-- 2 --

-- 1 -- -- 2 --

         Sân bay Roat-xi 2 (C.D.G.2), 8 giờ sáng (13 giờ Việt Nam) mà còn tối đất. Cầu  thang ống, rồi hành lang nhà ga khép kín cách li với bên ngoài, hành khách dầm trong khí lạnh thanh thoát như lọc ra từ mùa thu muộn Việt Nam lúc sắp chuyển mùa, cảm thấy nhẹ lâng tưởng chừng có thể bay lên được. Ra xe buýt để chuyển qua sân bay Roat-xi 1 (C.D.G.I) mới thật sự sờ được cái lạnh ôn đới. Nhiệt độ 6 độ C, song chỉ hơi tê tê, không buốt giá. Y chỉ mặc bộ âu phục nhẹ và khoác một măng-tô-san mỏng dính. Nhiệt độ ấy, ở ta mà mặc vậy thì chết cóng. Trời tối mờ mờ. Không gian loãng, thời khắc mơ hồ. Xe đi trên đường vắng lặng. Có cái cảm giác khinh khoái trôi phiêu diêu trong đêm không cùng giữa bao la tạo vật đang say giấc lạnh. Phòng đợi của sân bay cao rộng, kính trong suốt bao quanh. Trời dần sáng. Phía bãi đậu, mấy con “khủng long” màu xám bạc chưa tỉnh giấc. Xa xa bên kia sân bay không thấy nhà cửa, chỉ thấy mặt đất tiêu sơ dưới trời Pari chớm đông với những đám cây trụi lá đen đúa điểm xuyết dăm cây họ thông xanh thẫm.


         Máy bay  chở bọn y là một chiếc DC10 . Khoang bụng rất rộng. Ba dãy ghế, hai dãy bên hàng hai, dẫy giữa hàng bốn. Y đã bảo bà xếp chỗ cho y có thể nhìn xuống mặt đất, bà ta đã đồng ý và y đã nồng nhiệt cảm ơn. Khi lên máy bay thì hoá ra y ngồi vào dãy giữa. Chắc hẳn y nói ngu ngơ thế nào đó người kia nghe không thủng tưởng y muốn có một chỗ tốt để xem truyền hình. Nản quá! Y đến  bên một cô gái da đen khá xinh ngồi cạnh cửa sổ mắt bò đề nghị đổi chỗ. Cô ta kiêu hãnh nói: “Tôi ngồi đây rất vừa ý”. May có một hàng ghế trống, tiếp viên thuận cho y đổi chỗ. Hú vía! Suýt nhỡ cơ hội ngàn năm có một để chiêm ngưỡng sa mạc Xa-ha-ra. Các chuyến bay ngược lại thường qua sa mạc này vào ban đêm.


         Mười một giờ phi cơ cất cánh. Ngoại thành Pari lướt nhanh phía dưới. Cỗ tàu bay xuyên qua một tầng dầy sương mù lễnh loãng rồi vọt lên trên một biển mây, trông xuống trắng đặc một cái sân mênh mông rải đầy bông xốp, tưởng có thể chạy nhảy trên đó hoặc vùi mình đánh một giấc. Xa kia, một con “cào cào”  xam xám, đen đen đang “bò”  trên sân bông – một chiếc máy bay loại nhỏ. Quang mây được một chốc. Phía dưới là làng mạc, thị trấn Pháp; các điểm dân cư rải ra  rất lưa thưa trên một bình nguyên rộng, không như ở vùng châu thổ Việt Nam hay xứ Châu Á nào khác. Rất ít xe cộ chạy trên đường. Y thấy quạnh quẽ. Sẽ còn có dịp cho y so sánh, liên tưởng.


