Bữa nay cô Hai không thể bỏ chạy được nữa. Đôi trâu vang tiếng cày giỏi nhất đồng của cô đang bị ép sát gò mả lạng mọc chơi vơi giữa đồng. Cô vốn sợ ma, nhưng lúc này cái ánh sáng đỏ rực của buổi chiều tàn tỏa ra từ gò mả lạng mà người ta gọi bằng cái tên giàng Bà Bầu không còn làm cô sợ. 
Cái đang chẹn cổ cô lúc này không phải là nỗi sợ hãi bởi những câu chuyện rùng rợn về cái gò âm u đầy mả lạng trước mặt, mà là nỗi tức giận đối với cái gã đáng ghét không biết đến từ xứ nào đang cưỡi cặp trâu to lớn đằng kia. Nghe đâu gã ở tận miệt dưới mới đem cặp trâu chiến đến vùng này cày mướn.
Con Pháo dường như cũng hiểu tâm trạng của cô chủ. Nó biết mình dưới cơ đối phương nhưng vẫn ngước cái cổ chai cứng mà nghinh hai con trâu lạ đang tiến đến gần. Cô chủ tức giận, nó cũng sùng lên chẳng kém gì. Lãnh địa của nó và danh dự cô chủ đang bị khiêu khích và “sứ mệnh” của nó bây giờ là không làm cho cô chủ và con Cái – bạn đời của nó – thất vọng. Nó đã sẵn sàng chờ lệnh cô chủ. Chỉ một mệnh lệnh ban ra là lập tức nó sẽ lao thẳng vào đối thủ to lớn, hung hãn.
Con Cái cũng biết chuyện. Nó thôi không vặt mấy bụi cỏ tây ven bờ nữa mà ngước cái mặt đen mốc bám đầy cành lá cỏ dại nhìn chăm chú hai con trâu lạ to lớn, dữ tợn rồi nhủi đầu vào hông con Pháo như tìm sự che chở. Con Pháo phấn khích. Nó quay lại cọ mõm vào mặt con Cái rồi cắm cặp sừng đen bóng, cong vút và nhọn hoắt xuống chân bờ ruộng quật mạnh mấy cái thị uy làm vỡ mấy bựng đất to chảng và bùn đất bay tung tóe.
Nhưng hai con trâu lạ không những không dừng lại mà còn vừa nghinh vừa tiến đến gần. Trên lưng con chiến ngưu có cái cổ to tướng, cái gã đáng ghét vừa thúc mạnh cặp chân vào hông con vật vừa nhai đi nhai lại mấy câu khiêu khích: “Cô gì đó ơi, cho trâu chém lộn nè! Trâu cô sợ trâu này rồi sao? Cô mà thắng thì tui dìa giữ trâu cho cô luôn...”.
Ở đồng Bầu ai cũng biết cô Hai và cặp trâu chiến của cô. Từ ngày bà Hai mất, cô đã quyết ở vậy chăm sóc cha già cùng với cặp trâu cưng. Hằng ngày, ngoài thời gian chăm sóc cha cô lại cưỡi trâu ra đồng. Tùy mùa vụ mà đôi trâu làm đủ thứ việc: nào cày đầu vụ, bừa chuẩn bị đất, rồi trục dằn đất, trục sạ..., chưa kể đến phải đi cộ vào vụ gặt.
Trong mấy công việc đó, có lẽ cày là công việc vất vả nhất. Cày trâu cực kỳ khó, người đi cày phải là chủ của đôi trâu và phải biết tính của trâu mình thì mới cày khéo, cày thẳng và cày không bị lỗi. Dĩ nhiên một buổi cày được trả công nhiều hơn so với buổi bừa hay trục. Bừa và trục thì khỏe nhất. Với công việc này cô Hai chỉ cần giao cặp trâu cho chủ ruộng từ sớm tinh sương cho đến lúc nắng lên khỏi tầm mắt coi như trọn một buổi, sau đó chủ ruộng trả trâu lại. Nhưng đeo vào nghiệp nuôi trâu làm ruộng thì cực lắm. Dang mưa dang nắng suốt, da dẻ nào chịu nổi. Trước kia cô Hai cũng trắng trẻo, da dẻ mịn màng, còn bây giờ… Cô tủi thân lắm. Cô đã quá ba mươi... Những lúc buồn cô chỉ biết thì thầm, thủ thỉ với đôi bạn to lớn của mình.
