên Bông... toàn những cái tên thật ngộ nghĩnh và các em đều có chung một điểm là nhà rất nghèo. Tân thì bố đi làm ở tỉnh, lâu lâu mới về. Ly thì bố mẹ li dị, phải sống với ông bà, bố đi làm thỉnh thoảng mới gởi tiền về, bản thân em cũng phải phụ bà may áo để đưa đò đem ra chợ tỉnh bán... Rồi rôi hỏi:
_Thế có bạn nào đã biết chữ chưa?
Thật bất ngờ khi hầu hết các em đều bảo là có nhưng vì đã học lâu rồi nên đã quên hết. Có em còn nói là nhiều nhà trong làng rất muốn cho con mình đi học nhưng hoàn cảnh khó khăn, phải cho con ở nhà phụ công việc. Tôi nghe mà cảm thấy thật tội nghiệp cho những em bé không được đi học quá! Rồi tôi bắt đầu vào bài giảng. Các em học sinh ngồi chăm chú lắng nghe và chăm chỉ viết bài. Tôi cảm thấy thật vui khi có những em học trò siêng năng như vậy. Gần cuối giờ, tôi mới nói với các em:
_Cô mới xuống đây, hi vọng các bạn sẽ giúp cô biết thêm về ngôi làng này. Còn trong lớp, các bạn phải trật tự nghe giảng, bạn nào ngoan sẽ có thưởng, bạn nào hư sẽ bị cô phạt, được không?
Con nít, nghe đến hai chữ “có thưởng” là mắt sáng rỡ, reo mừng. Rồi tôi cho các em về. Trưa, lúc nằm nghỉ, tôi chợt nghĩ ra mình phải làm gì đó để giúp ngôi làng này. Tôi ra bến đò, vừa hay có một chiếc đó, tôi nhờ anh lái đò đi mua giùm tôi bịch kẹo và một hộp bánh bích quy và chừng nửa tiếng sau là tôi nhận được. Ngày hôm đó (lịch học là hai buổi: buổi sáng và buổi tối), tôi dạy học, vừa dạy vừa pha chút hóm hỉnh khiến các em rất thích. Cuối buổi, tôi cũng dành ra mười phút để trò chuyện với lớp. Tôi phát kẹo cho những em ngoan, những em còn lại thì động viên, khuyến khích cố gắng hơn. Tôi chọn một đứa có hoàn cảnh khá hơn các đứa còn lại, học tốt hơn làm lớp trưởng. Trò đó có tên là Hoa Lan, một cái tên rất đẹp, sống gần nhà tôi.
Trưa hôm sau, sau khi dạy xong, tôi đến nhà Lan. Cũng giống như nhà tôi, bên trong nhà em rất ngăn nắp. Thấy tôi đến, mẹ Lan ngạc nhiên lắm, nói mà như reo lên:
_Ôi, cô giáo! Cô đến chơi... Mời vào, mời vào. Cô ngồi ở đây nhé!
Rồi, cô Mai – mẹ của Lan – tất tả lấy nước, lấy bánh ra mời tôi. Tôi chỉ nói được hai chữa “Cảm ơn” rồi im bặt.
Cô Mai vồn vã nói:
_Bé Lan nhà tôi có kể về cô nhiều lắm. Chẳng hay, cô có chuyện gì mà đến đây?
_Vâng, tôi bầu em Lan làm lớp trưởng để giúp tôi làm lí lịch của lớp.
_Ồ vậy à! Nếu cô muốn tìm hiểu về các em đó thì cô hỏi già làng đó, chứ tôi không rành mấy việc này. Nhưng không sao, tôi sẽ giúp cô.
Tôi cảm thấy yên tâm hơn
Hôm sau là thứ bảy, tôi cho tụi học trò nghỉ và giao bài tập viết cho các em làm. Tôi cùng cô Mai và già làng đến nhà của từng em học sinh. Đầu tiên là Tân. Nhà em ở gần bến đò. Thấy chúng tôi đến, một người phụ nữ đẫy đà, nước da ngăm đen chạy tới, niềm nở:
_A, cô giáo, chị Mai, có cả già làng đến chơi! Quý háo quá! Quý hóa quá!
Chúng tôi ngồi trên chiếc tràng kỉ. Vừa nói chuyện, vừa hỏi thăm hoàn cảnh gia đình.
Theo lời của mẹ Tân thì bố Tân làm công nhân ở tận Cà Mau, lâu lâu mới về một lần, Tân thì đi chăn trâu với lũ bạn cùng làng, chị thì tham gia vào nhóm làm bánh. “Nhóm làm bánh? Làm bánh cũng có nhóm nữa à?” Tôi hỏi:
_Thế nhóm làm bánh là sao ạ?
Chị nói là làng này có ba nghề chính: làm ruộng, dệt vải và làm bánh. Mỗi nghề là một nhóm gồm nhiều người tụ họp lại. Ngoài ra, còn có nhóm trăn châu, nhóm săn bắn và đốn củi. Sản phẩm nào làm ra mà có thể bán được thì gởi cho người lái đò đem ra chợ, giao cho các mối rồi đem tiền về. Tiền nhiều thì chia đều cho mỗi người, còn ít thì chia nhiều cho những người có công nhiều nhất. Còn sản phẩm do nhóm nào làm ra mà không có giá trị bán thì đến lễ hội hay lễ đền, nhóm đó sẽ nhận được nhiều bánh trái. Theo như lời cô Mai nói là số tiền cao nhất sau khi đen ra chợ tỉnh bán là ba triệu đồng, như vậy là mỗi người trong nhóm chỉ nhận được có mấy trăm nghìn. Một cách làm rất có tính đoàn kết, tương trợ nhưng cũng vì vậy mà ai cũng nghèo.
