Thằng nhỏ đêm đêm về ngủ ở thềm nhà tôi . Nó cũng ý tứ, chờ cho trong nhà khóa cửa tắt đèn rồI mớI trảI tấm ny-lông cũ sát bên hiên trái, để phòng khi có chuyện bất kỳ nửa đêm ngườI trong nhà vẫn còn lốI ra vô . Chừng 6g sáng nó thức dậy, dọn dẹp tươm tất, xếp tấm ny-lông bỏ vô cái bị đeo trên vai, là xong . Ban ngày nó đi lượm ve chai hay làm gì ở đâu không ai biết . Mà ai quan tâm đến thằng nhỏ bụI đờI làm gì ? Nó không bị dị tật hay tàn phế hay quá nhỏ để gợI lòng thương hạI của ngườI khác . Tuổi đờI khỏang 13-14, nó có vẻ “sống được” trong thờI buổI mà ngay một ngườI trưởng thành đã thành đã có nghề nghiệp còn hốc hác vì cơm áo hàng ngày .
Trong nhà tôi có 3 ngườI làm nghề giáo: ba tôi, chị tôi và tôi . Tùy theo thờI khóa biểu của từng ngườI, luôn luôn trong nhà tôi hễ ngườI này đang dạy ở trường thì ngườI khác ở nhà . Chúng tôi cũng “sống được”, vì nói chung, cái khó ló cái khôn, mỗI ngườI thầy trong nhà này đều có một nghề tay trái . Chị tôi thêu máy, ba tôi dịch sách, còn tôi đi dạy thêm lớp đêm . Chúng tôi sống đơn giản, ít nhu cầu, tự thấy mình nhàn, tôi không buồn nhìn lên và cũng ít khi nhìn xuống .
Lẽ ra tôi cũng chẳng để ý đến thằng bé . Nó hòan tòan chẳng can hệ gì đến sinh họat trong gia đình hay công tác ở cơ quan tôi . Thậm chí, ngày qua ngày, tháng qua tháng, thằng bé ở đậu hiên nhà tôi cả năm, mà tôi chớ hề biết tên nó, chua hề nói vớI nó 1 câu, và không hè thóang nghĩ đến nó nếu nó không lảng vảng ngay trước mặt . Mà mấy khi nó gặp tôi! Ban đêm tôi khóa cửa ở trong nhà, ban ngày nó lạI đi đâu mất .
Lần tôi gặp nó buổI xế trưa ở chợ An Đông là hòan tòan tình cờ . Năm bảy ngườI đàn ông lẫn đàn bà xúm quanh nó .Họ hò hét, chửI bớI, khua chân múa tay . Tôi đứng lạI xem vì nhận ra thằng nhỏ . Nó lầm lì đứng đó, vai đeo cái bị như tôi đã từng thấy . Mấy ngườI kia, ngườI thì hùng hổ nhào vô đòi đánh nó, ngườI thì can ra e đánh chết thằng nhỏ ở tù . NgườI khác lạI gay gắt bảo:
- Đánh cho nó chừa . Để chi cái giòng ăn cắp đó .
Thằng nhỏ nhìn thấy tôi, hét lên:
- Tôi không ăn cắp .
- Hả, không ăn cắp hả mày mà không ăn cắp hả ?
Họ sấn tớI muốn bợp tai thằng nhỏ . Vài ngườI hét:
- Mày chạy đi . Còn đứng đó mà cãi ?
Thằng nhỏ không chạy . Gã đàn ông lực lưỡng tát vô mặt nó một cái làm nó xiểng liểng . Tôi cảm thấy bất bình . Thằng nhỏ bị 1 cái đá nữa ngã chúi xuống đất . Tôi nhắm mắt lạI như 1 phản xạ khi có ai bật lửa ngay trước mặt . RồI tôi mở mắt ra nhìn thằng nhỏ lồm cồm bò dậy . Mặt nó sưng lên, môi bị giập chảy máu ri rỉ . Công an đến . Gã đàn ông bám theo anh công an giảI thích phân bua . Thằng nhỏ đứng thẳng dậy nhìn tôi . Đôi mắt nó rõ ràng là muốn nói điều gì . Nhưng đôi mắt tôi lạI tránh đi nơi khác như xấu hổ ? Tôi đâu phảI là kẻ áp bức nó . Mà chuyện phảI trái ra sao tôi có biết đâu mà bênh vực nó . Mà nó cũng chẳng phảI em, cháu hay ngườI quen gì của tôi . Ơ, cũng có quen, nhưng mà … Tôi bỗng nhiên phát bực vớI mình, chậc lưỡI, tự rủa mình giữa đường hóng chuyện tào lao . Quay mặt đi, để tỏ rà ngườI ngòai cuộc , tôi đeo bộ mặt dửng dưng lầm lũi đạp xe về nhà .
