Đoàn tàu rùng rùng văng mình vào đêm. Sắp đến ga cuối nên các toa đều vắng. Vài ba người uể oải ngáp, đờ đẫn lật mí mắt rồi lệt xệt chuẩn bị xuống ga. Tụ thu mình khẽ nén tiếng thở dài. Chuyến công tác này, hai ngày nữa đoàn mới khởi hành nhưng anh xin giám đốc cho đi trước để xuống thăm đơn vị cũ và thắp cho Khải nén nhang. Đã sáu năm, từ ngày Tụ chuyển ngành ra Hà nội, anh chưa có dịp nào trở lại mảnh đất ấy. Khi bước chân lên tàu, Tụ cứ tưởng mình sẽ ngập trong những kỷ niệm. Vậy mà... Rỗng rễnh. Một cảm giác lạc lõng, cô độc ngập tràn. Đã một thời, tiếng còi hú... Ánh đèn mù mờ. Bao giờ tâm cảm anh cũng căng rung như sợi dây đàn. Chiếc loa đầu toa khẽ khọt khẹt. "Tàu sắp chuẩn bị vào ga Sài gòn. Đề nghị quý khách chuẩn bị hành lý... " Một chút gì- hệt như chậu nước vôi trong bị chiếc lá khô rơi nhẹ vào - khẽ vẩn lên..."Tàu sắp vào ga Sài gòn..." Tiếng loa lại khoan xoáy vào vùng ký ức lãng quên. Tụ bỗng thấy cồn cồn. Ra trường, năm mươi thằng vào Nam. Xuống dọc đường về các đơn vị nhận công tác, chuyến xe cuối cùng kết thúc cuộc hành trình "xuyên Việt" vỏn vẹn còn hai...
Trời tối. Những bụi cây bên đường bị bóng đêm phù phép  biến dạng thành vô vàn hình khối kì dị lịm ngắt ngắc ngư. Cơn gió Tây khốc khô thốc hằn học vào mặt. Chút kí ức tàn sót bỗng dội lên. Có gì đăng đắng sục nhốt nhát trong lòng. Tụ như nghe tiếng tanh tách từ miền băng lạnh cảm xúc đang vỡ. Những âm bản phim quá khứ bị xới tung rồi tráng dọi qua miền hồi tưởng ban đầu còn mờ nhoà, lộn xộn cứ rõ dần...rõ dần và khuôn vào từng đoạn....
                                        * * *
Cánh đồng cằn cỗi mùa khô...Cát. Gió. Đảo lắc rang giữa không trung khô nóng. Nó bị vắt kiệt cùng sự đằm mịn dưới cái nắng. Tàn nhẫn. Từng đám vãi toé quật rát mặt. Hai thằng trìu trĩu ba lô lầm lầm bước. Ngột ngạt. Ắng lặng. Không tường bao, hào sâu, chỉ có cỏ tranh xém quạch ngụt lút đầu. Những dãy nhà thấp lợp bờ rô xi măng bạc phếch nắng. Câu chuyện cổ tích đã đến hồi kết. Xốc lại ba lô, Khải nhìn Tụ mặt cố chun lại pha trò. Này! Bây giờ tao mới phát hiện rơi tự do theo phương nằm ngang mày ạ. Thấy Tụ không có phản ứng gì, Khải tiếp. Gia tốc sáu mươi ki lô mét trên giờ - Vãi qua ánh đèn thành phố. Vãi triền miên qua tháng ngày lượn bay trên núi rừng biên cương tới nơi vùng biên. Tụ phì cười, trệu trệu lưỡi đẩy những hạt cát ra ngoài miệng.
