Hồi đó, vợ tôi về quê chờ ngày li dị. Còn tôi và đứa con lên ba ở lại chỗ cũ. Lúc này thật sự là giai đoạn tôi vượt biển cạn. Ngôi nhà mới xinh xắn như lồng chim câu, luôn ngăn nắp sạch sẽ , giờ quá một tổ quạ. Hai, ba quyển sách bị xé hết bìa, nằm rèn rẹt với gió ở cuối bếp. Mấy cái áo dơ đang luồn lách dưới gầm giường. Nồi xoong lọ nghẹ leo đến nắp đậy. Sáu nhánh cúc đồng tiền khô khốc rũ trên thành bình. Còn đứa con gái, tôi hết lòng chăm sóc, để bù lại nỗi buồn vắng mẹ. Ngày tôi tắm cho nó hai lần. Nhưng chỉ trong chốc lát, mặt nó đã dính đầy vết bẩn. Lọ có, mực có, nó còn lấy cái quần cụt của tôi đội lên đầu làm nón. Cây cải về trời, còn tôi với nó là phận rau răm. Trách ai?
Chị Hai tôi qua thăm, thấy tình cảm quá khó khăn, rầy tôi một hồi rồi ra tay dọn dẹp. Xong chị hỏi, ẵm đứa con gái tôi về nội chơi vài tháng. Tôi biết chị muốn nuôi nó trong thời gian này.
Từ ngày con gái tôi về bển, tưởng đâu đỡ vất vả, nào ngờ thời gian đối với tôi lúc đó thật khủng khiếp. Ngày và đêm dài lê thê. Để tránh cái "trống lổng"- từ của thằng bạn để ám chỉ cái cút côi của các cặp uyên ương gãy cánh- tôi lao vào công việc. Chùi nồi, sắp lại tủ sách, cuốc đất trồng rau cải...Nhưng buông tay ra, cái trống lổng khủng khiếp đó không mời mọc lại xộc tới.
Tôi nhớ lúc ấy trời sắp sang xuân. Cơn lũ mùa thu đi qua lâu rồi. Mặt đất ráo nước và bắt đầu khô, nên điểm đầy vết rạn. Cái vết rạn thường thấy ở khoé mắt những người đàn bà đứng tuổi.
Cuốc đất lúc này thật thích hợp. Vừa nhẹ, lẹ , lại ít tốn công. Đất còn mềm và đầy mùi phù sa mới.. Hai bàn tay tôi rộp phồng, mọng nước, dập ra, rồi chai cứng vì tôi mải mê cuốc để trốn cái khoảng trống.
Nhớ buổi hôm đó, tôi ra vườn từ lúc sáng sớm, làm lụng đến xế trưa mới nghỉ. Đang ngồi quấn thuốc lá thì từ cây xoài thanh ca của khu vườn tập thể kế bên, một vệt đen rơi xuống trước mặt. Một con quạ , nó té cách đó khoàng vài bước. Gặp tôi nó cố chạy thêm một đoạn nữa rồi nằm mọp xuống. Nó bị thương vì có nhiều giọt máu rớt dọc theo.
Tôi đến kế bên. Chú ta cố quạt quạt đôi cánh xuống đất,nhưng không lết thêm được, bèn quay đầu lại há mỏ thủ thế. Đôi mắt chú mở tròn ngơ ngác. Tôi biết chú làm dữ chớ lúc này lòng chú đương sợ hãi.
ở cánh trái chú, một khoảng lông ướt máu, đang bị sáu bảy con kiến vàng bu vào.
Tôi đưa tay gỡ giùm. Chưa chạm vào cánh thì đã bị chú mổ một caí đau nhói. Tôi rụt tay lại, tức giận nhìn. Chú lại há mỏ mổ mổ vào trên không như định nói với tôi: " Chớ chạm vào , tao mổ cho biết thân". Tôi thấy ghét nên bỏ vào nhà.
Ăn xong ba hột cơm nguội với cá kho quẹt lúc sáng, tôi ra thềm ngồi vấn thuốc.