Trò chuyện một lát nữa thì tôi, cô Mai và già làng đến nhà của Ly, Huy, Nam... và đến đâu tôi cũng nhận được sự đón tiếp niềm nở của các phụ huynh và cử đến mỗi nhà là tôi lại biết thêm nhiều thông tin về ngôi nhà hẻo lánh này.
Ngôi nhà cuối cùng tôi đến là nhà cảu Thành. Lúc đầu, khi đọc đến tên Thành, tôi chợt nhớ đến một cậu bé gầy gò, đen đủi, ăn mặc luộm thuộm, vẻ mặt thì giống với mấy tay du côn ở thành phố. Đó là về ngoại hình, còn học hành thì bê bối, tập vở lấm lem, chữ viết như cua bò, đã vậy nhiều lần không chịu tập trung nghe giảng, đi học cũng trễ, mấy lần cúp tiết. Bao lần tôi tự hỏi: “Thành có vẻ như không muốn đi học, vậy sao em ấy còn đến đây làm gì?”. Tôi quả thật đã rất cố gắng giúpThành từ nhỏ nhẹ khuyên nhủ đến la rầy, trách mắng nhưng em vẫn không sửa đổi lại tác phong cũng như chuyện bài vở. Nhưng có điều đặc biệt khiến tôi chú ý nhất ở em là đôi mắt. Tuy vẻ mặt của em giống như du côn nhưng tôi biết chắc rằng em không phải là du côn vì đôi mắt sáng rực rỡ như sao và vầng trán rộng. Và cũng vì điều đó mà tôi càng muốn giúp em học tập.
Tôi hỏi trưởng lão về em Thành thì thấy cụ tỏ ra hơi e ngại, cụ nói:
_Bố mẹ thằng Thành mất sớm, nó ở với cậu và bà ngoại. Trước khi cô đến đây chừng năm ngày thì bà ngoại nó mất, lúc đó, cậu nó bận công tác ở Đà Nẵng, liên lạc không được. Thấy vậy, dân làng mới chung tiền tổ chức ma chay cho bà thằng Thành. Nhưng cũng từ đó, nó lang thang đầu đường xó chợ, rất ít khi gặp nó. Lúc trước, nó tham gia nhóm chăn trâu nhưng sau khi bà nó mất, nó cũng chẳng tham gia nữa. Đặc biệt, mấy lần trước đi học, nó học rất giỏi.
Nói rồi, cụ đưa tôi đến một căn nhà tranh rách nát mà theo lời cụ nói thì đó là nơi mà hai bà cháu Thành đã sống. Trong nhà chỉ còn chiếc mền rách., một cái gối, một góc bếp ẩm thấp và một cái lu mẻ. Lúc chúng tôi tới thì vừa hay Thành có ở nhà. Thấy chúng tôi, Thành đột nhiên bỏ chạy về phía cánh rừng gần đó. Cả già làng và tôi đều bất ngờ với hành động này của Thành. Rồi già làng thở dài, nói:
_Chắc nó không muốn gặp chúng ta. Về thôi, cô giáo!
Tôi và già làng về cũng là lúc xế chiều. Tôi mệt mỏi ngả người lên cái giường cũ kĩ. Tôi vừa nằm, vừa nghĩ:
_Người dân ở đây thật đáng thương. Họ nghèo quá. Mình có thể giúp được gì đây?
Đột nhiên, tôi nghe có tiếng gọi:
_Cô Tâm, cô Tâm ơi! Có thư nè!
Tôi mở cái gói mà anh thanh niên khi nãy đưa, có ba lá thư nhưng đều được gởi từ một địa chỉ. Ồ thì ra là của Trung tâm, gia đình và của anh gởi cho tôi. Cả ba lá thư đều hỏi thăm sức khỏe và tình hình dạy học ở làng Phong của tôi. Thư cảu anh ấy nói về những học trò mới của anh rồi kể về chúng tôi với những dòng thư hóm hỉnh. Thư của gia đình thì thiên về hỏi thăm nhiều hơn là kể. Đọc thư cảu gia đình tôi cứ tưởng chư tôi mới mười tuổi không bằng. Còn thư của giám đốc trung tâm gởi tôi thì hỏi về việc dạy học và đời sống nhân dân ở đây. Trong thư có nói thời gian làm việc của tôi là một đến hai năm và suốt thời gian đó, tôi cần gì thì cứ nói, nếu trung tâm làm được gì thì làm. Tôi không quan tâm đến cái thời hạn mà tôi làm việc ở làng Phong, tôi chỉ quan tâm đến cái câu “Cần gì thì nói, trung tâm làm được sẽ làm”. Tôi mừng như bắt được vàng. Tôi vội đi gặp già làng để bàn về vấn đề này thì cụ nói:
_Ồ thế thì tốt quá. Để tôi đi xem đã, chắc cũng không cần nhiều lắm đâu.
Cụ nói, giọng run run. Tôi biết cụ cũng đang rất là vui mừng.