Đêm đầu tiên, cán bộ tiểu đoàn bận tập huấn chưa giao nhiệm vụ. Gió vẫn quằm quặm. Cát rơi rặm mặt. Hai thằng nhao ra ngoài. Trời nhức nhối sao...Soạt. Soạt...Tiếng con thú trong bãi cỏ tranh bịt bùng giật mình vụt chạy. Tụ! chặn đầu mau! Khải rối rít. Khà...Khà... Mẹ mày! Có thêm món trải chiếu kê chân giường rồi!  Vừa nói, Khải vừa rón rén định tập hậu phía sau. Thằng nào? Muốn mất xác hay sao mà liệng vào đấy hả? Tụ giật mình. Một dáng người gù gù trông như con gấu ở ngay sau lưng. Lúc sau anh mới biết đó là tiểu đoàn phó chính trị của mình vừa đi tập huấn về. Con thỏ to lắm anh ạ. To cái con từu! Của hồi môn của Mĩ đấy! Cỏ tranh mọc trên bãi mìn đấy em ạ! Tụ rùng mình. Cảm giác nhờn nhợn ngay dưới mũi bàn chân. Hèn nào. Bây giờ thì Tụ hiểu tại sao người ta lại dùng nó thay cho hàng rào bao quanh đơn vị. Gió xào xào lau khô những giọt mồ hôi vừa rịn sau gáy lành lạnh. Thôi! qua ngoài kia "trinh sát" xem có gì không mày - Khải nhìn đám cỏ tranh lôi Tụ đi giọng tiếc hùi hụi - Chỉ còn một bước chân nữa là tao tóm được nó. Sợ quái gì. Sống chết có số. Lúc chiều, tao để ý thấy có quán " bánh canh Diễm" ngay bên ngoài. Ra thử xem nó thế nào mày!
Qua khỏi đám cỏ tranh, chiếc quán lúp xúp lợp bằng lá đề biển "bánh canh Diễm" bỗng hiện ra. Tụ sững người. Bên kia, ánh sáng đỏ quạch ụp xuống một đứa bé đứng chôn chân trong vòng lằn trên cát. Đôi mắt bất động trân trân... Trần truồng. Ánh điện mờ mờ hun nó thành pho tượng vừa tô. Những vết roi vằn dọc ngang thân thể tím bầm. Trong nhà, đám đàn bà đang đánh bài cười ré lên như những mảnh sành sứ vỡ. Một mái tóc ép buông thả trên đôi bờ vai trần chợt hiện trên khung cửa. Sống mũi hơi cao càng làm cho gương mặt thêm khêu gợi. Hai bầu vú nhưng nhức như muốn chui tọt ra khỏi chiếc áo hai dây màu đen trễ nải. Cặp đùi nhễ nhại trắng trong chiếc váy cũn cỡn liền áo. Một vệt đen sì, bóng người đàn bà trùm lên người nó. Bờ môi mỏng mềm ướt rượt tô son bỗng xé toạc khuôn mặt diễm lệ bằng một thứ âm xoe xoé như xé vải: Mầy hổng phải đứng ưỡn L. như zdậy! Rồi tao sẽ cho mầy mần việc ấy! Lần này là thứ bao nhiêu mày trốn việc đi chơi! Hả? - người đàn bà bước xuống hè lại gần. Ngón tay sơn đỏ xoè ra, dứ dứ chĩa như những lưỡi lê. Đốp. Đốp. - như nhát búa đập  đá - Những cái tát nổ toé trên mặt khiến nó quay như một con cù. Nó bằm môi. Ráo hoảnh và vô cảm.... Đốp. Đốp. Đốp. Nó loạng choạng trấn chân cố giữ người không vượt qua mép vạch. Mồm nó hình như ri rỉ máu. Mái tóc tơ nhàu nát bất ngờ bị vặn xoắn rồi giật ngược về sau. Lần này thì cái thân hình rẻ rách của nó không còn trụ lại được nữa. Nó phệt xuống cát. Những lưỡi lê xốc dựng đứng nó lên. Con ranh! Đừng có cà chớn! Xì! nhìn cái mặt thấy ghê. Bữa nay, bước khỏi vòng nhừ  xác với tao!...
Đồ xúc vật! Cằm bạnh như rắn hổ sắp phì, Khải bật ra tiếng rủa rồi dập mạnh chân xuống đất định bước qua. Hốt hoảng, Tụ kéo tay Khải lại. Mắt Khải ngùn ngụt lửa rát bỏng trên mặt Tụ. Mày sợ à! để nó hành hạ con bé đến chết sao? Tao không sợ - lúc ấy, không ngờ Tụ bình tĩnh đến thế - mày mà xuất hiện thì chỉ tổ làm cho sự ác độc cuộn thêm thôi. Càng tội cho con bé ấy. Về thôi mày. Khải hằn học dứt một chiếc lá bồ đà cho lên miệng miễn cưỡng đi theo đà kéo của Tụ. Hình như, miệng Khải tê dại trong cảm giác chát đắng khi lá bồ đà bị nghiến nát nhừ.