Trưa ấy đầy gió chướng. Gió chui qua các khe trống, đến phe phẩy lưng tôi man mát. Gió đưa bụi chuối sau hè, lá lắt lay quẹt rột rạt trên mái nhà. Tôi ngừng đốt thuốc lắng nghe tiếng lá. Mỗi cái rột rạt là mỗi lần bóng vợ con tôi thấp thoáng vào ra trong nhà. . Rột rạt. Tôi bỏ đi ra sau vườn cuốc tiếp. Chợt nhớ đến con quạ, tôi đến chỗ nó té. Chú ta biến mất, nhưng tôi biết chú chẳng bay xa được vì cánh bị thương. Tôi không lầm, chú đang nằm dưới đám xương rồng hàng rào vườn bên. Có lẽ quá khát nước nên chú bớt hung hăng, cái mỏ- vũ khí chiến đấu sắc bén của chú- đang há to, đầu gục gặc liên hồi để thở. Lần này cũng để khỏi bị mổ, tôi dùng cả hai tay. Một nắm đầu một chụp ngang mình, nắm luôn cả đôi chân đem chú vào nhà. Chú không còn sức giãy giụa.
Con qụa con, đôi cánh nó còn rất nhiều lông vũ mập tí và ngắn cũn cỡn. Tôi lấy kéo cắt những cọng dài để chú khỏi bay, vì tôi có ý nuôi để bầu bạn.
Một viên đạn chì loại súng săn cực mạnh xuyên qua đùi trái trổ lên làm gãy xương cánh con quạ. Tôi đổ cho chú vài giọt nước, và chẳng biết làm gì, tôi lại lấy kéo cắt những cọng lông quanh vết thương, lấy thuốc bôi vào. Đoạn thảy chú trong cái nơm cá, dằn viên gạch tiểu lên.
Cái giống này có sức khoẻ kỳ lạ. Sáng còn nằm trong mùng tôi đã nghe chú quạt rèn rẹt bên kia nơm, đầu ngoái lại trông chừng tôi. ý chú nói: " Coi chừng nghen, không dễ mà mó vào mình tao lần nữa. Tao mổ chết mẹ!"
Tôi đi đào được nửa lon trùn hổ. Khi con mồi đầu tiên được đưa qua khe nơm, chú chẳng ăn mà còn lui về phía kia, há mỏ thủ thế, mắt nhìn tôi lom lom không thèm chú ý đến con trùn béo ngậy. Tôi thấy ghét quá nên đổ cả lon trùn ngay lên đầu chú, đá một cái vào nơm rồi bỏ ra vườn. Chút sau tôi vào, lon trùn đã nhẫn thín. Đồ mặt dạn mày dầy chẳng còn chút liêm sỉ. Chú ngang nhiên quẹt mỏ vào đôi chân, chẳng đếm xỉa đến lời tôi vừa chửi.
Qua vài bữa, tình hình đã bình thường. Đôi cánh chú quạt vù vù. Mỗi ngày chú đòi ăn cả chục lần, không thể nào chịu đựng nổi. Nếu đói, chú nhảy nhót đạp cánh liên hồi, lúc no thì cao hứng chú "quà quạ" đổi tiếng cái giọng phong tình nam đáo nữ phòng, cái giọng khàn khàn của bọn trai vỡ tiếng đòi vợ. Khi có chú, tôi lại cực hơn, chú cứ vãi phân ra lổn nhổn khắp cả các bao nilông lót cho chú ngủ. Tanh ghê gớm, phải rửa một ngày ít nhất ba lần.
Tôi xới đất. Tự an ủi, xới đất nhuyễn hơn cuốc. Trồng cây gì cũng tốt, nhưng chủ yếu là kiếm trùn cho nó.
Một đại hoạ! Lúc đầu trùn dễ kiếm, lần hồi các loài xéomãi cũng oằn này không sinh sản kịp để cung ứng cho cái bao tử chẳng biết no của chú. Tôi xới khắp vuờn nhà rồi xới qua các vườn lân cận.
Cực nhưng tôi cố làm, không phải cho chú mà cho cả tôi. Vì lúc đó tôi muốn làm lụng cật lực để không nghe cái tiếng rột rạt của gió đưa lá chuối cạ mái lá sau vườn.