Nắng đã vàng rực trên cánh đồng Bầu. Những ngọn rạ còn sót lại trên những luống cày lỗi cũng bắt đầu nhuốm một màu vàng óng ả. Gió từ đâu bỗng thổi lên từng đợt dữ dội. Hoàng hôn sắp sửa sụp xuống. Tiếng thét xung trận của cô gái và cú lao tới dữ dội của con trâu cày đen bóng làm anh Bảy giật nảy người. “Không ngờ cô ta lại bản lĩnh như vậy!”. Anh tính trêu ghẹo tí chút cô nàng mà anh thầm để ý, vậy mà cô ta lại “chơi thiệt”. Lần này thì cô chết chắc. Tính hung hãn, háu thắng của con trâu cổ anh quá biết rõ. Nó mà thắng rồi thì trước sau gì cũng đuổi theo đối phương chém chí tử.
Anh thấy mình có lỗi. Nhưng nghĩ gì thì cũng muộn mất rồi. Anh đã lỡ lời thách đấu và chiến binh đồng ruộng của cô gái đang rầm rập lao tới với một tốc độ kinh hồn. Trong phút chốc anh nhận ra mình vẫn còn đang kẹt trên lưng con trâu với sợi dây thừng quấn chặt vào chân và chưa kịp tháo rời khỏi con trâu đang vòng phía sau. “Chết tôi rồi!”- anh Bảy kêu lên thất thanh. Sau một tiếng “phựt”, sợi dây vàm không thể chịu nổi trước cú lao tới của con chiến ngưu hung hãn đã bất ngờ đứt ra làm đôi. Đùi anh đau điếng. Nhưng rồi anh chưa kịp thấm thía hết cái đau thì trời đất đã lộn một vòng chóng mặt rồi anh nghe cái mông của mình xáng xuống đất cày một cái “hự”. Liền đó một tiếng “rốp” khô khốc, dữ dội của đôi sừng chiến nổ vang trong không gian.
Cánh đồng Bầu đã đỏ rực ráng chiều. Những tảng mây cuối chân trời tây tụ lại dày đặc và sáng óng lên như một thác nước ngũ sắc đang cuồn cuộn tuôn chảy. Gió chiều cuộn từng đợt dữ dội, len lỏi vào cả những luống cày đen ánh làm mấy cọng rạ lắc lư như nhảy múa. Đôi trâu chiến quần nhau dữ dội. Chàng trai lồm cồm bò dậy, mặt mày xanh lét như tàu lá chuối. Cô gái đứng bên kia bờ ruộng cũng đang tái mét mặt mày. Không biết cô đang sợ cho con trâu chiến của mình thua trận hay sợ sợi dây thừng xén đứt chân cái gã đã cả gan tán tỉnh trêu ghẹo mình mà tay chân cô cứ run lên cầm cập.
Con Pháo bị đối phương đẩy lui một hơi mấy bước, chân trước của nó bị nhấc bổng lên nhưng chân sau của nó vẫn cố sức gượng lại. Nó cố xoay vòng để thoát khỏi sức mạnh khủng khiếp của con trâu cổ. Nó không thể thua. Nó đang cố trụ hai chân sau để chịu lại sức mạnh kinh hồn của đối thủ. Cặp sừng đen bóng và cong vút của nó đang bị gài chặt vào cặp sừng to tướng của đối phương và chốc chốc lại phát ra những âm thanh rôm rốp sau những cú lừa miếng quật mạnh kinh hồn. Chỉ cần một sơ suất nhỏ là đối thủ sẽ lừa miếng quật ngã nó.
Con Pháo biết rõ điều đó nhưng rõ ràng nó đang kiệt sức. Nó thở hồng hộc, từng thớ thịt trên đôi vai vạm vỡ, đen nhẫy dường như đang căng ra, rạn đứt. Cái cổ chai cứng vì thường xuyên mang nặng ách cày của con Pháo đang bị ép chặt vào cái cổ to tướng, nở nang của đối thủ. Con Cái chăm chú theo dõi cuộc chiến đã thật sự hoảng sợ. Chưa bao giờ nó thấy “người anh hùng” của nó lại lâm nguy như vậy. Đôi mắt nó tự dưng mở thật to rồi miệng nó bỗng kêu lên “nghé ọ... nghé ọ...”.