Người đàn bà đó là Diễm lai. Người ta kể, Mẹ Diễm là me đầm. Cha Diễm chết trong bãi mìn khi từ nhà người tình về trước hôm lính Mĩ tháo chạy. Chồng Diễm trước buôn bán ma tuý mắc nghiệt bệnh rồi chết sau khi đã truyền sang cho vợ. Người đẹp sẵn sàng chiều chuộng không lấy tiền bất cứ người đàn ông nào để đổ bệnh trả thù nên Diễm còn một cái tên nữa là Diễm si đa...Con bé hôm ấy tên Linh. Mẹ nó trước cũng là gái làm tiền. Ngày đi đào những trái đạn còn lén lút dấu mình dưới đất về cưa bán thuốc nổ, đêm cõng hàng lậu thuê qua biên giới. Một buổi trưa, từ phía ngôi nhà ấy vang lên tiếng nổ âm lạnh. Hôm sau, chiếc xe nhà táng đen lầm lụi trườn trên cát. Nó lóp ngóp lặn ngụp vành tang trắng rã rượi trên đầu. Đám người theo sau mắt ráo hoảnh không một tiếng hờ đi về phía nghĩa địa. Từ đấy, nó trở thành bồ côi bồ cút ở với Diễm si đa...
* * *
Chiếc taxi lướt trên đường. Buồng xe mờ tối. Sự êm ái của nệm xe  khiến Tụ khó chịu. Anh liên tục ngọ nguậy thay đổi tư thế. Trời mưa nặng hạt. Những giọt to tướng lao đập vào đèn xe toé ra xung quanh những ánh vàng kim lấp loáng. Mùa mưa. Nhất là những đêm mưa bao giờ cũng là những đêm đi của Khải. Có bữa, bừng bừng lửa giận. Tụ thụi Khải một trận ra trò: Con Diễm siđa nó bỏ bùa mê thuốc lú cho mày phải không? Một ổ lậu! Một ổ ết trong đấy đấy! Tao không ngờ mày lại khốn nạn, bệnh hoạn đến vậy! Rồi đâu lại đóng đấy. Không ít lần, Tụ gặp Khải chở Diễm phóng lầm cát trên đường trong đêm. Có thời điểm, một tuần đến ba bốn lần và bao giờ cũng vào lúc hoàng hôn lịm đi rồi trở về đơn vị trong trạng thái phờ phạc, xác xơ. Vật vờ như cá ươn trước khi bình minh bùng vỡ. Người Khải xác như ve. Đã có những lời ra tiếng vào cho Khải lây nghiệt bệnh. Những món nợ đầy dần, đầy dần. Đến độ, chẳng bao giờ Khải được cầm đồng lương từ tài vụ. Tình cảm hai thằng cứ hao hót, vợi dần. Tụ đã không thể nào lí giải sao Khải bỗng dưng đổ đốn ra như vậy...
Hồi ấy sau khi nhận công tác, hai thằng cùng về đại đội vệ binh. Cổng gác mà trung đội Khải đảm nhiệm án ngữ con đường duy nhất vượt qua bãi mìn. Thường thì, cứ khoảng ba bốn giờ chiều, khi ánh nắng mặt trời rang bụi cát đến khô rong róc, như một ống bễ lò rèn, gió cào cào từng vụm ném thành những cột xoáy mù mịt soi mói đến từng ngóc ngách nhỏ nhất.  Lúc ấy,  chẳng ai ló mặt ra ngoài trừ Khải. Đó là quãng thời gian rảnh rỗi nhất trong ngày để với cái thú vẽ vời, Khải có thể lang thang các ngõ ngách xó xỉnh tìm cảm hứng cho những bức tranh của mình. Con bé Linh, trên tay cầm những quả dành dành chín vàng, lầm lụi giữ một khoảng cách theo sau. Nó mê mải nhìn Khải vẽ, rồi cũng tô tô xoá xoá trên tờ giấy nhàu nát, chán lại ngửa cổ lên trời như muốn thổi thi với gió viên đất tròn nhỏ xíu lập lừ bay từ ống cuống hoa dành dành. Phải mất một thời gian dài, Khải mới bắt quen được với nó. Từ đó, nó theo sát Khải như hình với bóng. Những bức vẽ của Khải, Tụ đã được xem. Nó có thể không đẹp nhưng có một cái gì đó rất lạ khiến người ta có cảm giác đang đứng giữa không gian của miền đất khô nóng này...