Rồi tôi đi thăm hỏi từng nhà một và nhận thấy người dân ở đây có cuộc sống khó khăn, thiếu thốn: khi bệnh tật thì cứ giữ ấm rồi nhờ người lên tỉnh mua thuốc Bắc về nấu uống, nếu người khỏe mạnh thì có thể qua được, còn yếu thì cứ uống như vậy cho đến khi nào chết thì người nhà đem thiêu và chôn trong rừng. Khi thời tiết trở lạnh, người dân đốt một đống lửa ở trong nhà cho ấm, một bên vì chăn thường là cái áo đã cũ hay là đã rách nát, không thể đắp được nữa... Những thiếu thốn về vật chất ở đây không thể kể mấy dòng là hết. Tôi viết một lá thư gởi cho trung tâm, xin cấp khoảng hơn chục cái chăn bông hco hơn mười gia đình nghèo khó nhất trong làng. Tôi viết thư cho gia đình, nói trong nhà có ai có đồ cũ hoặc đồ không xài nữa thì gởi cho tôi. Tất nhiên, tôi cũng viết thư cho cả anh nữa nhưng chỉ kể về cuộc sống của người dân ở làng Phong. Tôi đưa ba lá thư đó cho người lái đò nhờ gửi về thành phố giùm. Tôi cũng nói với già làng về việc này thì già làng nói:
_Ồ nhiều vậy sao chúng tôi dám nhận?
_Như thế này có là bao – Tôi đỡ lời – Dân ta còn nghèo lắm, thế này chẳng có gì đâu.
_Thật cám ơn cô và gia đình và cả Trung tâm nữa – Cụ nói, mắt rưng rưng.
Sau khi tôi gởi thư đi chừng một tuần thì tôi nhận được hai thùng lớn và tôi biết chắc nó được gửi từ trung tâm. Tôi nhận được nó vào lúc tám giờ sáng, lúc tôi đang dạy bọn nhỏ môn Toán. Hai thùng hàng được bốn người trong làng khiêng vào, họ nói:
_Đây là hàng từ thành phố gởi cho cô đấy, nhiều thật!
Rồi họ phụ tôi mở hàng ra. Lũ học trò thấy vậy cũng chạy tới, xôn xao:
_Cho em xem với!
_Gì vậy cô? Cái gì trong đó vậy?
Trong khi các bạn xôn xao bu quanh hai thùng quà thì Thành bỗng nhiên đâu mất. Từ hôm tôi tới nhà em thì dường như số lần em vắng càng tăng thêm. Có lẽ em mặc cảm.
Tôi định đứng lên đi tìm em nhưng cũng vừa lúc hai thùng hàng được mở ra. Lũ học sinh, khi nhìn thấy thùng đựng quần áo, chúng liền reo lên:
_Oa, đồ nhiều quá! Đẹp quá!
_Cho tụi em hả cô?
_Cô mua ở đâu vậy?
Tôi vội nói với chúng:
_Đây là đồ của các bạn ở thành phố gửi cho tụi em. Thích cái nào thì lấy nhưng nhớ chia cho các bạn khác trong làng nữa. Đồ người lớn thì để lại nhé!
_Cô ơi, có cả tập và sách bút viết nữa này! Thích quá!
Tôi ngạc nhiên chạy tới coi thì quả là có ba chồng tập, hơn chục cuốn sách giáo khoa cũ và nhiều cây bút bi, bút chì cũ và nhiều thứ linh tinh khác. Tôi nghĩ rằng đây là quà của anh đã vận động học sinh của mình. Tôi thật sự rất vui khi thấy tình thân ái, đoàn kết, tương trợ của dân tộc mình. Tôi lấy tập vở và sách với vài cây bút còn lại để tụi học trò “mổ xẻ”.
Tôi quay lại với thùng hàng của trung tâm thì thấy bên cạnh đó là già làng. Tôi không biết cụ đến từ lúc nào nhưng theo tôi đoán thì cụ đã đến lâu rồi. Vẻ mặt cụ rạng rỡ. Cụ nhờ bốn người khi nãy mang chăn đi phát cho những gia đình nghèo nhất làng, trong đó có nhà của Thành. Nhưng có người báo lại là Thành không có ở nhà nên cái chăn đó gửi lại cho tôi.
Sau đó, tôi nói với học sinh:
_Các em ở lại nhận tập sách nhé!
Cả lớp “dạ” một tiếng rõ to. Tôi phát mỗi đứa hai quyển tập và ba quyển sách. Tuy chỉ là sách cũ thôi nhưng trông bọn chúng rất thích thú.
Hôm đó, tôi cho cả lớp nghỉ sớm. Nói là nghỉ sớm nhưng sau đó tôi còn phải nói chuyện với nhiều học sinh trong lớp. Các em thi nhau kể cho tôi nghe niềm vui của chúng. Tôi nghe mà cũng cảm thấy vui. Lan và Thơm còn nói là sẽ vận động các bạn đi học. Còn Thái và Tân thì hứa sẽ đưa tôi bọn chúng vẫn thường chăn trâu. Tôi nghe tụi nó nói rồi nói:
_ Đứa nào ngoan sẽ được cô dẫn lên tỉnh chơi. Còn học giỏi sẽ được cô thưởng truyện.
Đứa nào nghe đến chữ “lên tỉnh” đều rất phấn khích, reo lên, tụi nó tranh nhau nói:
_Lên tỉnh chơi thích lắm đó cô.
_Con chưa lên tỉnh lần nào hết á!
_Nghe nói trên tỉnh có đèn đủ màu đẹp lắm hả cô?