Các vườn lân cận được xới hết. Bây giờ phải đổi" mơ nuy" cho chú. Tôi quảy giỏ đi bắt ốc bươu, ốc lát, cua về đập dập thảy vào. Chú cũng chả chê, ăn một lúc sáu con mà vẻ còn muốn ăn tiếp. Cái giống ngu muội nuôi cả con loài tu hú này cố ăn ghê quá.
Đến lúc mồi trở nên quá hiếm. Tôi quyết định xén cụt cánh lần nữa để chú khỏi bay rồi thả cho chú tự tìm mồi.
Khi giở cái nơm ra, chắc không thể tưởng tượng được tự do sớm như thế nên chú đừng ngơ ngác hồi lâu. Rồi như giật mình, chú vụt chạy vào gầm giường và chui qua khe vách biến mất. Tôi kiếm cả buổi không gặp.
" Cái giống không có lấy một điểm trắng trên mình rõ là đồ bội bạc!"- tôi chưỉ nó rồi tự chưỉ mình quá ngu, nuôi chi cho cực khổ.
Trưa hôm đó, tôi nằm trên cái võng bên chái nhà mơ trong giấc ngủ chập chờn thì bàn chân bị vật gì chọc vào đau nhói. Tôi mở mắt, con quạ đang đứng dưới võng, xoè đôi cánh cụt trông như cái bắp chuối mới nở.
Nó không bỏ đi. Có lẽ vì đói, miếng cơm manh áo mà! Tôi lại xách giỏ đi tìm mồi cho cái giống như cú cáo báo điềm dữ cho con người.
Từ hôm ấy, nó lúc thì quanh quẩn trong nhà, lúc ra vườn. Nhưng mỗi ngày đòi tôi phải cho nó ăn thêm ít nhất hai lần.
Lại nhớ năm đó gần Tết, nước trong nhìn rợn da, nước dâng đầy sông. Sông đầy những chiếc ghe màu xanh. Màu xanh chất đầy lên những liếp tre. Liếp tre chất đầy những cây cải cây bí cây bầu con nhuốt nhuốt. Lác đác vài ghe chất đầy màu sắc khác. Vàng, đỏ, tím, xanh của hoa vạn thọ, hoa cúc đại đoá và những cây ớt kiểng. Thỉnh thoảng, vài chiếc ghe tải khẳm đừ vạch sóng, trên chứa những trái dưa hấu đầu mình ngăn ngắt vỏ còn trông rõ cả lớp phấn trắng.
Chị Hai tôi đưa đứa con gái về thăm tôi trước tết. Chị nói: "Têt nhứt sắp đến, tao cho nó về thăm mày cho đỡ nhớ rồi nó về ăn tết bên tao với sắp nhỏ ở bển cho vui. Còn bên này, mày chỉ còn một mình thì tết nhất nỗi gì". Tôi cũng đồng ý.
Con gái tôi bụ xộn. Nó mặc bộ đồ đầm đỏ, giày đỏ trông ngộ nghĩnh.Tôi ôm nó vào ngực. Hai bàn tay nhỏ xíu của nó xoa hàm râu tua tủa của tôi. Câu đầu tiên nó hỏi: " Mẹ ở đâu?" Tôi cũng hỏi: "ừ, mẹ ở đâu?"
Trong giây phút thắm đượm tình cha con, con gái tôi bỗng khóc thét lên và phủi lia vào bắp chân. Con quạ sau khi mổ xong, bước từng bước về phía tủ thờ. Cái đầu nghiêng nghiêng nhìn con tôi với vẻ khinh khỉnh.
Nghĩ chắc nó ghét màu áo con tôi, nhưng tôi lầm vì lúc nào tôi ẵm con tôi nó cũng tìm cách để mổ vào đứa bé.
Con gái tôi đi chơi. Nó lững thững theo sau cách chừng vài bước, dáng vẻ hiền từ. Chỉ đến khi tôi cho con ăn cơm, hắn mới hiện hình là một tên cướp hung tợn.
Hắn đứng xa xa, ở đầu tủ, trên xà nhà, trên chóp ghế, há mỏ nhìn hau háu con bé. Có con cá chiên, khúc cá kho bỏ vào chén cơm, nhanh như cắt nó nhào xuống quắp mất. Con bé chỉ biết đưa hai tay lên khóc thét.