         Dãy núi Pi-rê-nê, biên giới Pháp-Tây Ban Nha. Một “trường thành” đá nâu vượt lên trên những nếp núi xếp lớp lớp. Y chợt nhớ tới bài thơ “Chiếc kèn tù và” (Le cor) của Rông-xa, tự nhủ cái kèn của Rô-lăng nằm đâu đây. Cuộc rút lui thảm bại của một ông vua Pháp  xâm lược nước láng giềng, mà sao những vần thơ của nhà thơ Pháp về những tiếng tù và tuyệt vọng lại có thể bất tử hoá được một hình tượng anh hùng cùng một tên đất, ngay cả với một người nước ngoài mới lõm bõm văn thơ Pháp! Đã có những hình tượng thơ ca nào ở nước ta tác động được vậy chưa nhỉ? Sau này, trong một lần trò chuyện với một bà xơ Pháp, nguyên giáo sư trung học, trên đất châu Phi xa xôi về chuyến bay vượt Pi-rê-nê này, y nói vui:”Tôi đã cố nhìn xem cái kèn tù và của Rô-lăng nằm đâu mà  chẳng thấy”. Tất nhiên, y không nói theo nghĩa đen. Bà nữ tu Pháp cười: “Mắt ông ghê quá nhỉ! Từ trên độ cao ấy mà muốn nhìn ra cái kèn!”. Xem ra bà này cũng khá là giản đơn.


         Một thành phố trải rộng sát mép biển. Bac-xê-lô-na. Như bất cứ người háo chuyện bóng đá nào, y thuộc tên cái thành phố Tây Ban Nha này. Y thả hồn mình xuống đấy nhưng chẳng hình dung được gì. Hai chiếc tàu thuỷ đang hướng tới nom tựa như hai chiếc lá tre nằm yên. Địa Trung Hải là đây. Có một lúc y nghĩ sao mặt biển nom như nổi váng bẩn mắt với những nốt trắng di động và tụ tán chậm. Nhưng rồi y nhìn thấy một đám mây bay phía dưới cái màng ấy, tiếp đó nhiều đám mây lướt nhẹ phía trên. Y sực nghĩ ra: có lẽ đó là chỗ tiếp giáp giữa hai lớp không khí. Sâu tít dưới kia mới là mặt biển.


         Mây đậm dần che khuất tầm nhìn xuống. Chỉ còn trên mây, dưới trời. Qua bờ biển Bắc Phi lúc nào chẳng rõ.


         Mây thưa dần, lộ ra mặt  đất giống  một cái bãi rộng miên man dùng để phơi gạch ngói mộc, phảng phất màu gan gà, một miền đất khốn khó của sự sống. Hẳn là địa phận An-giê-ri. Chỉ mấy chục phút trước đó nhìn xuống đồng quê Pháp hiếm hoi cụm dân cư đã nghĩ là hoang vắng, song vẫn thấy gần gũi với con người, có bị thả xuống đó cũng có thể yên tâm bước đi, yên tâm sống. Tới đây, cảm thấy con người thật là bé nhỏ, thiên nhiên đe doạ, thù nghịch. Phía dưới đã vào sâu Xa-ha-ra. Mây đã lẩn đi đâu hết. Nói “trời không gợn mây” chẳng diễn tả được gì nhiều ở đây. Một sự trống trơ vĩ đại, bất động và bất biến. Phi cơ như nhích từng tí một trong bầu “hoang vắng bao la”. Mặt đất một màu nâu xám ngự trị, những dòng “sông” cạn, những “dòng” đất lõm uốn dài, điểm những đốm xanh có lẽ là những ốc đảo. Hai đường vạch thẳng tắp-chắc là đường ôtô, chéo nhau chạy xa tít mất hút phía chân trời. Chẳng cụm dân cư nào, chẳng thảm thực vật nào ven đường, trừ hai chỗ: một như là đồn luỹ; chỗ khác có cái gì đó đang cháy, từ trên cao mười ki-lô-mét nhìn thấy ngọn lửa giữa ban ngày. Y đoán là lửa đốt khí thừa tại một trạm khoan dầu.