Thấy tụi nó tò mò như vậy, tôi nói thêm:
_Trên tỉnh rất vui và nhộn nhịp. Nhưng trên thành phố đẹp gấp mười lần. Đứa nào phải vừa chăm chỉ, vừa học giỏi và ngoan mới lên thành phố làm việc được. Mà lên thành phố làm việc được tức là có thể giúp làng phát triển và giàu có hơn.
Nghe vậy, các học sinh có vẻ quyết tâm học hành hơn. Chúng tôi nói chuyện một lúc nữa rồi mới về. Trong lúc sắp xếp lại tập vở, tôi chợt thất Thành lấp ló ngoài cửa. Thấy tôi nhìn, Thành toan bỏ chạy nhưng tôi kịp giữ em lại. Tôi đưa em vào lớp rồi hỏi.
_ Sao cứ thấy cô là em bỏ chạy vây. Em mắc cỡ điều gí à?
_Dạ, em... em không muốn cô biết hoàn cảnh của em hiện nay.
_Cô biết hết mọi chuyện rồi. _ Tôi vừa nói vừa mỉm cười với Thành, một nụ cười an ủi, thông cảm.
_Dạ ... dạ ... Nhưng mấy bạn chăn trâu cứ chọc em là thằng mồ côi, thằng nghèo kiết xác...
_ Vì thế mà em xấu hổ à?
Em không nói chỉ im lặng.
_Các bạn ấy còn nói em là thằng ngu nữa_ em lí nhì nói.
_ Các bạn ấy nói vậy là sai rồi. Em nghe theo lời của những bạn ấy là em cũng sai theo, là em tự nhận mình ngu. Theo cô em là người thông minh. Đôi mắt của em rất sáng. Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn. Em phải sung đôi mắt của mình để nhìn thẳng về phía trước, hai tai để nghe những điều hay, lẽ phải chứ không phải để nghe những lời gièm pha như thế. Em là em chứ không phải là người ta. Em được sinh ra là nhờ có bố mẹ vì thế em cũng có bố mẹ. Tuy bố mẹ em đã mất nhưng linh hồn họ vẫn ở bên cạnh em dù cho em không thấy. Em có biết là bố mẹ em rất buồn khi thấy em như vậy không? Không chỉ có bố mẹ, cả bà ngoại, cả cậu em, già làng và cả cô nữa. Nếu em là một đứa trẻ ngoan thì phải chăm chỉ học tập hơn. Bây giờ, cô tặngem quyển tập này, về nhà viết một trang chữ “a”, một trang chữ “b” cho thật đẹp rồi mai nộp cô. Còn quyển sách này, em có thể xem tham khảo. Nhớ chưa?
_Dạ, nhớ ạ!
Lần đầu tiên tôi nghe thấy tiếng của Thành to, dõng dạc và đầy quyết tâm như thế.
Tôi bàn với già làng là cho Thành ở chung với tôi. Lúc đầu già làng không đồng ý nhưng sau khi tôi đưa ra những lí do rất ư là chính đáng, già làng nói:
_Cũng được, để tôi hỏi ý nó xem. Nhưng nếu ở vậy thì hơi chật. Cô chịu khó!
Cuối tuần, không biết già làng nói thế nào, tôi thấy Thành đứng trước cửa và nói:
_Cô cho phép ở đây!
Tôi vui mừng, mời em vào trong. Từ hôm đó, chúng tôi sống chung với nhau. Tôi dạy em viết chữ, làm Toán, dạy em biết về đất nước Việt Nam. Tôi còn kể cho em nghe những câu chuyện về tâm hồn cao thượng... Và Thành cũng gây nhiều bất ngờ cho tôi. Em có thể làm cái nhẫn cỏ hay vẽ tranh đều rất đẹp. Tôi nhận ra là Thành có nhiều năng khiếu mà từ trước đến giờ tôi không biết. Nhưng Thành lại gây cho tôi nhiều bất ngờ nhất cho tôi ở môn Toán. Với đầu óc thông minh, Thành làm Toán rất giỏi., hơn hẳn một số đứa trong lớp. Thế là tôi lại có ý định sẽ dạy riêng cho Thành một lớp đặc biệt. Trong lớp, Thành vẫn học chương trình như các bạn. Nhưng những lúc Thành rảnh rỗi, tôi lại kèm cho Thành những môn phù hợp với lứa tuổi của em (Thành khi đó mười ba tuổi) như Lí, Hóa và những kiến thức nâng cao Toán học và thật bất ngờ, em tiếp thu rất nhanh và làm bài cũng rất tốt. Và tôi cũng rất vui trước kết quả mà Thành đạt được.
Lớp học của tôi mỗi lúc một đông rồi hầu như trẻ con trong làng đều đi học. Tôi nhận ra nhiều em rất thông minh và chăm chỉ nhưng do hoàn cảnh nên trước đây chưa từng đi học. Các em đến sau thường là những em đã biết chữ trước. Theo lời mấy em đó kể thì trước đây cũng có hai, ba người đến làng dạy nhưng chỉ được một, hai tháng là nghỉ vì nhớ nhà. Nghe thế, tôi càng quyết tâm dạy cho các em đọc, viết.
Bên cạnh việc dạy học, những lúc các em làm bài xong sớm, tôi dẫn các em ra sân và chỉ cho chúng những trò chơi mà các bạn đồng lứa trên thành phố vẫn thường chơi. Bọn chúng rất hào hứng với những trò chơi này. Hay những phút cuối giờ học, tôi thường kể cho bọn chúng nghe những câu chuyện về lòng biết ơn, tình bạn, tinh thần vượt khó và các học sinh đều say sưa lắng nghe.