Hắn tranh ăn với con tôi, đến nỗi tôi thấy ghét. Có lúc giận, tôi đá hắn nhiều cái thật nên thân. Đến lúc, tôi phải tự tay đút cơm cho con bé, nhưng nếu lơ đễnh hắn vẫn cướp mất như thường. Cướp ngày!
Nuôi con đã cực, giờ hắn còn quấy rầy quá. Tôi có ý thả hắn nên không xén cánh nữa.
Khi lông vũ mọc đều, nó vẫn không đi. Có lẽ vì ăn uống sung sướng, nên nó mất khả năng bay của giống nòi. Tôi đuổi, tôi bắt nó thảy lên cho lần thứ mười mấy gì đó, nó mới bay mất dạng. Thật là thoát nợ.
Vài ngày sau, chị Hai tôi ẵm con tôi về nội. Còn lại một mình, tôi lại bị buộc phải lắng nghe tiếng tàu chuối. Giờ tiếng rột rạt còn lớn hơn, tàn bạo hơn khi thiên hạ lao xao đón tết. Và cái trống lổng khủng khiếp cũ lại đến, chụp lấy tôi, trói gô tôi, siết chặt lấy tôi trong màu đen thăm thẳm.
Vườn lên liếp hết. Rau cải xanh rì. Con quạ bay mất. Tôi chỉ còn cách duy nhất là ra vào cái nhà mình như bị ma hút hồn. Ngẫu nhiên sao tôi làm được bốn câu thơ:
Bóng em khuất sau núi
Ta lỏng khỏng giữa trời
Rừng xưa khủng long chạy
Lòng ta vượn hú tơi bời
Tôi hì hục sửa chữa cả đêm mới xong và thật vừa ý với nó, dù tôi ở đồng bằng và chưa một lần thấy núi, chưa một lần thấy con khủng long dù là hình nó in trên giấy báo. Tôi viết kỹ, để ở bàn viết mới đi ngủ. Đến xế trưa thức dậy vội xem lại tác phẩm của mình. Trên tờ giấy trắng, bài thơ của tôi không còn hình thù, chữ nghĩa tượng trưng cho văn học nghệ thuật mà đầy vết đất và cứt chim. Dấu chân của loài quạ. Nó lại về. Con quạ chỉ để lại trên ngạch cửa một cái lông vũ đen ngòm.
Buổi chiều hôm đó tôi ra thăm mấy cái liếp cải. Có một mình làm biếng, cắt ăn, cắt bán. Cải đã lên ngồng, cao nghệu đầy hoa vàng. Trên đó hằng hà sa số con bướm vàng nhỏ cất cánh ngủ. Màu vàng dài dằng dặc hút lấy mắt tôi, đưa hồn tôi hun hút về cuối chân trời, nơi đang chứa màu vàng của chiều hấp hối.
Trong lúc tôi đang khổ sở vì màu vàng thì từ cây xoài thanh ca cũ, con quạ nhẹ nhàng sà xuống đậu trên vai tôi. Tôi ngoái lại mừng rỡ nhìn người bạn cố tri. Bất thình lình, nó dúi mỏ vào miệng tôi cái gì mềm mềm nhơn nhớt. Tôi lấy tay kéo ra. Một con trùn hổ! Xương sống tôi ớn lạnh vì mùi tanh ở đầu lưỡi. Tôi nắm hai chân ném nó xuống đất, nó không té mà còn bay lên đậu trên cành so đũa há mỏ cúi xuốn dáo dác nhìn tôi.
Sáng hôm sau, hắn bay về mỏ quắp một con vật to hơn. Tôi biết trước, đưa tay che miệng và gạt ra khiến hắn không đưa được miếng đó vào miệng tôi. Hắn dúi nó vào cổ và mổ mạnh vào đầu tôi một cái. Cái mổ rất đau như cái cú của chị Hai tôi lúc nhỏ mỗi khi tôi làm chị giận. Con vật hắn bỏ lại xông mùi thối nhức mũi. Một con chuột chết. Tôi vứt con chuột và lượm cục đất gần bên lên doạ chọi hắn. Trên cây, hắn thản nhiên nhìn trời. Rõ ràng thứ đồ thật đểu.
