Xứ yêu

Nỗi khổ tâm của một ông chủ tịch huyện Nông dân Chuyện của một cựu chiến binh Chuyện vặt trong nhà Chuyện phiếm bên bàn trà Chuyện của người thu mua giấy vụn Lại chuyện phiếm bên bàn trà Xứ yêu Nhớ một thầy giáo cũ Lại chuyện ê-kíp Người phố ở quê Con nuôi con đẻ Người không quen ở nhà mình Đại tướng Võ Nguyên Giáp Má và các con Blaga Đimitrôva Người cắm cờ trên Dinh Độc Lập Kể tiếp chuyện lão Chộp Ông chủ xe bụi Mẹ và con Hoạ sĩ Lê Thanh Minh Nhà văn Hữu Ước - người của hôm nay Nhà báo Hữu Thọ Trần Anh Thái, bạn tôi Giáo sư Nguyễn Lân Theo Vũ Cao về nguồn Cùng nhà văn Tô Hoài ngắm phố phường Hà Nội

Những năm gần đây, ở ta liên miên xuất hiện các cuộc thi: Thi Hoa hậu, thi Học sinh thanh lịch, thi Bé khoẻ bé ngoan, thi Chạy ma-ra-tông, thi Tiếng hát truyền hình, thi Đua xe đạp, thi Thơ, thi Truyện ngắn, thi Tiểu thuyết, và gần đây lại còn thi Viết thư cho người yêu...
Tôi rất cám ơn Ban tổ chức đã cho tôi được đọc những bức thư tình của những người tình. Thú thực, tôi đã đọc với sự tò mò và không ít băn khoăn. Có nên thi viết thư tình không? Yêu đương là chuyện riêng tư của mỗi người ngỏ lời yêu cũng là chuyện riêng tư, chuyện thầm kín của lứa đôi, sao lại mang thi thố giữa thiên hạ? Nói cho người ta nghe, rồi người ta chấm, như chấm một câu văn, một bài toán là nghĩa làm sao? Mà ai chấm? Phải là người yêu người ở trong cuộc, chứ sao lại Ban giám khảo, bao gồm những ông những bà lạ ngoắc, lạ ngơ?
Thực ra, những cuộc thi viết thư tình như thế này cũng đã được tổ chức rồi, tổ chức một cách bí mật trước khi có cuộc thi kia, mà còn có từ trước nữa, từ thời cổ, khi người ta yêu và thổ lộ tình yêu, đã có bao nhiêu bức thư tình. Vị giám khảo chấm những bức thư đó không ai khác ngoài người tình, người đang được yêu. Những bức thư tình thì nhiều, nhưng trái tim người được yêu thì chỉ có một. Thế thì phải chấm thôi, phải tuyển chọn thôi không còn cách nào khác. Vậy là bao nhiêu cuộc thi viết thư tình đã thầm lặng diễn ra trên khắp hành tinh. Người trúng giải đăng quang thì tưng bừng bước lên xe hoa, người bị loại thì âm thầm quay đi trong bóng tối...
Bây giờ, đọc những lời ngỏ yêu, do ban sơ khảo - những ông mai, bà mối - chuyển cho, thoạt đầu, thú thực, tôi cũng tò mò muốn làm ông Nguyễn Bính đi dan díu với Kinh thành - Nghe duyên thiên hạ xem tình nghi dưng. ấy mà rồi, cũng như người đang yêu, ngấm bùa mê, thuốc lú, tôi mụ mẫm lang thang bước trong cõi mộng mị có tên gọi rất hiện đại, rất muôn thuở là mình yêu. ở đấy có bao nhiêu nụ cười bao nhiêu nước mắt.
Tôi thực sự xúc động trước những số phận, những mảng đời éo le, ngang trái. Con người thật đáng thương. Những kẻ đang yêu còn đáng thương hơn nữa. Bởi tình yêu mỏng manh lắm. Chỉ một thoáng hờn giận, một chút ghen tuông một thoáng rụt rè, e ngại, không dám tin cái điều mình tin. Thế là rồi mất nhau, mất vĩnh viễn, có khi biết là đang mất đấy mà rồi vẫn không sao cứu vãn được tình thế. Mà vì sao kia? Vì cái số? Thôi, cứ đổ cho cái số. Cái số nó như thế. Rồi lại như ông bà ta xưa, như bao cặp tình nhân muôn thuở xưa, lại ngửa mặt lên trời, trách ông Tơ, bà Nguyệt ở cái cõi u u minh minh cao tít mù khơi kia những thấu lòng người! Trong xứ sở yêu đương này, có bao nhiêu cảnh ngộ như thế, hoặc tương tự như thế.
Sau mỗi trang thư là những câu chuyện, những số phận có sức ám ảnh, lại được kể bằng một giọng chải chuốt, có khi khá mùi mẫn và mơ mộng. Tình yêu đã biến người ta thành kẻ mơ mộng. Trong số những bức thư tình đã được chọn lọc này, tôi thực sự bị ám ảnh khi đọc bức thư có tên Em cố tránh mà cứ vương vào sợi tơ trời. Thư kể về một mối tình thầm lặng của một thầy giáo, nguyên là một cựu chiến binh với một cô giáo thành phố về dạy học ở thôn quê. Cả hai đều đã có gia đình êm ấm của mình. Họ yêu nhau, tôn trọng nhau và đều biết dừng lại ở đâu. Đây là một hiện trạng thường gặp trong đời sống xã hội hiện đại của ta. Thư viết bằng một giọng mộc mạc, giản dị, chẳng cần phải bóng bẩy, văn hoa mà đọc lại thấy rất thật, chính vì thế mà nó xúc động và có sức ám ảnh. Tất cả những nhân vật trong thư: cô gái con ông giáo, vị tướng về hưu là chồng cô giáo và thầy giáo cựu chiến binh... tất cả đều là những người tốt, những người cao thượng và nhân ái, vậy mà rồi vẫn bi kịch một bi kịch cao thượng. Đó là bi kịch của những người tốt trong xã hội tốt đẹp của chúng ta.
Thời gian rồi sẽ qua đi. Mọi nỗi vui buồn trắc trở rồi cũng sẽ qua đi. Nhưng những gì tốt đẹp thì sẽ còn lại mãi. Đó là tình yêu, là lòng yêu thương của con người đối với con người. Tình cảm ấy sẽ còn lại mãi, dù đời người vô cùng ngắn ngủi...