Ba tháng rồi một năm cứ thế trôi qua, cô trò chúng tôi đã trải qua bao kỉ niệm, vui có, buồn có, cả những khi cùng các em đi dạo quanh làng hay xuống tỉnh. Bây giờ, ngôi làng đã được mắc điện. Tôi còn nhớ lần đầu tiên được mắc điện, dân làng vui như thế nào. Già, trẻ, lớn, bé tất tả phụ các công nhân mắc dây, giăng dây... và khi cái ti-vi đầu tiên xuất hiện, hầu hết người dân trong làng đều tụ tập, quây quần quanh cái ti-ti và không ngớt trầm trồ.
Rồi thời gian dần trôi, cuộc sống của tôi vẫn êm ả trôi qua. Và rồi một lá thư đến từ Thành phố Hồ Chí Minh đã khiến cuộc sống của tôi bắt đầu nổi sóng. Lá thư ấy là của anh. Anh nói:
“Tâm thân mến!
Anh mong em và tất cả mọi người ở làng Phong đều khỏe và việc dạy học tiến triển thuận lợi.
Em à, anh muốn thông báo cho em một tin, anh sẽ lấy vợ. Má anh cứ hối thúc anh mãi. Xin lỗi em, anh không thể đợi em được nữa. Nhưng nếu bây giờ em về thì mọi chuyện sẽ khác.
Mong hồi âm của em.
Minh Hoàng.”
Lá thư ấy như là một đòn sấm sét giáng xuống tôi. Trái tim tôi quặn đau cứ thể tôi đang bị một cơn đau tim dữ dội. Đầu miên man, xoay quanh câu hỏi: “Làm sao bây giờ? Đi hay là ở lại?” Tâm trạng buồn bã và quả nhiên buổi học đó tôi dạy không được tốt. Tan học, lớp trưởng Lan đến hỏi tôi:
_Cô ơi, cô sao vậy?
_À, cô không sao đâu! Đừng lo – Tôi gượng cười nói.
_Nếu cô không khỏe thì cô cứ nhờ ai lên tỉnh mua thuốc, cô nhé! – Nói rồi, cô bé vội bước ra cửa.
Tối đó, tôi không tài nào ngủ được. Trái tim tôi cứ đau lên khi nghĩ rằng mình sẽ mất anh và nước mắt tôi cứ rơi khi nghĩ rằng mình sẽ chia tay các học sinh thân yêu của mình.
Hôm sau là ngày nghỉ, tôi ở trong nhà miên man nghĩ ngợi. Không hiểu tại sao lúc đó tôi lại nhớ về những ngày tháng ở bên anh. Và những kỉ niệm ấy khiến tôi nghĩ rằng mình sẽ rời bỏ nởi này. Lấy hết can đảm, tôi vội qua nhà của già làng và thật may là cụ cũng ở đó.
Hít một hơi thật sâu, tôi nói:
_Xin phép cụ, mấy hôm nữa cháu...cháu... về lại thành phố ạ!
Cụ ngỡ ngàng, hỏi dồn dập:
_Sao vậy cô? Có ai nói gì cô hả? Hay cô chê làng này nghèo quá?
Nhìn cụ, tơi cảm thấy ngượng quá, cúi đầu, nắm chặt tay hai tay để ngăn những giọt nước mắt chực trào ra. Tôi nói:
_Không phải đâu cụ. Vì cháu có việc nhà nên phải về.
_Thế cô đi bao giờ quay lại?
_Có lẽ... sẽ không quay lại nữa ạ.
Cụ buồn bã, hạ giọng nói:
_Cô à, lúc trước cũng có vài người xuống đây dạy nhưng chỉ một thời gian ngắn là họ về vì nhớ nhà hay vì ở đây buồn quá. Chỉ có cô là lâu nhất , chắc cũng cỡ một năm rồi cô nhỉ? Cô không biết từ trước đến giờ chưa có lần nào mà trẻ con trong làng đều đi học, được sách vở, quần áo mới; dân làng có đèn điện, ti vi, chăn ấm. Cô biết không, khi cô dạy ở lớp thì cô cũng gián tiếp dạy cho phụ huynh của mấy đứa trẻ. Lần nào đi học về, bọn trẻ đều nói hoặc kể về những điều đã học. Chắc cô chưa thấy chứ tôi thì thấy nhiều rồi: mọi người trong nhà ngồi quây quần với nhau, đứa trẻ thì hăng say kể chuyện, mọi người chăm chú lắng nghe, đầm ấm lắm cô ạ!
Tôi ngồi nói chuyện với già làng một lúc nữa thì về. Trên đường về, tôi nhớ lại những lời già làng nói và cố nghĩ rằng đó chỉ là những lời nói dối, vì mình đã quá tốt với mọi người trong làng chì thế họ muốn tôi ở lại đây để họ có được nhiều đồ dùng mới nữa. Tôi biết đó là những ý nghĩ xấu xa nhưng tôi nghĩ rằng chỉ có như thế mới khiến được lương tâm không phải ray rứt khi phải từ giã ngôi làng này.
Tối hôm đó, tôi chuẩn bị thu dọn đồ đạc và hành lí. Nhưng lạ là hôm nay Thành nó ngủ trễ thế nhỉ? Đã mười một giờ rồi. Chợt, Thành lên tiếng:
_Cô ơi, cô có phép thuật đúng không cô?