Chiếc xe chồm lên giật mạnh làm Tụ mở choàng mắt thoát khỏi dòng kí ức. Hàng triệu triệu luồng sáng đập vào tấm kính cửa rồi khúc xạ vào mắt chói loà. Hoá ra mưa đã tạnh. Bầu trời đêm sâu thẳm chi chít tinh tú nhấp nháy. Đến rồi anh ơi- tiếng bác tài - đoạn này xe không vào được, anh chịu khó đi bộ nhé. Tụ bước xuống rút ví trả tiền rồi lững thững thả bộ. Những vết lở lói gặm hoẳm qua tim đường, những bãi phân trâu bò được bóng đêm lấp đầy như những chiếc bẫy vô hình khiến Tụ giật mình. Nhép...nhép...Đám muỗi túa ra cùng với mùi khăm khẳm. Đồ khốn! Anh rủa thành tiếng khi chiếc giày của mình ngập trong bãi phân nhầy nhụa. Tụ thở dài dò dẫm bước xuống suối khoả chân. Bên kia, vẫn là đám bồ đà thẫm đen. Diễm si đa trồng loại cây này vừa dùng cho các cô gái làm tiền hút vừa để trộn với thức ăn của gà, lợn để chúng nghiện ăn và sạch giun sán. Đến bây giờ Tụ cũng không hiểu nổi tại sao Khải lại chết mê chết mệt thứ đồ ăn nhão nhoét giống như sợi bún nhưng lại to như chiếc đũa nổi lều phều trên mặt tô với thứ nước dùng trong lẻo nhìn rõ đến tận đáy ấy. Đã có lần Tụ nghĩ hay Diễm siđa cũng trộn Lá Bồ Đà trong thứ đồ ăn đó cho Khải giống như  vẫn làm cho lũ gà lợn của mình?
Bây giờ, Khải đã nằm dưới tấm bia đá câm lặng bợt bạt vì mưa nắng. Đêm cuối cùng, hai thằng ngồi với nhau ngay chân chiếc cầu bắc ngang qua suối. Hơi chếch phía trước, một đám cỏ tranh được cạo sạch sẽ. Trong khoảng mấy chục mét vuông ấy, công binh đã dò mìn xong. Sáng mai, trung đội của Khải sẽ đảm nhiệm việc đào bới  tìm hài cốt một người lính Mĩ bàn giao cho bộ phận MIA. Còn Tụ, đã phải mệt nhoài chỉ huy trung đội làm nhiệm vụ canh gác bảo đảm an toàn gần như hai bốn trên hai bốn. Mấy hôm nay, Tiểu đoàn phó chính trị đã không ngớt quán triệt vấn đề nhân đạo tìm hài cốt lính Mĩ tử trận ở Việt nam và tầm quan trọng của nó trong việc bình thường hoá quan hệ giữa hai nước. Đây cũng là một nhiệm vụ tuyệt đối không được để xảy ra bất cứ một sai xót đáng tiếc nào.
Phải. Gương mặt hôm ấy của Khải bỗng sáng lên dưới ánh sao! Vị trí cần đào hơi lệch một chút so với lúc sáng đã xác định. Khải cuộn tấm bản đồ rồi đút chiếc địa bàn vào túi. Nghe nói lính Mĩ tử trận trong chiến tranh nếu không tìm thấy xác thì vẫn được ăn lương theo cấp bậc, quân hàm niên hạn thì phải. Nếu đúng vậy, bộ xương này có lẽ phải lên cấp Tướng chứ chẳng chơi! Ừ tao cũng nghe nói vậy - Tụ góp chuyện mắt lướt qua vùng trống trơn như đám lông gà bị vặt trụi nhang nháng trắng - Khiếp thật! Ngày xưa lính Mĩ gài bãi mìn này không biết bao nhiêu tầng mà công Binh dò đến hai ba lần vẫn nhiều như lợn con ấy! Thấy bảo đoàn MIA có cả một lão ở bang ca liphocnia trước là lính cựu ở đây. Lão kể trước khi rút chạy khỏi căn cứ này, lính Mĩ đã hoang mang đến cực điểm. Ngay ở phòng mày có một thằng treo cổ tự tử. Còn lão này hình như là cha của Diễm. Ra nhà người tình, uống rượu say loạng quạng thế nào lại chui vào đây mà chết. Tao sợ xương cốt lão mủn hết rồi cũng nên. Chỗ cây bồ đề kia. Như có dớp ấy- Khải nén tiếng thở ra - Bé Linh cũng bị ở đó. Tao chỉ tiếc mấy cây dành dành. Đang độ ra hoa, cứ trắng mịn như da con gái thành phố ấy! Thế mà phải chặt đi... Bố tao ngày xưa cũng chiến đấu ở vùng này. Mẹ tao bảo mộ trong nghĩa trang chỉ có cái gáo dừa. Xương cốt gì đâu và cũng chẳng biết hy sinh ngày nào. Giọng Khải buồn buồn. Mẹ tao vẫn lấy ngày hai bẩy tháng bẩy hàng năm để làm giỗ... Khải đứng dậy vươn vai, cong mình vặn lưng răng rắc. Con bé Linh phải chuyển lên viện thành phố. Nó bồ côi, bồ cút. Bây giờ lại như thế. Tao tính xong vụ này sẽ nghỉ phép để lên đấy xem thế nào...