Nếp sống trong gia đình tôi bình lặng . Mẹ tôi ăn chay, đôi khi cả nhà ăn chay theo để mẹ khỏI vất vả nấu 2-3 thực đơn . Tôi có 2 chị em, ngườI nào cũng lớn, có ăn học, có nghề nghiệp đòi hỏI tư cách và đức nhẫn nhịn . Chúng tôi không luôn luôn hòa hợp vớI nhau nhưng mỗI ngườI biết tự giớI hạn mình để duy trì cuộc sống chung thanh bạch . Tôi không tự hào về nếp sống này, cũng không phàn nàn hay có ý định thay đổI .Hình như mấy năm gần đây tôi thành ngườI dễ chịu, sao cũng được .
Mẹ tôi hỏI:
- Sao mặt con tái đi vậy ? vô nằm nghỉ đi, chắc con say nắng
Tôi không cãi rằng say nắng thì phảI đỏ mặt nhức đầu, chỉ lặng lẽ vô buồng mình nằm nghỉ .
Thằng nhỏ không biết có sao không ? Trước đây tôi chẳng hề nghĩ đến nó như 1 ngườI có tính cách . Nó láu cá hay đần độn ? Nó hỗn láo hay nịnh nọt ? Hóa ra nó khẳng khái . Nó hét lên giữa chợ :”Tôi không ăn cắp”, chứ không chịu chạy bỏ danh dự để cứu lấy mạng . Nó bị đánh, bị đá, đập mặt xuống lề đường đá xanh tóe máu môi mà nó vẫn đứng dậy . Nó đứng thẳng dậy và nhìn thẳng vào tôi . Sao tôi lạI quay mặt bỏ đi như kẻ chạy trốn ?
- Con uống nước sâm cho mát .
Mẹ tôi gọI nước nấu từ lá mã đề, rễ tranh, mía lau để giảI nhiệt là nước sâm . Mẹ than là trờI nóng quá . Tôi bỗng buột miệng nói:
- Thằng nhỏ ở bên hiên nhà mình đó mẹ ….
- Ờ, thằng Cần đó hả ? TộI nghiệp, thỉnh thỏang mẹ cho nó tiền mà nó nhất định không lấy . Kệ nó con, cho nó ở đó mình cũng không thua thiệt gì .
- Nó …
- Nó … thì sao con ?
Tôi không biết nói sao . Tôi thật tình cũng không biết nói gì về nó . Tự nhiên nó ám tôi, tôi buột miệng nói ra . Tôi thương nó hay ngờ nó ? Tôi muốn tìm hiểu về nó, hay muốn chia xẻ vớI mẹ mốI quan tâm về nó ? Không, chẳng hề gì cả . Tôi đi nắng về mệt quá mà thôi . Mẹ bảo tôi ngủ đi . Tôi uống 1 viên thuốc cảm rồI ngủ .
Khỏang 9g tốI tôi đi dạy ở trung tâm về . Thằng nhỏ rõ ràng cố ý đón tôi ngay ở đầu ngõ . Nó nhìn tôi vớI đôi mắt trong suốt:
- Em không ăn cắp .
Tôi đứng lạI trước mặt nó, im lặng như bị bất ngờ . Nó nói tiếp, giọng trẻ con mà sắc lạnh:
- Em bán vé số chứ không ăn cắp . Thằng cha kia mớI ăn cắp . Nó ăn cắp nên nó đánh nó chửI em là đồ ăn cắp .
Tôi cảm thấy nặng ngực ngộp thở cố đưa tay đặt lên mái đầu thằng nhỏ để bày tỏ niềm cảm thông .
- Tôi biết …
Thằng nhỏ né đầu khỏI bàn tay tôi, ánh mắt sáng rực nhìn thẳng vào mặt tôi . Nó nhìn tôi y như lúc nó đứng dậy từ mặt đường, giập môi, sưng mặt, nhìn thẳng vào tôi . Khi đó tôi biết là nó không ăn cắp . Nhưng tôi quay đi như trốn chạy . Bây giờ tôi cũng xấu hổ quay mặt đi, vộI vã như chạy trốn cái câu hỏI trong ánh mắt dữ dộI của thằng nhỏ: TạI sao ?