Tôi ngạc nhiên hỏi:
_Em nói gì cơ?
Thành ngẩng mặt lên nói:
_Cô đúng là có phép thuật rồi! Từ khi cô đến đây, ngôi làng đã đổi khác nhiều lắm!
Thành nói tiếp:
_Trước đây, ngôi làng này chưa bao giờ có điện cũng chưa bao giờ người dân được cơm no áo ấm như bây giờ. Nếu như là trước đây thì sau khi đi làm về mọi người đều chỉ ăn cơm với nhau rồi sau đó thì ai đi làm việc người nấy. Nếu là trước đây, trẻ con làng mình luôn miệng nói tục, đánh nhau hay là trêu ghẹo các bạn khác. Nếu là trước đây, dù có trong mơ, trẻ con làng mình cũng chẳng chịu đi học , dù có trong mơ, trẻ con làng mình cũng chưa mơ thấy mình được quần áo mới, được có tập sách,... Còn bây giờ, người dân của ngôi làng này đã được ấm no, tối tối sau khi ăn tối xong, mọi người quây quần bên nhau kể chuyện hoặc coi ti vi. Còn trẻ con bây giờ cũng lễ phép hơn, đoàn kết và yêu thương nhau hơn. Cô biết không, hầu hết trẻ em trong làng đều đã được đi học. Lúc đầu, em đến đây cho có lệ nhưng bây giờ cô đã dùng phép thuật của mình khiến em cha9m học hơn bằng cách cho em ở chung nhà, lo lắng và chăm sóc cho em rồi còn dạy cho em những kiến thức nâng cao cho em nữa. Và em thực sự yêu quí cô. Vì vậy, em và tất cả các bạn trong làng mong cô ở đây luôn với mọi người.
Tôi ngồi lặng im, không biết nói gì, chỉ thấy những giọt nước mắt cứ làm nóng hổi hai má. Lúc sau nhìn lại, tôi thấy Thành đã ngủ say từ lúc nào. Tôi cười thầm, bảo: “Quả là một đứa trẻ vô tư, nói được như vậy chắc là đã phải suy nghĩ nhiều lắm!”. Rồi tôi nghĩ: “Làm sao mình có thể bỏ mặc người dân và những đứa trẻ đáng yêu này được?”. Sau đó, tôi lấy giấy bút ghi một bức thư để nói với anh rằng tôi không thể về được và chúc anh hạnh phúc. Từng chữ, từng chữ tôi viết là một vết kim đâm vào tim tôi nhưng biết làm sao được, tôi đã quyết định ở lại với dân làng rồi.
Một tháng sau, khi tôi gửi lá thư đó... Một lá thư của gia đình gởi cho tôi, nói rằng đám cưới của Hoàng (tên của anh) đã được tổ chức rất vui vẻ... Tôi buồn bã nhưng vẫn cầu chúc hai người trăm năm được hạnh phúc.
Đang ngồi trong nhà, đột nhiên tôi nghe có tiếng gọi:
_Cô ơi, cô ơi!
Ồ, thì ra là Ly và Nam.
_Có chuyện gì vậy hai em? – Tôi hỏi.
Ly nhanh nhảu trả lời:
_Mẹ em vừa làm một nồi chè, nhờ em đem biếu cô một phần.
_Ồ, gửi lời cảm ơn của cô đến mẹ em nhé!
_Cô ơi, đi với tụi em ra đây – Nam lên tiếng.
Vừa nói, Ly và Nam vừa kéo tay tôi đi. Hai em dẫn tôi đến một con sông, ở đó còn có cả Lan và Thơm nữa. Thơm nói:
_Dạo này, tụi em thấy cô có vẻ buồn buồn nên dẫn cô ra đây. Đây, cô cầm lấy cái này.
Vừa nói cô bé vừa đưa cho tôi một quả bong bóng.
_Cô cầm sợi dây, nhắm mắt lại, nói điều làm cô buồn rồi sau đó thả quả bóng lên trời. Thế là mọi buồn phiền sẽ tan biến. Em nghe người ta nói vậy đó cô. – Thơm nói tiếp.
Tôi làm theo lời Thơm nói. Chợt Lan hỏi tôi:
_Cô ơi, cô hết buồn chưa cô?
Tôi cười thật tươi, bảo:
_Cảm ơn các em, cô hết buồn rồi.
Rồi tôi ngồi nói chuyện với các em đến gần trưa mới về nhà.
Thời gian lặng lẽ thoi đưa, hai năm tôi dạy ở làng này cũng đã sắp trôi qua. Hôm nay, buổi học cuối cùng. Cả lớp ngồi ngay ngắn, trật tự, không một tiếng động. Mấy ngày trước, tôi nhận được một lá thư của Trung tâm, họ bảo là đã hết thời gian dạy học ở làng Phong. Thậm chí, họ cũng cử người xuống để đưa tôi về. Mọi người biết được, năn nỉ tôi ở lại nhưng Trung tâm không cho phép. Nài nỉ không được, họ cũng thôi. Tôi biết, họ rất buồn, bản thân tôi cũng đâu muốn vậy. Mấy tiết học sau, học trò đều hỏi tôi một câu: “Cô ơi, cô ở lại được không?” và thất vọng khi biết tôi không thể ở lại. Rồi buổi học cuối cùng cũng đến, sau buổi học này là tôi chính thức chia tay mọi người trong làng. Hôm nay, tôi định dạy một bài cuối cùng như lại không thể giảng được nên tôi đành phải kể chuyện cho các em nghe. Câu chuyện kể về một cậu bé học rất tệ nhưng nhờ có lòng quyết tâm nên cậu đã đạt được điểm tối đa trong kì thi học kì. Nhưng thật không may, cậu lại bị tai nạn và qua đời trước khi cậu nhận được cái tin cậu đạt điểm tối đa trong kì thi. Và bài học rút ra là mọi mơ ước của mình đều thành hiện thực khi mình có lòng quyết tâm. Rồi tôi nói:
_Thế bạn nào có câu hỏi không?