Nghe tiếng gọi quen thuộc của con Cái, con Pháo như được tiếp thêm sức mạnh. Nó dùng tất cả sức lực còn lại đẩy bật đối thủ về phía sau cùng lúc với một cú quật sừng dữ tợn vào cổ đối phương. Con trâu chiến hung hãn quá bất ngờ trước thế phản đòn đó. Nó lùi lại mấy bước rồi mất hẳn thế công. Đối phương được nước đang đẩy tới liên tục cùng với những cú quật sừng kinh hồn vào cổ nó. Con trâu chiến hốt hoảng lùi thêm mấy bước nữa rồi bất ngờ quay đầu bỏ chạy. Con Pháo đang hăng máu lao vút theo đối thủ. Cô gái quá sửng sốt. Cô không thể tin chuyện kỳ lạ vừa xảy ra: con Pháo đánh bại đối thủ! Cô đứng chết trân một chỗ nhìn theo cái gã đáng ghét đang khập khiễng cố sức đuổi theo đôi trâu đang lao trên cánh đồng Bầu. Cô mỉm cười và tự dưng thấy lòng xao xuyến kỳ lạ…
***
Nồi nước to đùng bắt đầu sôi những âm thanh reo réo. Làn hơi nước bốc lên ngùn ngụt trong màn sương đêm còn sót lại làm cho không gian trở nên mờ nhạt. Mọi người ngồi quanh bếp lửa chăm chú theo dõi câu chuyện kể của ông Bảy, nhất là những đứa trẻ. Chúng há hốc mồm như uống từng lời của ông lão. Thỉnh thoảng ông Bảy ngừng kể rồi quay sang bà Bảy với cái nhìn ngụ ý. Đám nhỏ không biết hai ông bà già nháy nhau chuyện gì nhưng mấy người đứng tuổi ở đây ai mà không biết ông Bảy đang kể chuyện đời mình.
Họ còn biết rõ sau trận chiến kinh hồn đó, cô Hai đã phải lòng anh Bảy và anh đã bán ngay cặp trâu chiến rồi về làm rể nhà ông Hai. Họ còn kể cho nhau nghe nhiều chuyện, như chuyện ông bà Bảy đã mang con Pháo, con Cái đi làm thuê làm mướn hết xứ trên tới miệt dưới, chuyện con Pháo đã cứu bà Bảy thế nào khi bà một mình ngất xỉu trên đồng vắng. Họ còn bảo gia đình ông bà Bảy được như bây giờ là nhờ công sức của cặp trâu giỏi giang có một không hai mà ông Trời thương mang tới cho họ.
Mới đó mà đã gần 20 năm. Nghe ông Bảy kể lại chuyện cũ, mấy đứa nhỏ khoái chí nhưng bà Bảy biết mọi thứ đã thành quá khứ. Bởi đồng Bầu đã khác trước. Từ ngày thằng Ba nhà kế bên mua cái máy xới về, bà Bảy biết thời thế đã đổi thay. Từ mùa vụ đó, người ta không thèm cày trâu nữa mà bắt đầu mướn máy xới qua vài bận rồi nhờ máy kéo trục và sạ. Mọi chuyện được con trâu sắt của thằng Ba làm hết. Nó cũng chết tên Ba Máy Xới từ đó.
Rồi người ta bắt đầu làm ba vụ lúa một năm. Khắp nơi sắm máy cày máy xới. Bà với ông Bảy đem cặp trâu chạy đồng khắp nơi nhưng đâu đâu người ta cũng không cần đến. Mà cỏ thì cũng không còn chỗ để mọc. Thằng Tân con trai lớn phải phụ ông bà kiếm rơm kiếm cỏ cho đôi trâu già. “Kiểu này chỉ có nước bán cặp trâu mà mua máy móc mần ăn với người ta! Mình thì không sao nhưng còn tương lai mấy đứa nhỏ. Chẳng lẽ cứ để tụi nó suốt ngày giữ trâu sao?”- có lần ông đã đứt ruột mà nói với bà như vậy.
Bà chưa biết tính sao thì anh Ba Máy Xới sắp cưới vợ cho con nghe phong thanh chuyện ông định bán trâu đã chạy qua đề nghị: “Ông bà giữ mãi đôi trâu cũng chẳng làm được gì mà lại thêm cực thêm khổ. Thời buổi này ai mà nuôi trâu cày ruộng nữa. Trước sau gì cũng phải bán nó! Thôi thì bây giờ ông bà Bảy coi bán con Pháo cho cháu để làm đám cưới cho thằng Tiến. Con Pháo sống ở đây thì để bà con cô bác còn tưởng tới nó...”.
Lời đề nghị của anh Ba làm ông bà buồn đứt ruột. Dù gì thì ông bà nên duyên nên nợ cũng nhờ nó, gia đình ông bà khá giả cũng nhờ nó. Nhưng anh Ba Máy Xới đã nói lên một sự thật hiển nhiên và phũ phàng. “Bây giờ có bán con Pháo cho mấy tay lái trâu thì họ cũng làm thịt nó...”. Nghĩ tới nghĩ lui mà nước mắt bà Bảy cứ chảy ròng ròng. “Thôi thì cứ để nó cho thằng Ba. Nó sống ở đất này thì chết cũng ở đất này. Ít ra nó cũng được chết trước mặt tui với bà...”. Ông già an ủi bà.