Rồi từ hôm đó, ngày hai ba lần nó mang về những vật ghê gớm đút tôi. Bực quá nhưng tôi chẳng làm gì được. Đụng tới nó bay vù vù.
Có lần nữa tôi đang ngủ trưa trên cái võng ở chái hè thì có vật gì nong nóng rớt xuống mặt tôi. Tôi đưa tay quệt, một mùi tanh quen thuộc xông lên mũi. Mùi cứt loài quạ. Tôi mở mắt đã thấy nó đứng ở cây kèo ngang nhà. Tôi định ngồi lên đập nó. Nào ngờ tay tôi lại đụng vậy gì lạnh ngắt.Một con rắn nằm vắt ngang ngực! Tôi không dám nhúc nhích. Khi nhìn kỹ lại nó là con rắn hổ lửa, đầu bị mổ nát bét. Tôi không dám ngủ trưa nữa.
Lại nhớ mồng một tết năm đó thiên hạ đốt pháo qúa nhiều. Pháo đầu năm nổ ran, âm thanh rộn rực của nó làm chín vàng những tàu dừa, tàu chuối, những tàu đu đủ, những hoa rong trên mặt nước, vàng đến cả những luỹ tre li ti. Tôi xuống bến sông gội đầu, tắm rửa sạch sẽ rồi lội ra giưã dòng múc một ấm nước.
Tôi thay quần áo mới, chờ nước sôi pha trà cúng bàn thờ ông bà rồi về bên chị Hai tôi ăn Tết. ở đây có một mình , tết nhất gì.
Hôm đó gió chướng mạnh. Nó quất ràn rạt vào bờ chuối. Tôi bó gối nhìn người ta vui tết, chờ châm trà.
Trời hơi mưa. Bóng nắng đổ đầy sân nhà. Nắng màu bánh tráng trắng hanh. Nắng làm các vết rạn chân chim tháng trước vô vảnh thành những vẩy đất điểm đầy ở sân nhà rồi rủ nhau chạy thành hàng tỏa dài ra ngõ. Chợt trước ngõ nhà tôi, có bóng người đàn bà bước vào. Dáng quen thuộc. Đầu trùm kín một khăn màu tím. Không thể nào lầm được. Dáng đó là vợ tôi. Nhưng vợ tôi thì không bao giờ đội khăn. Tôi chăm chú nhìn kỹ, chợt thấy đau nhói sau thắt lưng. Tôi đứng dậy. Định bước vào trong, tránh người đàn bà ấy, nhưng hai chân hình như không còn nghe theo lời tôi, nó tê cong cóng. vợ tôi bước vô ngạch cửa vội lột khăn ra , đổ vào vai tôi. Tôi chẳng nói được, lưỡi líu lại. Buồn, thương, giận, nhớ, tủi , sầu quến thành một cục đặc sệt trong óc tôi và tôi chỉ còn cảm giác lờ mờ là vai tôi nong nóng vì nước mắt.
Một con nhện trắng từ trên mái nhà bất ngờ sa xuống ngạch cửa. Nó chậm rãi bò lên cái lưỡi mác sáng ngời đanh thép mà tôi dựng dựa vách. Đúng lúc đó bỗng vợ tôi la lên, rồi đưa tay lên đầu nắm lấy vật gì đó quật mạnh vào cây cột nhà.
Tôi xô nhẹ vợ tôi ra. Cái vật mà vợ tôi vừa quật là con qụa. Chắc là xương sọ nó va vào cột, hai chân cứ chòi lia lịa. Tôi cúi xuống nâng nó lên trong lòng hai bàn tay. Nó khẽ ngóc đầu lên một lần rồi rũ xuống. Cái mỏ há một chút và đôi chân rướn thẳng.Chốc lát sau, mắt nó từ từ khép lại, từ trong đó chảy ra một chất nước đùng đục.
Vợ tôi há hốc miệng nhìn kinh ngạc.
Cái túi ba gang đầy vàng ròng treo trong lồng ngực tôi ai khiến ai nỡ rứt lấy ném vào lòng biển. Tôi ngồi xuống lặng nhìn con quạ. Cái con vật từng đút cho tôi những món ăn ngon nhất mà nó kiếm được, và biết ghen với những người thân yêu của tôi. Nó đã ứa nước mắt lìa đời trên tay tôi.