_Thưa cô, thế địa chỉ của cô là số mấy ạ? – Tân giơ tay hỏi đầu tiên.
Tôi trả lời.
_Thưa cô, số điện thoại nhà cô ạ? – Trang hỏi.
Tôi trả lời.
Rồi từng em đứng lên hỏi và cứ thế tôi trả lời từng câu một. Nhưng tôi vẫn trông chờ nhất là câu hỏi của Thành. Tôi không biết nếu Thành hỏi, em sẽ hỏi gì nhưng tôi vẫn muống nghe câu hỏi của em vì em là học trò yêu quí nhất của tôi.
Tối đó, tôi thu dọn đồ đạc chuẩn bị về thành phố. Chợt tôi thấy Thành đang ngồi trầm ngâm. Em bỗng lên tiếng:
_Cô ơi, em có thể hỏi cô một câu được không?
Tôi vui lắm, bảo:
_Được, em cứ nói.
_Thế tại sao cô lại chọn nghề nhà giáo ạ?
Tôi ngỡ ngàng, không biết trả lời thế nào. Từ bé lúc đi học, tôi chưa hề nghĩ tới. Thậm chí lúc đi dạy tôi cũng không nghĩ tại sao tôi lại đi dạy. Tôi nghĩ một lúc rồi trả lời:
_Bởi vì cô muốn đất nước mình có nhiều người tài giỏi hơn.
Tôi nghĩ, câu trả lời hay đấy chứ. Tôi không biết Thành có hài lòng hay không mà chỉ thấy nó nghe xong nằm xuống ngủ. Tôi cũng tranh thủ đi ngủ để mai dậy sớm.
Sáng hôm sau, hầu như người dân trong làng đều ra tiễn tôi. Cả già làng, cả cô Mai đều ra tiễn tôi. Già làng nói:
_Thay mặt cả làng tôi thành thật cảm ơn cô đã đến dạy ở làng này...
_Tôi cũng xin cảm ơn mọi người đã cho tôi ở nhờ trong quá trình giảng dạy của tôi ở đây.
Một số người khóc, tôi cũng không thể cầm được nước mắt. Chị Mai nói:
_Đây là cặp bánh ú mà nhóm làm bánh làm tặng cho cô giáo. Chúc cô thượng lộ bình an.
Rồi các em học sinh cũng thi nhay chúc tôi lên đường bình an. Các em, mắt ai cũng đỏ hoe, thấy thế, tôi nói:
_Các em khóc xấu lắm đó! Cô mong các em sẽ học thật giỏi để biến ước mơ thành sự thật. Hứa với cô nhé!
Các em gật đầu làm tôi cũng an tâm. Ra đến bến đò, tôi thấy thành. Em đứng đó, tôi mắt đỏ hoe, em nói:
_Cảm ơn cô đã đến làng Phong để dạy chúng em. Cảm ơn cô về tất cả những gì cô đã làm cho mọi người. Ước mơ của em là trở thành một thầy giáo giỏi và em hứa với cô, em sẽ biến ước mơ đó thành sự thật.
Đôi mắt sáng ấy nhìn tôi với vẻ cương quyết làm tôi cảm thấy như đó là một lời thề chứ không phải là một lời hứa..
_Được, cô tin tưởng em và chúc em thành công.
Rồi tôi vẫy tay chào mọi người và lên đò ra bến xe ở tỉnh.
Thấm thoắt đã qua mấy mươi năm và bây giờ tôi đã là một cô giáo về hưu. Nhớ lúc trước, khi tôi về nhà được khoảng một tháng thì gia đình tôi phải chuyển đi nơi khác và cũng bặt tin những người trong làng từ đó. Rồi hai năm sau, tôi lập gia đình và có hai đứa con gái thật ngoan. Bây giờ, tôi đang ngồi trong phòng khách, nhâm nhi tách trà lài và nghĩ về câu hỏi: “Tại sao tôi lại trở thành một nhà giáo” mà một học trò trước kia đã từng hỏi. . Lúc đó, câu trả lời của tôi là vì muốn đất nước mình có nhiều người tài giỏi. Giờ nghĩ lại, tôi thấy câu trả lời đó có vẻ gì đó cứng nhắc và đó chỉ là một phần trong mơ ước của tôi. Còn lí do chính thì vẫn còn là ẩn số. Tôi năm nay đã năm mươi sáu tuổi, một ông giáo đã từ giã bảng đen phấn trắng để an hưởng tuôi già. Đau lòng lắm khi phải giã từ nghề nhá giáo, không còn được cống hiến, không còn được gặp những học sinh yêu quí, không còn được tận tay dắt chúng vào đời. Rồi tôi nhớ lại những ngày tháng còn được đứng trên bục giảng, thật hạnh phúc biết bao! Tuôn theo dòng hồi tưởng của tôi, những kỉ niệm về thời gian còn dạy ở làng Phong cứ ào ạt trở về. Những kỉ niệm buồn, vui với các học sinh và mọi người ở ngôi làng ấy cứ hiện rõ trong tâm trí tôi, cứ như chúng chỉ vừa xảy ra hôm qua thôi. Và tôi chợt nhận ra cái không khí yên ắng lúc nghe giảng bài, những lúc thảo luận sôi nổi hay những lúc cô trò cùng ngồi nói chuyện, tâm sự với nhau là những điều tuyệt vời, hạnh phúc khiến tôi muốn trở thành một cô giáo.