         Trời vẫn không một vụn mây. Sa mạc chuyển sang màu đỏ nâu. Nhìn khơi xa thấy mù mù sương khói như là bụi lãng đãng từ mặt đất dâng lên, chẳng rõ chân trời. Mặt đất lúc này hiện ra trơ cứng, xỉn màu, dàn ra bất tận. Rồi tiếp nối là những đụn cát vàng nhấp nhô kéo dài như những “luống” hạt kê phơi trên nền sân cứng, một cái sân khổng lồ gồ ghề, bất trắc. Không một bóng cây. Không một vật di động trên mặt đất. Chẳng hiểu những cuộc đua xe Pari-Đaka diễn ra thế nào trên cái xứ sở này! Y nhớ hồi nhỏ đã đọc trong một cuốn sách Pháp, chuyện hai thanh niên liều vượt Xa-ha-ra trên một chiếc xe con. Vào sa mạc, xe liệt máy, hai chàng bỏ xe cuốc bộ tìm đường thoát. Một máy bay được phái đi tìm. Từ trên cao, người ta nhìn thấy hai vật đen đen im lìm trên cát bỏng cách nhau hàng mấy ki-lô-mét. Đó là hai chàng phiêu lưu; sự sống đã rời bỏ họ đến chín mươi phần trăm. Ngồi trong khoang máy bay mát lạnh nhìn xuống cái hoang mạc trần trụi ngập nắng mà nghĩ tới cái chết ngắc ngoải với cơn khát vò xé, y rùng mình. Nếu thực sự đặt chân lên đó, chắc chết khiếp trước khi chết khát.


         Dưới cánh máy bay hiện ra những vạt núi đen trên nền xám, đã ngỡ là phủ cây xanh. Những dãy núi kéo dài, những khối  núi khổng lồ trơ trụi, khô khốc, sạm màu hoặc bạc màu. Có mấy ngọn nhô cao tưởng chừng từ khoang bay với tay vài sải là đụng  tới. Không gợi lên những kim tự tháp Ai-Cập; không gợi lên những dãy núi “trường thành”. Một công xưởng đắp núi nặn sông, ông Trời dở tay rồi ngủ quên, hoặc một bãi thải chưa có xứ nào thiếu núi chịu mua về “tân trang” (như xứ mình hồi còn “đói” xe máy).


         Dần dần, vài mẩu mây mỏng rải ra loáng thoáng. Rồi mây hiện ra những đám nhỏ và dầy lên. Đến một lúc, mây khít lại, những khối trắng gọn kề nhau, trông xuống thấy tựa như mặt ruộng đất sét trắng mênh mông bị hạn lâu ngày nứt toác thành từng mảng. Đến mây-đám hơi nước, cũng đượm màu sa mạc!


         Thực vật rụt rè xuất hiện. Chưa nhìn thấy bóng dáng sông suối. Dấu hiệu sự sống rõ lên, lác đác rừng cây. Hai lần y nhìn thấy đám quần thể như là động vật, có những di chuyển bất ngờ trong đám. Nhưng những con gì mà to lớn vậy? Trên cao cả chục cây số còn nom thấy! Voi chăng? Khó lòng! Dùng ống nhòm có độ phóng đại lớn thì may ra. 

     
         Những thị tứ nhỏ nhoi hiện ra thưa thớt, không nhìn thấy xóm làng.


         Những đám đô thị nhiều lên cùng với các mảng thực vật.


         Chiếc DC10 lượn vòng, hạ cánh xuống sân bay Lô-mê sau gần sáu giờ bay. Mươi hành khách ghé xuống thăm ga. Nóng kinh khủng, mà Thủ đô Tô-gô lại nằm ngay bờ Đại-tây-dương. Dẫu không loại trừ tác động tương phản do vừa từ nơi có máy điều hoà nhiệt độ đi ra thì cũng  không nên quên rằng ở đây còn chịu ảnh hưởng khí hậu cận Xa-ha-ra. Lần đầu tiên trong đời, y đặt chân lên đất châu Phi, đi lại giữa những người châu Phi, thở hít không khí châu Phi và gián tiếp nếm mùi... “hơi thở Xa-ha-ra”. Sáu giờ trước đó, còn dầm mình trong khí lạnh Châu Âu!