Nghe nhắc đến con bé Linh, Tụ bỗng lặng đi. Chuyện ấy xảy ra cũng đã mấy tháng. Đêm ấy, đội tăng cường do Khải làm đội trưởng, Tụ đội phó phối hợp cùng biên phòng truy quét bọn buôn lậu qua biên giới. Trăng cuối tháng cứa lẹm vào nền trời như một vệt máu khô. Từ phía xa, đám người vác hàng thuê như một đàn kiến đen chạy bão lầm lụi vượt qua cánh đồng. Gió lặng phắc. Bóng người sền sệt quăng quật. Vệt pháo hiệu đỏ lừ găm vào nền trời. Hiệu lệnh bắt đầu đợt truy quét. Đàn kiến đen vỡ tứ tán.  Họ túa vào các bụi cây, vào đám cỏ tranh để dấu hàng. Nhào vào những bộ quân phục là những gương mặt đàn ông đàn bà hung hãn gậy gộc trên tay chống trả quyết liệt để cứu hàng. Bụp...bụp...Keng...Keng...Tiếng gậy gộc đập vào thân thể, va vào vũ khí nhức nhối. Tổ của Khải bị một toán người vây cản không cho họ tiếp cận một tốp đang cố sống cố chết vác hàng chạy thục mạng phía sau. Cây AK trong tay Khải rung lên khạc vào không khí những tiếng nổ đanh sắc. Bóng một đứa bé thần hồn nát thần tính sau loạt chỉ thiên lao vào đám cỏ tranh. Bùm...Một cột khói cuộn lên. Tụ rúng động. Con bé Linh! Ánh mắt của nó bỗng bợt bạt như trăng đêm nguyệt thực. Ánh mắt ấy đem vẹn nguyên nỗi kinh hoàng, đớn đau cứ tối dần, tối dần đi. Lịm dần, lịm dần...Chiếc áo hoa cà đẫm đỏ. Máu nhỏ thành giọt tong tong suốt từ gốc cây bồ đề trong bãi cỏ tranh ra đến tận phía ngoài. Thân hình nhỏ nhoi cong giật trên tay Khải như con tôm búng nước...
Chớp phía chân trời giật loé dội lằn giữa những đám mây đen. Phía nghĩa trang, lập loè nhang đang cháy. Cát đằm ươn ướt dưới chân. Tụ nghe được cả tiếng thở của mình trượt trong đêm. Đến khi xuống dưới mồ, Khải vẫn phải mang  án kỷ luật cảnh cáo trước sư đoàn vì tội buôn lậu chưa kịp đọc.. Nỗi buồn ứ ngẹn... Như những giọt rượu nặng đang chưng cất chảy, dòng hồi ức cứ cay cháy trong người...