Nồi nước sôi sùng sục. Thấy ông ngừng kể để rút bớt củi ra khỏi bếp lửa đang cháy ngùn ngụt, mấy thằng nhóc sốt ruột: “Kết cục thế nào hả ông? Cuối cùng thì sao hở ông?”. Ông Bảy chậm rãi đốt điếu thuốc rồi rít một hơi dài: “Thì thấy gã thanh niên tội nghiệp quá, cô gái đã đem lòng thương... Nhờ con Pháo mà gã thanh niên về giữ trâu luôn cho nhà cô gái!”. Ông hài hước trả lời lũ nhóc rồi liếc nhìn bà Bảy đang cúi đầu làm thinh bên cạnh. Đôi mắt bà xa xăm... Bà đang nhớ lại bữa ấy...
Những ngọn lửa cứ nhảy múa chập chờn như một lũ ma trơi đùa giỡn với mảng trời đêm còn sót lại. Sương xuống lộp độp trên nền đất khô xám ngắt. Bà muốn bước đến gần bếp lửa hơn nhưng sợ phải nhìn lên. Nước đã sôi từ lâu mà điều ấy vẫn chưa đến. Thằng Hai đồ tể vẫn chưa thấy đến. Mọi người ai cũng sốt ruột. Mọi thứ đã chuẩn bị xong xuôi từ lúc nào. Những thau nhựa đỏ ối, những chiếc dao sắc lạnh, những chiếc ấm đen sì... Trời đã bắt đầu hừng sáng. Trong nhà anh Ba, tiếng lóc cóc của thớt gỗ, tiếng lanh canh của ly chén đĩa đã bắt đầu hùa nhau cất lên những âm thanh báo hiệu bắt đầu một đám cưới quê.
Bà Bảy bứt rứt không thể chịu nổi. Bất chợt, tiếng “nghé ọ” kêu bạn của con Cái từ chuồng bên bỗng vang lên làm bà giật mình bật dậy. Trong một thoáng, bà cảm nhận rất rõ có một cái gì đó đang dõi theo bà. Bà ngẩng đầu lên: Trời ơi, con Pháo nó đang nhìn bà! Đúng hơn nó đang bám chặt vào từng cử động của bà. Bà đứng chết trân. Có lẽ con Pháo đang chờ mong một điều kỳ diệu nào đó... Vậy mà bà lảng tránh, bà cố lảng tránh...
Mũi con Pháo đang bị treo ngược lên. Cặp sừng đen bóng, cong vút oanh liệt một thời của nó đang bị một khúc gỗ to tướng cột chặt và gài cứng vào đôi trâm bầu to tướng đầy gai góc. Nó không thể cử động được bởi một khúc gỗ to tướng đang ép chặt dưới cổ. Chỉ có đôi tai nó vểnh lên như đang chờ đợi một âm thanh quen thuộc. Có lẽ nó đang thèm nghe những lời thì thầm, ve vuốt, những lời hứa hẹn, vỗ về tâm sự thầm kín của bà chủ và cả tiếng kêu “nghé ọ” quen thuộc của con Cái. Nhưng chỉ có tiếng nước sôi reo réo, sùng sục trong nồi nước to tướng. Tiếng gọi bạn khẩn khiết của con Cái lại liên tục vang lên trước bình minh lạnh lẽo. Bất ngờ, con Pháo cũng kêu lên từng tiếng đứt quãng “ngh…é ọ... ngh…é ọ...”. Khúc bi ai của đôi trâu từng chặp từng chặp lẫn vào tiếng máy xới ngoài đồng xa.
Rồi Hai đồ tể xuất hiện như từ dưới đất chui lên. Sau vài câu với anh Ba và ông Bảy, Hai đồ tể vớ lấy cái dùi sắt và cái búa sắt to tướng tiến đến con Pháo. Con vật như hiểu chuyện gì sắp xảy ra. Nó cố giãy giụa, nó cố dùng tất cả sức lực để thoát khỏi mấy sợi dây thừng và mấy cây ngáng to tướng một lần nữa nhưng vô vọng. Rồi trong cơn tuyệt vọng, nó kêu lên mấy tiếng thảm thiết và nhìn trân trân vào mắt bà Bảy như cố tìm kiếm một hi vọng cuối cùng. Hai mắt nó căng ra thật to, như lồi cả ra ngoài. Đôi mắt ấy bám chặt, không thể gỡ, không thể bứt ra khỏi từng cử động của cô chủ như van xin cái ân huệ cuối cùng mà lẽ ra suốt một đời nó, nó phải được hưởng. Bà Bảy đứng chết trân rồi bà vội vã cúi mặt bỏ đi như chạy...
Ông Bảy đã ngừng kể chuyện từ lâu. Mọi người cũng đang chuẩn bị cho một ngày mới. Trên mấy tàn cây xơ xác sương đã tan gần hết và chỉ còn lại những làn khói mờ nhạt tỏa ra từ đống lửa. Mặt trời đã ló dạng. Trên cánh đồng Bầu, âm thanh của một đám cưới quê bắt điệu với tiếng máy xới đang nổ giòn giã chuẩn bị cho một vụ lúa mới...
TRẦN VĂN THỊNH