Chợt, tiếng chuông điện thoại reo lên. Tôi bắt may, trả lời:
_A lô, Tâm nghe đây ạ!
_Xin hỏi, đây có phải là nhà cô Phan Thanh Tâm không ạ? – Giọng nói của một người đàn ông trung niên vang lên ở đầu dây bên kia.
_Vâng, tôi là Tâm đây, xin lỗi ai đang nói thế ạ?
_A cô, cô Tâm. Cuối cùng em cũng đã tìm được cô rồi! Em là Thành đây, Thành ở làng Phong nè cô!
Tôi bất ngờ và vui sướng khi biết đó là Thành, học sinh mà tôi yêu quí nhất trong quãng đời dạy học của tôi. Tôi phải cố gắng lắm để giọng không bị run:
_Là Thành đấy ư?
_Vâng, em đây.
Như lời Thành nói thì em đã có vợ và một đứa con trai, hiện nay đang sống tại một căn nhà khang trang tại Thành phố Hồ Chí Minh. Các học sinh lúc trước đều đã có gia đình và công ăn việc làm ổn định. Còn làng Phong thì đổi khác lắm, không chỉ có ti vi mà còn có tủ lạnh, bếp ga... Đời sống nhân dân cũng đã khá lên rất nhiều. Ở làng chỉ còn một, hai căn nhà lá, còn lại là nhà gạch, khang trang. Tôi rất vui sướng và hạnh phúc khi biết được vậy. Tôi hỏi em:
_Thế công việc của em ra sao?
Em không nói, em chỉ nói rằng:
_Chiều nay, cô cứ mở ti vi kênh HTV7 lúc ba giờ là cô sẽ biết.
Nói rồi, em chào tạm biệt và hứa một ngày nào đó sẽ rủ tất cả các bạn đến nhà tôi chơi rồi cúp máy.
Đúng ba giờ chiều, tôi mở ti vi lên. Đó là chương trình phỏng vấn và người được phỏng vấn là Trần Thuận Thành. Đúng là Thành rồi! Trong suốt cuộc phỏng vấn, tôi đã đã biết được tình hình của em sau khi rời khỏi làng. Rồi đột nhiên, người phỏng vấn hỏi:
_Thế sao anh lại chọn nghề nhà giáo?
Lại là câu hỏi đó, câu hỏi mà sau mấy mươi năm tôi mới tìm được câu trả lời đích thực. Tôi hồi hộp, không biết Thành sẽ trả lời như thế nào.
Bằng một giọng tự tin, Thành nói:
_Nếu tôi trở thành một bác sĩ thì đất nước sẽ có thêm một bác sĩ giỏi. Nếu tôi trở thành một kĩ sư thì đất nước sẽ có thêm một kĩ sư giỏi. Nhưng nếu tôi trở thành một thầy giáo thì đất nước sẽ có thêm hàng trăm, hàng nghìn bác sĩ giỏi, kĩ sư giỏi.
Câu trả lời rất hay, nó khiến tôi xúc động. Người phỏng vấn hỏi tiếp:
_Thế động lực nào giúp anh có thể trở thành một nhà giáo giỏi như ngày hôm nay?
_Đó là lời hứa của tôi với một cô giáo – Thành trả lời ngay – Cô giáo đó đã kể cho tôi nghe một câu chuyện về lòng quyết tâm đạt điểm giỏi của một cậu bé có học lực yếu và tôi rất tâm đắc với câu chuyện đó. Trước khi cô không còn dạy ở làng tôi nữa, tôi đã nói với cô: “Nhất định em sẽ trở thành một thầy giáo giỏi”. Và tôi đã rất cố gắng để đạt được như ngày hôm nay.
_Thế anh có thể nói về cô giáo mà anh đề cập tới hay không?
_Vâng, đó là một cô giáo rất tuyệt vời.
Rồi Thành bắt đầu kể về tôi từ lúc tôi vừa đặt chân đến làng Phong cho đến buổi sáng hôm tôi rời khỏi làng. Tôi ngồi nghe mà cảm thấy nóng bừng hai má và những giọt nước mắt cứ tuôn rơi.
Chương trình phỏng vấn đã hết nhưng tôi vẫn còn cảm giác hạnh phúc lâng lâng, xen lẫn tự hào về những thành quả mình làm ra và tự hào về những học sinh ở làng Phong mà mình từng muốn bỏ rơi chúng. Và tôi cảm thấy mình thật đúng đắn khi chọn nghề dạy học. Nếu có ai cho tôi một sự lựa chọn. Tôi chắc chắn sẽ nói rằng: “Tôi sẽ chọn nghề nhà giáo vì đó là một nghề thiêng liêng và cao quí!”

Cánh Đồng Gió
26, 02, 08