Sáng ấy, nắng chói chóp ngọn bồ đề cụt. Bóng người cùn cũn quật quật trên mặt cát bong bỏng...Mồ hôi xèo xèo rơi... Khói hương ngầt ngật toả...Tất cả đã bị xới tung lên. Đào kỹ đến từng xăng ti mét mà vẫn không thấy bộ hài cốt đâu.. Mày, mặt bạc phếch. Mắt quầng thâm. Tao biết mày mệt mỏi bởi tối qua mày lại trốn ra chỗ con Diễm. chiếc cuốc chim lê lết trên mặt đất hướng phía cây bồ đề đang âm âm đứng. Tao nghĩ có khi cái cây này đã mọc chùm lên. Giọng mày méo xệch trong tiếng ngáp ngoác  tận mang tai. Có khi phải bật mẹ nó lên mất. Một cái gì đó lạnh như nước đá chạy ngược lên đầu khi tao nghe mày nói vậy... Cụp. Cụp. Cụp. Cây bồ đề rung chằm chặp. Cụp. Cụp. Cụp. Nắng vẫn choi chói trên ngọn cụt.  Mồ hôi cay xè  mắt, tao chợt thấy nó giống như con ác điểu như đang động cựa mắt chiếu tia tàn sát xuống đám người nhễ nhại dưới gốc... Chiếc rễ cây bật lên trong tay mày. Hình như mày đã phát hiện ra nó - hai bàn tay mày run run bơi đất...Bùm...Một nháng lửa rạch nát không gian, rạch nỗi kinh hoàng vào lòng tất cả mọi người. Cái chết  hình cầu đã chán ngán trò chơi trốn tìm một cách vô vị trong lòng đất. Nó đã ẩn nấp khá kỹ dưới rễ cây lẩn chốn chiếc máy dò mìn. Nó thèm khát mùi máu thịt con người. Nó muốn tái hiện những di ảnh của mảnh đất này. Nó muốn được hả hê chứng kiến nỗi khiếp sợ... Vài mảnh xương như nát vương trên đất...Ba người bị thương. Còn mày. Máu nhuộm đỏ người mày và người tao. Một khoảng ngực mày nát bấy rách toang. Mày không nói được gì trước khi lịm đi. Nhưng ánh mắt, hình như có một điều gì đó khẩn thiết muốn giãi bầy, muốn gửi gắm... Về sau mỗi lần nỗi đau ấy về cào xé, bao giờ tao cũng gặp ánh mắt ấy của mày. Giá như, hôm ấy mày gọi công binh... Giá như đêm trước mày không đi nữa... Có lẽ... mà thôi, bây giờ chẳng còn cơ hội để cho hai từ giá như ấy nữa... Lần đầu tiên tao thấy nhiều vòng tang trắng đến thế. Tao bắt gặp không ít những ánh mắt sẫm tối, những tiếng xầm xì dành cho mày khi Diễm siđa đội vành tang trắng lầm lụi hoá đá bên huyệt mộ. Điếu thuốc đang hút tắt lịm trong cảm giác bỏng rát khi nó nát nhừ trong tay tao. Nỗi đau hoá kiếp nỗi đau. Phía sau, chiếc trực thăng phành phạch quạt cát mịt mù bốc theo hài cốt của người lính Mĩ tử trận năm nào...
Những ngày ấy, Tụ thường hay uống rượu. Rượu chảy ồng ộc vào dạ dày, chảy đến từng mao mạch cứ rần rật mà vẫn chỉ thấy cay tái cay tê đầu lưỡi. Càng uống càng tỉnh...Càng uống càng nhớ...Càng day nỗi đau trong lòng. Có cái gì đăng đắng thấm sũng trong hồn cốt Tụ. Nhiều lúc, anh không thể phân biệt được giữa thực và mơ. Tất cả cứ lẫn lộn, nháo nhào. Có một giấc mơ đêm nào cũng trở đi trở lại dày vò. Một giấc mơ không trọn vẹn. Không nội dung. Không đối thoại. Một giấc mơ chỉ có hai màu trắng đỏ. Trắng loá cười...Trắng đục sương. Trắng rờn rợn của mười mấy vòng hoa tang cứ loá lên trong những vòng tròn đỏ nhức nhối. Không. Nó không phải là ảnh hình của những giấc mơ mà là ảnh hình thường trực trong tâm thức Tụ....
                                                  * * *
Hình như có cái gì đó chạm tâm linh dẫn Tụ đi như người mộng du. Bây giờ thì anh đã nhận ra, đó chính là mùi hương trầm. Ánh sáng lập loè khi trước đã ở ngay trước mặt. Trước mắt anh là mộ Khải! Hôm nay đúng ngày chính giỗ. Thế mà anh lại quên. Mà sáu năm qua, đã bao giờ Tụ nhớ đâu?
Có bóng người đang ngồi trước mộ. Ngây mê. Tụ hoang mang không hiểu đây là thật hay mơ. Anh hoàn toàn không có cảm giác sợ hãi. Nếu đúng thật Khải linh thiêng. Anh sẽ nói chuyện như hai người bạn xa cách lâu ngày không gặp. Và nếu là người, chắc sẽ không bao giờ là kẻ xấu. Người đàn bà trước mộ - Tụ nhận ra nhờ mái tóc thả dài trên thân hình thon thả - kéo vạt áo đứng dậy. Tụ sững sờ. Hình như...  Diễm si đa! Con người ấy, còn sống hay đã chết? Một thoáng lạnh, Tụ định quay gót trở lại. Ủa! ...Anh?...  anh Tụ? Anh Tụ hả?  Người đàn bà bật lên tiếng kêu ngạc nhiên. Anh vô bao giờ dậy? Thấy Tụ lúng túng, người đàn bà tiếp. Em, Diễm. Diễm bánh canh nè. Anh quên rồi sao? À, à cô Diễm à. Tôi vừa đến. Định ra thắp cho Khải nén hương rồi vào đơn vị cũ. Giọng Tụ gường gượng. Sao anh ra mộ mà chẳng có đèn nhang gì vậy? Diễm mở giỏ lấy mấy nén nhang đưa cho Tụ. Anh thắp cho ảnh đi rồi mình cùng về.
Sương đêm lành lạnh. Diễm im lặng đi. Tụ nghe rõ bước chân hai người xào xạo trên cát. Hình như đã gần đến chỗ rẽ. Cô Diễm dạo này thế nào? Khải đã mất được mấy năm rồi mà sao cô còn nặng lòng thế? Tụ hỏi một câu xã giao cho khỏi đớ khi chia tay. Nhà em bây giờ ở ngoài kia - Diễm chỉ tay về phía khi nãy Khải vừa xuống xe. Diễm ngập ngừng. Sau khi anh Khải mất, anh Tụ chuyển ra Hà nội luôn nên chắc không rõ chuyện kỷ luật của anh Khải đúng không? Tụ khẽ gật đầu. Im lặng một chút Diễm tiếp. Em biết, anh khinh em lắm. Ngày ấy, sau khi con Linh bị vướng mìn.  Ngay sau hôm đưa nó lên viện, anh Khải có ra gặp em...Em đã đuổi về...Mấy hôm sau, anh ấy lại ra. Lần này để hỏi vay một số tiền khá lớn...Một sự toan tính loé trong đầu. Em đồng ý. Lãi xuất mười phần trăm và phải hoàn trả đủ trong một tháng. Em biết, anh ấy là sĩ quan, có quen biết với một số bộ đội biên phòng và công an nên nếu anh ấy chạy xe lậu lên thành phố cho em thì sẽ cực kì hanh thông...
Diễm ngừng kể, hai người dừng ở lối rẽ. Bây giờ hãy còn sớm, qua em chơi chút rồi hãy ghé đơn vị? Một chút ngại ngần, cuối cùng, Tụ gật đầu rồi rảo bước theo Diễm. Anh muốn nghe nốt đoạn kết câu chuyện. Tiếng lạch cạch tra chìa vào ổ. Căn phòng bỗng bừng sáng. Trên bàn thờ, chân dung của Khải lồng trang trọng trong khung kính vẫn phảng phất mùi nhang. Anh ngồi chơi nghen. Chờ em hâm lại  nước cho nóng chút xíu. Diễm bước xuống bếp. Tụ thắp cho Khải nén nhang rồi lững thững bước quanh nhà. Cửa buồng để ngỏ. Ngay đầu giường ngủ treo bức tranh vẽ một cô gái khoả thân. Anh sững sờ, người đàn bà ấy chính là Diễm. Bức vẽ rất có hồn. Bông dành dành trắng trễ nải trước ngực cứ trắng lên...Loá lên...Nó làm sáng bừng khuôn mặt và thân hình cô. Gột rửa hết tất cả những bụi bặm, phong sương người đàn bà làng chơi phóng đãng để lắng lại nguyên vẹn tất cả những gì trong sáng, đằm mịn nhất của Diễm. Anh đã ăn gì chưa để em nấu? Tụ giật mình như người ăn vụng bị bắt quả tang. Tôi ăn rồi - Tụ ngượng nghịu trả lời rồi quay lại ghế ngồi. Không biết con bé Linh ở với cô nên chẳng có quà gì cho nó cả. Dạ. Nó cũng có ở nhà đâu anh. Diễm ngồi xuống ghế, bình trà nóng bốc hơi nghi ngút trên tay. Bức tranh treo trong buồng kia, không ngờ là bức vẽ cuối cùng của anh Khải - Diễm chợt lặng đi. Hồi ấy, thi thoảng có chuyến, em đi cùng anh ấy để thanh toán, bao giờ anh ấy cũng ghé chỗ con Linh rồi mới cùng em đến nhà chủ hàng. Trong mắt em, việc của anh ấy làm cho con Linh không đáng một xu. Em ghét cay ghét đắng khi thấy ánh mắt thương yêu mà anh ấy dành cho con Linh. Em thấy nó giả dối. Giả dối vô cùng. Ở đời này, làm gì có khái niệm tình thương? Chỉ có tiền. Tiền là giá trị vĩnh hằng. Nó là lẽ sống của em hồi đó. Trong em, cồn lên ý nghĩ phải biến anh ấy trở thành một kẻ đàng điếm. Đàng điếm hơn cả lũ đàn ông vẫn đến chỗ em. Có lẽ, do sự ác cảm của anh ấy đối với em quá lớn nên  những ngón nghề của em đem ra thi thố đều thất bại. Em quyết định thay đổi kế hoạch. Diễm ngừng lời ngước mắt về phía bức tranh rồi tiếp. Bức tranh kia...Quà sinh nhật mà em nhờ anh ấy vẽ... Đó là đòn cuối cùng để hạ gục anh ấy...Diễm khẽ chớt chớt mắt như hồi tưởng, như để nó ngọt ngào thấm sũng vào hồn. 
Trên bàn thờ, những tàn nhang cháy hết cuộn lại ôm quyện vào nhau. Diễm đứng dậy đốt thêm mấy nén cắm lên đó. Con Linh về giỗ mới đi hồi chiều. Suốt ngày cha Khải. Sau khi anh Khải mất, bệnh viện hầu như miễn chi phí chữa bệnh cho nó. Nó sống khép kín, hầu như chỉ mở lòng với bức ảnh thờ của anh Khải. Có lần, nửa đêm tỉnh dậy, em bắt gặp nó đang ngồi bó gối trước bàn thờ nói chuyện với anh ấy: Con phải học thật giỏi để có giấy khen về khoe với cha Khải kẻo cha buồn, cha không yêu nữa. Bây giờ, hễ em về là nó lại kiếm cớ để lên chỗ trọ. Diễm thở dài. Em với nó cứ như mặt trăng, mặt trời ấy. Hồi học gần nhà, có bữa nó về máu me đầy mặt gọi không nói, hỏi không thưa, cứ lầm lầm lì lì. Mãi sau mới biết nó đánh nhau với bọn con trai chỉ vì tội bọn nó dám chửi cha Khải nó. Em cứ nghĩ, nếu không có bức ảnh của anh Khải trên ban kia, có lẽ nó bỏ em đi lâu rồi. Hồi nó mới ở bệnh viện về, rất nhiều đêm nó đi lang thang. Sáng ra, người ta bắt gặp mặt nó vẫn còn  nước mắt ôm lấy mộ anh ấy mà ngủ. Mãi khi em xin được tấm ảnh này phóng to đặt trên bàn thờ, nó mới bỏ thói quen ấy...Tụ chợt thấy rưng rưng. Anh hắng giọng để nén những cảm xúc đang dâng trong lòng..Thế còn Diễm...Tụ buột miệng hỏi. Như hiểu ý, Diễm cười buồn buồn: Đời em bụi bặm két quá dày mất rồi. Gột cả đời này cũng không hết! Sẽ chẳng còn người thứ hai như anh  Khải nữa đâu. Lỡ rồi anh ạ. Tụ khẽ nén tiếng thở dài. Một nỗi buồn trườn tới, mênh mang trong hồn Tụ....
                                                      * * *
Đêm nay sẽ là đêm cuối cùng Tụ ở lại với kí ức của mình. Mai, anh sẽ phải trở lên Sài gòn cùng đoàn công tác. Tích tắc... Tích tắc...Chiếc đồng hồ đều đều, mỏi mệt khua đêm. Chỉ còn một chút nữa ba chiếc kim cần mẫn kia sẽ chập vào làm một. Cuộc sống của Tụ rồi lại trở về với vòng tròn đơn điệu như những chiếc kim đồng hồ kia. Con dế trên bàn rù rù lập lừ thứ ánh sáng ma quái. Tụ bấm máy. Alô. Về Sài gòn zdui zdẻ với các em đi Tụ ơi. Đầy đoạ mình ở cái nơi khỉ ho cò gáy ấy làm gì. Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt mày... Tụ tắt máy, khẽ thở nhẹ rồi bước ra ngoài. Trước mắt anh, những bông hoa dành dành trắng mịn màng khẽ lay động giữa một vùng cỏ tranh xém quạch lút đầu.

                                                                   Hà nội. 28.11.2006